Hoe denken de partijen die meedoen aan de verkiezingen over de weg- en waterbouw, het waterbeheer en het stikstofbeleid in Nederland? Infrasite zocht een antwoord in de verkiezingsprogramma’s van zeven deelnemers: VVD, D66, GroenLinks-PvdA, CDA, PVV, SP en nieuwkomer NSC. De samenvatting lees je in dit artikel.

De stembussen voor de Tweede Kamerverkiezingen worden op dinsdagochtend 22 november geopend. Nederlanders kunnen tot negen uur ’s avonds een stem uitbrengen. De uitkomst bepaalt wie er in de Tweede Kamer komt.

In totaal doen er 26 partijen mee. Infrasite heeft de verkiezingsprogramma’s van zeven partijen doorgenomen met het oog op vier onderwerpen: wegenbouw, waterbouw, waterbeheer en stikstofbeleid. Hieronder vind je een greep uit de standpunten van elke partij, beginnend met de VVD.

VVD

Wat zegt de VVD in haar verkiezingsprogramma over de wegenbouw? 

“We werken achterstanden weg. We doen een extra investering in het onderhoud en het verbeteren van bestaande wegen, sporen, tunnels en bruggen. En we gaan de komende jaren bouwen aan de nieuwe wegen, bruggen en tunnels waar we de voorgaande jaren plannen voor hebben gemaakt en in hebben geïnvesteerd. We doen dat zoveel mogelijk planmatig en klimaatbestendig.”

“We verbeteren de doorstroming. Op veel wegen zijn knelpunten, bijvoorbeeld bij op- en afritten, verkeerslichten en rotondes. Daar staan we geregeld vast. We willen dat verkeer soepeler door kan stromen, zodat de bereikbaarheid verbetert en de emissies afnemen. Daarom maken we werk van eenvoudige en doeltreffende verbeteringen aan het wegennet. Bijvoorbeeld door het toevoegen van compacte ringwegen of onderdoorgangen.”

“We houden de mobiliteit betaalbaar. We beperken de stijging van de prijzen en houden de auto een betaalbaar vervoermiddel door de accijnzen te verlagen. Ook houden we het ov betaalbaar. Verschillende tarieven mogen de reiziger niet op kosten jagen.”

“We stimuleren de omslag naar elektrisch vervoer, bijvoorbeeld in de tweedehandsmarkt van elektrische auto’s. We doen dit op een manier dat de gewone automobilist zo min mogelijk geraakt wordt door hogere kosten of belastingen. We zorgen dat het financieel blijft lonen om elektrisch te rijden en we zorgen ervoor dat daar in de begroting van het Rijk ook op een moderne manier mee om wordt gegaan. We gaan fors aan de slag met de uitrol van het laadpalennetwerk.”

Dilan Yesilgöz is dit keer de lijsttrekker voor de VVD. Artikel gaat verder na de foto. © Rijksoverheid / Martijn Beekman
Wat zegt de VVD over de waterbouw en het waterbeheer? 

“We willen droge voeten. De zeespiegel stijgt. We zorgen ervoor dat we uiterlijk 2050 alle dijken en keringen hebben verstevigd, zodat we overstromingen zoveel mogelijk kunnen voorkomen. De watersnoodramp in Limburg heeft ons laten zien dat we ook beschermd moeten worden tegen onze rivieren. Specifieke programma’s om ons tegen de rivieren te beschermen zetten we door en waar dat mogelijk is, versnellen we deze aanpak.”

“We willen omgaan met extreme regenval en droogte. Een gevolg van de klimaatverandering is dat we vaker te maken krijgen met flinke buien en droogte. Om het overschot aan water goed op te kunnen vangen, zorgen we voor meer ruimte voor onze rivieren en beken. Het overtollige water houden we zo lang mogelijk vast. We stimuleren breed opgezette initiatieven van boeren, het bedrijfsleven en coöperaties voor zoetwateropslag om meer zelfvoorzienbaarheid te stimuleren. We maken grondwateronttrekkingen meldingsplichtig en waar water erg schaars is, maken we deze onttrekkingen vergunningsplichtig.”

Tot slot: hoe kijkt de VVD in het verkiezingsprogramma naar stikstof?

“We staan klaar om te bouwen. Stikstof bemoeilijkt de aanleg van nieuwe wegen. Waar vergunningen voor nieuwe infrastructuur al gegeven zijn, bouwen we deze infrastructuur. Ook kleinere projecten, zoals de aanleg van extra afslagen bij bedrijventerreinen, zetten we door. Daarnaast voeren we alle voorbereidende handelingen uit, zoals het ontwerpen, voor het aanleggen van nieuw asfalt en nieuwe wegen. Zo zorgen we ervoor dat de bouw van nieuwe wegen doorgang kan vinden, zodra er nieuwe stikstofruimte is.”

D66

Wat zegt D66 in zijn verkiezingsprogramma over de wegenbouw? 

“Jarenlang nieuwe infrastructuur aanleggen, heeft niet geleid tot minder files. D66 wil dan ook dat we op een andere manier naar mobiliteit gaan kijken. Meer gebruik maken van bestaande infrastructuur, samen met werkgevers kijken naar werktijden en roostering, en collectief vervoer organiseren waar dat kan. We hanteren brede welvaart als uitgangspunt en bereikbaarheidsnormen als richting, waardoor ook zaken als locatiekeuze op tafel komen in de afweging.”

“Bij investeringen in mobiliteit kiest D66 vooral voor het beter benutten van bestaande infrastructuur en het aanleggen van ontbrekende schakels. Door te kiezen voor collectief vervoer waar het kan, de capaciteit te vergroten, de verschillende vervoersmiddelen beter op elkaar aan te laten sluiten en door fiets en lopen op één te zetten. Dat helpt niet alleen de bereikbaarheid, maar zorgt ook voor schonere lucht.”

“Verder is de bouw alleen al verantwoordelijk voor 40 procent van het afval in Nederland. Daarom willen we een materialenpaspoort voor elk gebouw en infrastructureel kunstwerk en steunen we het grondstoffenkadaster. Een materialenpaspoort geeft inzicht in elk onderdeel van een bouwwerk. We zorgen dat bebouwing en infrastructuur ‘materialenbanken’ worden van onderdelen die ontworpen zijn om te worden hergebruikt. Ook zetten we in op houtbouw: minimaal 50% van de overheidsgebouwen wordt in hout gerealiseerd.”

“Ook leggen we vast dat de overheid, inclusief grote aanbesteders als Rijkswaterstaat, ProRail en het Rijksvastgoedbedrijf, structureel circulaire principes aantoonbaar toe gaan passen in alle aanbestedingen. In 2030 voor ten minste 50 procent, in 2040 volledig.”

Rob Jetten is dit keer de lijsttrekker voor D66. Artikel gaat verder na de foto. © Rijksoverheid / Martijn Beekman
Wat zegt D66 over de waterbouw en het waterbeheer? 

“Naast voldoende laadpalen voor personenauto’s wilen we dat er middelen beschikbaar blijven om meer te investeren in de laadinfrastructuur voor vrachtwagens, scheepvaart en in de bouw. Ook willen we de subsidie voor waterstof bij het zware wegvervoer en in de binnenvaart handhaven.”

“Verder is Nederland een wereldwijde inspiratie voor de omgang met water. Onze dammen en dijken zijn een visitekaartje. Toch gaat het soms mis, zoals bij de overstromingen in 2021 in Limburg. We blijven inzetten op het verbeteren van de bescherming tegen wateroverlast zodat het water onze vriend blijft, en nooit meer onze grootste vijand wordt. We maken daarbij gebruik van natuurlijke oplossingen in lijn met de filosofie van Ruimte voor de Rivier.”

“Om dure ingrepen in de toekomst te voorkomen en huizen, voorzieningen, bedrijven en andere functies op de juiste plek neer te zetten, is het principe ‘bodem en water sturend’ leidend.”

Tot slot: hoe kijkt D66 in het verkiezingsprogramma naar stikstof?

“We investeren maximaal om het verlagen van onze CO2-uitstoot mogelijk te maken. We maken geld vrij voor infrastructuur voor groene waterstof, verzwaring en uitbreiding van het elektriciteitsnetwerk en voor meer laadpalen voor elektrische (vracht)auto’s. Voor de verduurzaming van huizen en investeringen die anders niet rendabel zijn, stellen we subsidies beschikbaar. Om vergroening daadwerkelijk te realiseren, normeren en beprijzen we uitstoot van broeikasgassen.”

“In 2030 moet de stikstofuitstoot gehalveerd zijn. Daarmee volgen we de lijn van het rapport ‘Wat kan wel’ van de commissie-Remkes. We kijken daarbij naar verschillende, passende maatregelen, ook voor de landbouw. Extensivering en de transitie naar kringlooplandbouw zal daar een flinke bijdrage aan kunnen leveren. Dit is nodig om de doelen voor stikstof en klimaat te halen.”

“Ook willen we de automobiliteit verduurzamen en zo de uitstoot van CO2, stikstof en fijnstof terugdringen. We blijven elektrische auto’s stimuleren met subsidies en belastingvoordelen. Bij leasecontracten is voortaan een elektrische auto verplicht.”

GroenLinks-PvdA

Wat zegt GroenLinks-PvdA in haar verkiezingsprogramma over de wegenbouw? 

“We willen meer inzetten op slimmere, gezondere en schonere mobiliteit. Meer nadruk op lopen, fietsen, openbaar vervoer en deelmobiliteit en minder op het gebruik van privéauto’s is essentieel. Een aanzienlijk deel van de publieke ruimte die privéauto’s in beslag nemen, kan beter worden gebruikt voor bijvoorbeeld extra woningen, parken en pleintjes of voorzieningen.”

“Naast bouwen rondom knooppunten en het beter gebruiken van bestaande OV-verbindingen, zetten we in op slimmer vervoer en deelmobiliteit. We geven voorrang aan coöperatieve vormen van deelmobiliteit en zijn kritisch op commerciële aanbieders.”

“In het verkeer krijgen voetgangers en fietsers voorrang op auto’s. We investeren in voetgangersinfrastructuur, (snel)fietspaden in het binnen- en buitengebied, voldoende fietsstallingen (waaronder bij stations) en landelijke regelgeving wordt aangepast om (snor)scooters binnen de bebouwde kom van het fietspad te weren. Binnen de bebouwde kom wordt 30 km/u de norm.”

Frans Timmermans is dit keer de lijsttrekker voor GroenLinks-PvdA. Artikel gaat verder na de foto. © groenlinkspvda.nl
Wat zegt GroenLinks-PvdA over de waterbouw en het waterbeheer? 

“Gemeenten moeten voldoende middelen in handen krijgen voor klimaatadaptatie. We leggen in steden en dorpen extra parken en waterpartijen aan voor verkoeling, verbeteren de opvang van water, vergroenen de daken en tuinen van woningen en planten meer bomen. We helpen huishoudens bij het opvangen van regenwater en het aanleggen van grijswatersystemen en leggen dit, naar Vlaams voorbeeld, als verplichting vast in het bouwbesluit.”

“We stappen over van water afvoeren naar slim water vasthouden, waarbij we maximaal kiezen voor natuurlijke maatregelen: meanderen van beken, natuurlijke klimaatbuffers, en het scheppen van natte natuur en natuurlijke oevers.”

“Bij dijkversterkingsprojecten maken we werk van meekoppelkansen. We ondernemen actie om de grondwatervoorraad en de dijken voor de lange termijn, ook na 2050, te beschermen en reserveren daarvoor voldoende budget. Beregening van landbouw in kwetsbare gebieden gaan we tegen.”

Tot slot: hoe kijkt GroenLinks-PvdA in het verkiezingsprogramma naar stikstof?

“Geen slot meer op het land. Als de stikstofuitstoot daalt, reserveren we een vast deel van de vrijkomende stikstofruimte voor woningbouw en investeringen in de energietransitie. We onderzoeken de mogelijkheid om voorwaardelijke, gebiedsspecifieke drempelwaardes in te voeren voor essentiële projecten als woningbouw en de energietransitie.”

“We vragen een evenredige bijdrage van alle sectoren bij het terugdringen van stikstofuitstoot en het bijdragen aan het omschakelfonds. We zoeken een oplossing voor de zogenaamde PAS-melders, interimmers, biologische boeren in en nabij natuurgebieden en andere knelgevallen.”

PVV

Wat zegt de PVV in haar verkiezingsprogramma over de wegenbouw? 

“We willen meer wegen aanleggen, de maximumsnelheid naar 140 kilometer per uur verhogen en alle milieuzones schrappen. Het kabinet wil van autorijden een luxeproduct maken door de lasten steeds verder te verzwaren, maar voor de PVV is mobiliteit een belangrijke voorwaarde voor de vrijheid en welvaart. Wij vinden dat iedereen zelf moet bepalen op welke manier iemand naar zijn of haar bestemming reist. De overheid moet zich daar niet mee bemoeien.”

Ook geeft de partij aan dat er in steden en dorpen ‘een straatje bij’ moet kunnen komen. Volgens de PVV is er meer woningbouw nodig, inclusief de ontsluiting die daarbij komt kijken.

Geert Wilders is dit keer de lijsttrekker voor de PVV. Artikel gaat verder na de foto. © Shutterstock / Jeroen Meuwsen Fotografie
Wat zegt de PVV over de waterbouw en het waterbeheer? 

“De gevolgen van de overstromingen in Limburg en Noord-Brabant zijn groot. De Limburgers, Brabanders, maar ook Gelderlanders verdienen meer maatregelen tegen hoogwater. Daarom moet het waterbeheer worden geïntensiveerd; naast het verhogen van de dijken wanneer dat nodig is, maakt de PVV extra geld vrij voor meer ruimte voor de rivier.”

Tot slot: hoe kijkt PVV in het verkiezingsprogramma naar stikstof?

“We willen geen miljardenuitgaven meer aan links-liberaal ideologisch beleid als stikstof. Terwijl de woningnood toeneemt, daalt het aantal afgegeven bouwvergunningen en worden er steeds minder woningen bijgebouwd: door het gedaalde consumentenvertrouwen, door dwarszittende stikstofregels, door de focus op binnenstedelijke bouw, door allerlei lokale eisen etc. Daarom: schrap alle belemmerende regels, om te beginnen de stikstofregels. Bouw in steden en dorpen ‘een straatje erbij’; dat kan relatief snel en goedkoop. Maar bouw ook zeker buiten de stad. Gemeenten moeten sneller vergunningen verstrekken.”

“Het klimaat verandert altijd, al eeuwenlang. Bij veranderende omstandigheden passen we ons aan. Dat doen we door verstandig waterbeheer, door het verhogen van de dijken wanneer dat nodig is en door ruimte voor de rivier. Maar we stoppen met de hysterische reductie van CO2, waarmee we als klein landje ten onrechte denken het klimaat te kunnen redden.”

CDA

Wat zegt het CDA in zijn verkiezingsprogramma over de wegenbouw? 

“We investeren extra in wegen en openbaar vervoer in heel Nederland, want bereikbaarheid is een basisrecht. We investeren in wegafscheidingen en verlichting op gevaarlijke N-wegen.”

“Wie op het platteland woont, heeft minder alternatieven voor de auto dan iemand in de stad. We zijn daarom tegenstander van rekeningrijden, juist ook op het platteland. Met een e-vignet vragen we een bijdrage van mensen buiten Nederland voor het in stand houden van ons wegennet.”

“In ieder dorp mag er een straatje worden bijgebouwd. Provincies mogen dorpen niet langer in de weg zitten om naar eigen behoefte bij te bouwen. Door steden en dorpen beheerst te laten groeien, ‘rotte plekken’ aan te pakken en aan de randen met respect voor de omgeving bij te bouwen, bouwen we aan vitale dorpen en steden en sterke gemeenschappen met meer ruimte voor jong en oud.”

“Sterke gemeenschappen vragen om sterke wijken en buurten. Bij nieuwbouw regelen we dat er ook voldoende voorzieningen komen: scholen, zorg, winkels en goede verbindingen. Juist door te investeren in het ‘publiek kapitaal’ versterken we de leefbaarheid in wijken en dorpen. In onze binnensteden en dorpskernen houden we ruimte om te vergroenen. Zo beschermen we onze wijken tegen hittestress en wateroverlast.”

“De mogelijkheden voor veilig en duurzaam ondergronds transport worden verder benut. Samen met de markt zal de overheid initiatieven nemen om de druk op transport over weg, water en rail te verlichten door meer in te zetten op transport via pijplijn.”

Henri Bontenbal is dit keer de lijsttrekker voor het CDA. Artikel gaat verder na de foto. © cda.nl / Leonard Walpot
Wat zegt het CDA over de waterbouw en het waterbeheer? 

“We zetten het Deltaprogramma door, waarmee we ook in 2050 droge voeten houden, en stimuleren het vasthouden in plaats van het afvoeren van water. We zetten in op het tegengaan van de funderingsproblematiek als gevolg van bodemdaling of de verandering van grondwaterstanden.”

“Lokaal, provinciaal en nationaal worden klimaatadaptatieplannen gemaakt, ondersteund door de waterschappen. Tevens maken we alvast plannen voor de inrichting van ons land voor de toekomst na 2050. Want de temperatuurstijging zet door en aan het einde van deze eeuw wordt een zeespiegelstijging van misschien 1 a 1,5 meter verwacht.”

“Verder zijn we als Nederlanders wereldkampioen watermanagement. We hebben de kennis en de ervaring om weerbaar te zijn tegen droogte en hittegolven, tegen wateroverlast en overstromingen. Voor het behoud van deze kennis en vaardigheden is een sterke maritieme maakindustrie cruciaal.”

“Ook zetten we in op goederen- en personenvervoer over water. Daarvoor is het noodzakelijk dat er een toename komt van goed te bereiken afmeerplekken. We houden aandacht voor de kwaliteit van havens en kanalen, die ook bij wisselende waterstanden goed bevaarbaar blijven. Daarnaast dragen we bij aan verduurzaming van de scheepvaart door gebruik van duurzame brandstoffen te stimuleren.”

Tot slot: hoe kijkt het CDA in het verkiezingsprogramma naar stikstof?

“Het streefjaar voor stikstof blijft op 2035 staan. De onwerkbare kritische depositiewaarde wordt zowel in de stikstofwet als in de praktijk vervangen door een werkbaar en juridisch houdbaar alternatief, gebaseerd op de staat van de instandhouding van de natuur conform de Europese richtlijnen. Voor de integrale vergunningverlening aan bedrijven is gemeten emissie aan de bron leidend, niet de modelmatig vastgestelde depositie en/of emissie.”

“Voorkomen moet worden dat stikstofregels grote woningbouwprojecten stilleggen. De woningnood is een maatschappelijke crisis. We gaan onverminderd door met de gemaakte afspraken voor de bouw van bijna een miljoen woningen tot en met 2030, waarvan twee derde betaalbaar en met focus op starters, gezinnen en ouderen.”

“Ook beginnen we met het bouwen van de infrastructuur die nodig is om negatieve emissies (het onttrekken van CO2 aan de atmosfeer) te realiseren. Daarvoor benutten we in ieder geval de locatie van één van de kolencentrales die in 2030 geen kolen meer mogen verbranden.” Tot slot vindt het CDA dat alle sectoren een “evenredige bijdrage” moeten leveren aan het oplossen van de stikstofproblematiek. Onder ‘alle sectoren’ verstaat de partij luchtvaart, verkeer, scheepvaart, industrie en landbouw.

SP

Wat zegt de SP in haar verkiezingsprogramma over de wegenbouw? 

De SP zegt alle wegen in Nederland tolvrij te willen maken en te willen investeren in fiets- en wandelinfrastructuur.  Over het letterlijke onderhoud en de aanleg van wegen wordt in het verkiezingsprogramma verder niets gezegd.

Wel deelt de SP een standpunt over autorijden. Dat moet volgens de partij niet duurder worden, maar wel schoner. “Wij steunen de verplichting voor producenten dat alle nieuwe auto’s uiterlijk in het jaar 2035 emissievrij moeten zijn, en tot 2035 laten we onderzoeken op welke manier dit het beste kan.”

“Verder keren we ons tegen het rekeningrijden. Oneerlijke subsidies en belastingvrijstellingen voor stekkerauto’s komen nu terecht bij mensen die het niet nodig hebben. Zij moeten dus voortaan volwaardig belasting betalen. Mensen die geen stekkerauto kunnen betalen, krijgen niet de rekening.”

Lilian Marijnissen is dit keer de lijsttrekker voor de SP. Artikel gaat verder na de foto. © Shutterstock / Dutchmen Photography
Wat zegt de SP over de waterbouw en het waterbeheer? 

Over het bouwen van dijken en andere manieren van waterbescherming valt in het verkiezingsprogramma niets te lezen. Wel zegt de SP waterverontreiniging “harder” tegen te willen gaan.

“Shoon water, schone lucht en een schone bodem zijn goed voor de gezondheid van mens, dier en plant. Milieuvervuiling pakken we hard aan. We treden harder op tegen afvaldumping en het storten en lozen van vervuild afval staan we niet toe. Alle asbest wordt gesaneerd. De overheid betaalt mee aan een snelle oplossing hiervoor en waar mogelijk worden de kosten verhaald op de industrie.”

Tot slot: hoe kijkt de SP in het verkiezingsprogramma naar stikstof?

“De uitstoot van stikstof en stikstofverbindingen, die schadelijk zijn voor onze gezondheid, voor de bodem- en waterkwaliteit en voor de biodiversiteit, moet worden teruggebracht naar een veilig niveau. We respecteren provincies die zich tegen gedwongen onteigening van boeren keren op voorwaarde dat ze op hun eigen manier de stikstofuitstoot beperken.”

NSC

Wat zegt NSC in haar verkiezingsprogramma over de wegenbouw? 

“Binnen de beschikbare budgetten voor wegenbouw geven we prioriteit aan groot onderhoud en het verbeteren van verkeersonveilige wegen. We handhaven de afspraken met mede-overheden over het ontsluiten van nieuwe woonwijken. Met het oog op een goede doorstroming is het nodig om een aantal knelpunten gericht aan te pakken. We willen ruimte bieden voor een alternatief voor de verbreding van de A27 bij Amelisweerd, binnen de budgettaire en verkeerskundige randvoorwaarden. En we bezien hoe we alsnog aan de slag kunnen met de 17 projecten die recent zijn ‘gepauzeerd’, waaronder de N35, de A1 en A58.”

“We bevorderen het goederenvervoer via de binnenvaart, short sea en spoor en versterken het landelijk netwerk van binnenhavens en overslagfaciliteiten. Het beheer en onderhoud van vaarwegen, bruggen en sluizen verdient meer prioriteit. Om binnenvaart aantrekkelijk te houden wordt daarnaast ook gekeken naar de zaken die voor schippers belangrijk zijn, zoals goede ligplaatsen. Ons uitstekende uitgebreide vaarwegennet biedt een goed alternatief voor vervoer over de weg. Ook de binnenvaart zal een aandeel moeten leveren in het verminderen van de uitstoot van schadelijke stoffen; we stellen hiervoor samen met de sector een ambitieus maar realistisch transitiepad op.”

“Ook willen we investeren in hoogfrequent openbaar vervoer van en naar de grotere steden, waar mogelijk met snelheden van 160-200 km/uur, zodat ten opzichte van de auto duidelijk sprake is van reistijdwinst. We zijn geen voorstander van een spitsheffing om reizen per trein in de spits te ontmoedigen; dit moet juist aantrekkelijk worden gemaakt. We verkennen de invoering van een ticket voor onbeperkt reizen door het hele land in de daluren voor een bedrag per maand, naar Duits voorbeeld.”

“Verder dragen goede mogelijkheden om de fiets te pakken bij aan bereikbaarheid, gezondheid en duurzaamheid. Tussen en in de grote steden worden goede fietsroutes aangelegd, zodat de fiets een realistisch alternatief wordt voor de auto en het openbaar vervoer. Er komen meer fietsenstallingen bij OV-knooppunten en het aantal OV-fietsen op stations wordt uitgebreid.”

Pieter Omtzigt is de lijsttrekker voor NSC. Artikel gaat verder na de foto. © Shutterstock / Robert Hoetink

Wat zegt NSC over de waterbouw en het waterbeheer? 

“Er is een nieuw Deltaplan nodig om het land te beschermen tegen overstroming en om in te spelen op wateroverlast, bodemdaling én droogte. De beschikbaarheid van zoet water moeten we hierbij vergroten door water langer vast te houden en meer ruimte te creëren voor waterberging.”

“In landsdelen die kwetsbaar zijn voor overstroming vanuit zee en rivieren, concentreren we geen functies meer die vitaal zijn voor het land. We spreiden grootschalige nieuwbouwprojecten over het land. Verder koesteren we de waterschappen; zij waarborgen de bestuurlijke aandacht voor veiligheid tegen overstroming en waterbeheer. Dit is een bestaansvoorwaarde voor ons land.”

“Ook moeten emissies en lozingen van industrieel en huishoudelijk afvalwater verder worden teruggedrongen om de waterkwaliteit op orde te brengen. Daarnaast moet de uitspoeling van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen naar het oppervlakte- en grondwater worden verminderd. Bovendien willen we strengere afspraken maken met buurlanden over de waterkwaliteit van de Rijn, de Maas en de Schelde.

“Tot slot moet meer aandacht komen voor de funderingsproblematiek die op steeds meer plekken in Nederland speelt door bodemdaling en verlaging van de grondwaterstand. De omvang van het probleem wordt al jarenlang bestudeerd, maar een overtuigende aanpak ontbreekt tot dusverre. Wij willen een start maken met een nationale aanpak van het probleem, gebaseerd op een heldere verdeling van private en publieke verantwoordelijkheden.”

Tot slot: hoe kijkt NSC in het verkiezingsprogramma naar stikstof?

“De uitstoot van stikstof moet significant zijn teruggedrongen in 2035. Daartoe vervangen wij de normen voor stikstofdepositie in de wet door reductiedoelen voor stikstofuitstoot, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen uitstoot van ammoniak (NH3) en stikstofoxiden (NOx). Deze uitstoot wordt gemeten en beperkt bij de bron. Alle sectoren – industrie, verkeer, zee- en luchtvaart en landbouw – dragen bij aan de doelstelling en nemen maatregelen.”

“We houden in de wetgeving oog voor de sociaaleconomische gevolgen van maatregelen, zoals ook de EU-richtlijn bepaalt. Dit betekent dat er bestuurlijke afwegingsruimte hoort te zijn bij het vergunnen van activiteiten met een beperkte stikstofemissie. We introduceren een wetenschappelijk onderbouwde en juridisch houdbare grenswaarde, die in lijn ligt met de grenswaarde in de ons omringende landen.”

Lees ook:

• Bonden boos over loonvoorstel werkgevers, ‘staken niet uitgesloten’
• Kabinet stopt veertien wegenbouwprojecten