Hoe maak je een weg veiliger met een geleiderail zonder de bomen die dicht langs de weg staan te hoeven kappen? In Friesland werd de markt geprikkeld om dit probleem op te lossen. Het eerste exemplaar van een nieuwe geleiderail staat nu langs de N919 en er zullen meer wegen volgen.

Een N-weg veiliger maken kan door een geleiderail te plaatsen, maar daar moeten de bomen langs zo’n weg vaak voor wijken. In Friesland hebben ze dat liever niet, legt Joris Koopmans uit. “Bomen langs de weg zijn beeldbepalend. Een geleiderail is daarom geen ideale oplossing, maar soms kiezen we er toch voor om een onveilige situatie op te lossen. Dat brengt echter veel maatschappelijke kosten met zich mee. Er moeten kabels en leidingen worden verlegd, het verkeer moet worden omgeleid, enzovoorts.”

De provincie Friesland had dus behoefte aan een echte oplossing: veiligere wegen waar gewoon bomen naast kunnen blijven staan. Via het Innovatie Atelier werd een prijsvraag gelanceerd om de markt net dat extra zetje te geven. Het winnende concept werd bedacht door Witteveen+Bos, BAM Infra en Saferoad Holland. Die laatste heeft het product in handen en Witteveen+Bos begeleidde de ontwikkeling ervan, terwijl BAM vooralsnog als enige een heimachine heeft aangepast om er deze geleiderail mee te kunnen plaatsen.

Bomen, kabels en leidingen ontzien

Zoals wel vaker geldt bij handige oplossingen: als iemand het eenmaal heeft bedacht, is het eigenlijk best logisch. De funderingspalen van de stalen geleiderail gaan niet zoals gebruikelijk recht de grond in, maar schuin. Dat gebeurt in de richting van de weg en zo worden bomen, kabels en leidingen ontzien. De rail buigt bovendien bij impact minder uit. Daardoor is er minder ruimte nodig tussen de rail en de bomen langs de weg nodig is dan bij traditionele vangrails.

Koopmans geeft aan dat op veel locaties in Nederland op grote schaal bomen zijn gekapt langs ‘grijze wegen’, waarvan niet duidelijk is in welke veiligheidscategorie ze vallen. “Dat gebeurt met name om het aantal eenzijdige ongevallen te voorkomen om ze in elk geval minder negatief te laten aflopen. Ik denk dat deze geleiderail dat ook kan helpen bereiken, maar dan met behoud van bomen. En ik ben ook heel benieuwd hoeveel belangstelling er voor deze oplossing zal zijn nu de eerste er eenmaal staat.

Het artikel gaat verder onder de foto

“De lijntjes waren in dit project kort en de samenwerking was goed”, onderstreept Koopmans. “Er was een vast budget beschikbaar en de marktpartijen hebben het daarbinnen voor elkaar gekregen om deze innovatie te realiseren. En daar hebben ze ook een hoop eigen uren ingestoken, wat wel tekenend is voor het grote enthousiasme van alle betrokkenen. En dat enthousiasme heeft zeker bijgedragen aan het succes.”

Klaar voor bredere toepassing

Er zijn diverse wegen in Friesland waar de bomen dicht op staan en waar geregeld ongevallen plaatsvinden, vaak eenzijdig en soms met dodelijke afloop. De N919 bij Oosterwolde is zo’n weg die dus in potentie veiliger kan. En de hoop is dat de nieuwe geleiderail daaraan kan bijdragen. Daarom staat deze nu over een lengte van zo’n 200 meter langs de N919. In principe is het product helemaal klaar voor bredere toepassing en dat staat ook in de planning, maar Friesland wil met het proefvak wel graag de nodige kennis opdoen.

“We weten bijvoorbeeld niet welke effecten het schuin plaatsen van de palen op de langere termijn heeft op de verharding”, legt Koopmans uit. “En we weten ook niet wat de gevolgen zijn als er een aanrijding plaatsvindt, al komen we daar het liefst ook niet achter. Dus met metingen en monitoring willen we meer inzichten krijgen. Dat zal niet doorslaggevend zijn voor de verdere toepassing, maar wel nuttig voor het eventueel optimaliseren van de geleiderail.” Daarvoor zijn er dus wel locaties in beeld, maar een concrete planning is er nog niet.