A2 Den Bosch. Foto: Ivo Ketelaar Fotografie
interview

Waar gaat het met de infra-opgave en arbeidsmarkt heen tussen 2030 en 2050?

Foto: Ivo Ketelaar Fotografie

Infra is één van de sectoren waarvoor Rijkswaterstaat met Strategische Verkenningen een vinger aan de pols van veel relevante ontwikkelingen houdt. Trends, onderstromen en signalen worden opgepikt en vertaald in scenario’s om te zorgen dat RWS niet achter de feiten aanloopt als een ontwikkeling echt doorzet. Ernst Haijtink en Michiel Overkamp leggen in gesprek met Infrasite uit hoe de verkenning ‘Toekomstige infra-opgave en arbeidsmarkt’ in zijn werk gaat en wie er zoal bij betrokken zijn.

Bij Rijkswaterstaat zorgt het programma Strategische Verkenningen voor inzicht in ontwikkelingen die het werk van RWS op de korte en langere termijn kunnen gaan raken. Op die verwachtingen worden verschillende scenario’s gebaseerd, zodat RWS snel op ontwikkelingen kan inspelen als die zich voordoen. Langs die lijn wordt ook de verkenning ‘Toekomstige infra-opgave en arbeidsmarkt’ uitgevoerd. Die opgave is immers groot, veelzijdig en groeiende, terwijl het tekort aan vakmensen nu al voor uitdagingen zorgt. Dus welke kanten kan het tussen 2030 en 2050 zoal opgaan? En hoe kan Rijkswaterstaat daar samen met de markt op inspelen?

Bij deze specifieke verkenning, waarmee midden 2021 vanuit RWS-programma ‘Op weg naar een vitale infrasector’ werd gestart, trekken Ernst Haijtink en Michiel Overkamp vanuit Rijkswaterstaat de kar. “We hebben zeventien trends opgehaald en die willen we gaan vertalen naar wat ze voor Rijkswaterstaat betekenen als het gaat om kennis, kunde en samenwerking”, geeft Overkamp de stand van zaken weer. “Daarbij is het vooral ons doel om onderstromen te signaleren.” Haijtink vult aan: “We hebben het nu specifiek over infra, maar veel van de trends die we daar zien spelen ook in meerdere domeinen van Rijkswaterstaat. We hebben gekeken naar de trends voor de infra-opgave en de arbeidsmarkt over tien tot dertig jaar.”

Vissen in steeds kleinere vijver

Voorbeelden van gesignaleerde trends zijn veranderend opdrachtgeverschap, de manier waarop mobiliteit plaatsvindt en hoe werk in de toekomst uitgevoerd zal worden. De insteek is niet alleen om de trends te vertalen naar kennis en kunde – wie doet in de toekomst wat, of juist niet – maar ook naar samenwerking met en tussen overheden en de markt.

“De vijver met mensen die de juiste vaardigheden hebben om die brede infra-opgave uit te voeren, wordt steeds kleiner”, schetst Haijtink. “Daarom onderzoeken wij met welke samenwerkingsvormen we die ontwikkeling kunnen opvangen. De rol en houding van RWS moet mogelijk veranderen om te borgen dat we genoeg mensen en kennis hebben om het werk te kunnen doen. Met deze verkenning dragen we daar handelingsperspectieven voor aan.”

Lees ook: Amsterdam wil voor infra geen werk maar partnerschappen aanbesteden

Dat signaleren van onderstromen en trends doet Rijkswaterstaat dus niet alleen. Er is voortgeborduurd op eerdere verkenningen. En er is gepraat met allerlei personen en partijen. Vertegenwoordigers van kennisinstellingen, opleiders, overheden en infra- en bouwbedrijven, maar ook met sociaalwetenschappelijke onderzoekers. En op basis van vijf zogenaamde toekomstverhalen zijn er gesprekken gevoerd met scholieren. Hun reacties worden, net als al die andere input, meegenomen in het totaalbeeld dat in het kader van de verkenning wordt gevormd.

Andere argumenten dan kosten meewegen

“We praten met mensen die over zo’n thema onderbouwde uitspraken kunnen doen die afwijken van de mainstream”, zegt Haijtink. Zijn collega stelt daarbij dat het zoals gezegd de bedoeling is om onderstromen te zien aankomen. “Neem bijvoorbeeld het uitbreiden van een weg. Traditioneel wordt daar vooral naar kosten gekeken. Maar mogelijk gaan andere argumenten zwaarder meetellen, zoals volksgezondheid en leefbaarheid. Voor het werk dat RWS doet is het heel belangrijk om dat soort zaken te zien aankomen, zodat we de impact en de termijn waarop die komt kunnen inschatten.”

Lees ook: ‘Enorme prijsstijgingen niet alleen voor rekening mkb-bedrijven bouw en infra’

Inherent aan de verkenningen is dat er een flinke factor onzekerheid in meespeelt. Trends kunnen immers doorzetten, maar ook als een nachtkaars uitgaan. Om die reden wordt er met verschillende scenario’s gewerkt. Haijtink: “Zie het als een dashboard waarop we zien hoe trends meer of minder impact krijgen door bepaalde ontwikkelingen. We kunnen niet in een glazen bol kijken. Maar veel van die trends grijpen in elkaar, dus het is ook snel en goed te zien wat de impact van de ene ontwikkeling op de andere is.”

Op inspelen als dat nodig is

Het traject dat Ernst Haijtink en Michiel Overkamp samen met alle betrokkenen doorlopen, is er vooral op gericht dat Rijkswaterstaat niet achter de feiten aanloopt. De ontwikkelingen die er aan kunnen komen, worden in beeld gebracht. En als ze zich dan voordoen, liggen er verschillende mogelijkheden klaar om erop in te kunnen spelen. Eind dit jaar zou de strategische verkenning naar de infra-opgave en de arbeidsmarkt dan klaar moeten zijn, al is daarna een vervolg met andere kartrekkers niet uitgesloten. Intussen is meer input vanuit de markt zeker welkom.

“Het is interessant als de markt meedenkt over kennis, kunde en samenwerking op de langere termijn”, vindt Overkamp. “We gaan de komende tijd bedenken in welke vorm we dat kunnen doen en partijen die belangstelling hebben om mee te denken over al die trends zijn daarvoor van harte uitgenodigd.”

Lees ook: Nieuwe tool voor efficiënt inschrijven op aanbestedingen

Auteur: Vincent Krabbendam

Waar gaat het met de infra-opgave en arbeidsmarkt heen tussen 2030 en 2050? | Infrasite
A2 Den Bosch. Foto: Ivo Ketelaar Fotografie
interview

Waar gaat het met de infra-opgave en arbeidsmarkt heen tussen 2030 en 2050?

Foto: Ivo Ketelaar Fotografie

Infra is één van de sectoren waarvoor Rijkswaterstaat met Strategische Verkenningen een vinger aan de pols van veel relevante ontwikkelingen houdt. Trends, onderstromen en signalen worden opgepikt en vertaald in scenario’s om te zorgen dat RWS niet achter de feiten aanloopt als een ontwikkeling echt doorzet. Ernst Haijtink en Michiel Overkamp leggen in gesprek met Infrasite uit hoe de verkenning ‘Toekomstige infra-opgave en arbeidsmarkt’ in zijn werk gaat en wie er zoal bij betrokken zijn.

Bij Rijkswaterstaat zorgt het programma Strategische Verkenningen voor inzicht in ontwikkelingen die het werk van RWS op de korte en langere termijn kunnen gaan raken. Op die verwachtingen worden verschillende scenario’s gebaseerd, zodat RWS snel op ontwikkelingen kan inspelen als die zich voordoen. Langs die lijn wordt ook de verkenning ‘Toekomstige infra-opgave en arbeidsmarkt’ uitgevoerd. Die opgave is immers groot, veelzijdig en groeiende, terwijl het tekort aan vakmensen nu al voor uitdagingen zorgt. Dus welke kanten kan het tussen 2030 en 2050 zoal opgaan? En hoe kan Rijkswaterstaat daar samen met de markt op inspelen?

Bij deze specifieke verkenning, waarmee midden 2021 vanuit RWS-programma ‘Op weg naar een vitale infrasector’ werd gestart, trekken Ernst Haijtink en Michiel Overkamp vanuit Rijkswaterstaat de kar. “We hebben zeventien trends opgehaald en die willen we gaan vertalen naar wat ze voor Rijkswaterstaat betekenen als het gaat om kennis, kunde en samenwerking”, geeft Overkamp de stand van zaken weer. “Daarbij is het vooral ons doel om onderstromen te signaleren.” Haijtink vult aan: “We hebben het nu specifiek over infra, maar veel van de trends die we daar zien spelen ook in meerdere domeinen van Rijkswaterstaat. We hebben gekeken naar de trends voor de infra-opgave en de arbeidsmarkt over tien tot dertig jaar.”

Vissen in steeds kleinere vijver

Voorbeelden van gesignaleerde trends zijn veranderend opdrachtgeverschap, de manier waarop mobiliteit plaatsvindt en hoe werk in de toekomst uitgevoerd zal worden. De insteek is niet alleen om de trends te vertalen naar kennis en kunde – wie doet in de toekomst wat, of juist niet – maar ook naar samenwerking met en tussen overheden en de markt.

“De vijver met mensen die de juiste vaardigheden hebben om die brede infra-opgave uit te voeren, wordt steeds kleiner”, schetst Haijtink. “Daarom onderzoeken wij met welke samenwerkingsvormen we die ontwikkeling kunnen opvangen. De rol en houding van RWS moet mogelijk veranderen om te borgen dat we genoeg mensen en kennis hebben om het werk te kunnen doen. Met deze verkenning dragen we daar handelingsperspectieven voor aan.”

Lees ook: Amsterdam wil voor infra geen werk maar partnerschappen aanbesteden

Dat signaleren van onderstromen en trends doet Rijkswaterstaat dus niet alleen. Er is voortgeborduurd op eerdere verkenningen. En er is gepraat met allerlei personen en partijen. Vertegenwoordigers van kennisinstellingen, opleiders, overheden en infra- en bouwbedrijven, maar ook met sociaalwetenschappelijke onderzoekers. En op basis van vijf zogenaamde toekomstverhalen zijn er gesprekken gevoerd met scholieren. Hun reacties worden, net als al die andere input, meegenomen in het totaalbeeld dat in het kader van de verkenning wordt gevormd.

Andere argumenten dan kosten meewegen

“We praten met mensen die over zo’n thema onderbouwde uitspraken kunnen doen die afwijken van de mainstream”, zegt Haijtink. Zijn collega stelt daarbij dat het zoals gezegd de bedoeling is om onderstromen te zien aankomen. “Neem bijvoorbeeld het uitbreiden van een weg. Traditioneel wordt daar vooral naar kosten gekeken. Maar mogelijk gaan andere argumenten zwaarder meetellen, zoals volksgezondheid en leefbaarheid. Voor het werk dat RWS doet is het heel belangrijk om dat soort zaken te zien aankomen, zodat we de impact en de termijn waarop die komt kunnen inschatten.”

Lees ook: ‘Enorme prijsstijgingen niet alleen voor rekening mkb-bedrijven bouw en infra’

Inherent aan de verkenningen is dat er een flinke factor onzekerheid in meespeelt. Trends kunnen immers doorzetten, maar ook als een nachtkaars uitgaan. Om die reden wordt er met verschillende scenario’s gewerkt. Haijtink: “Zie het als een dashboard waarop we zien hoe trends meer of minder impact krijgen door bepaalde ontwikkelingen. We kunnen niet in een glazen bol kijken. Maar veel van die trends grijpen in elkaar, dus het is ook snel en goed te zien wat de impact van de ene ontwikkeling op de andere is.”

Op inspelen als dat nodig is

Het traject dat Ernst Haijtink en Michiel Overkamp samen met alle betrokkenen doorlopen, is er vooral op gericht dat Rijkswaterstaat niet achter de feiten aanloopt. De ontwikkelingen die er aan kunnen komen, worden in beeld gebracht. En als ze zich dan voordoen, liggen er verschillende mogelijkheden klaar om erop in te kunnen spelen. Eind dit jaar zou de strategische verkenning naar de infra-opgave en de arbeidsmarkt dan klaar moeten zijn, al is daarna een vervolg met andere kartrekkers niet uitgesloten. Intussen is meer input vanuit de markt zeker welkom.

“Het is interessant als de markt meedenkt over kennis, kunde en samenwerking op de langere termijn”, vindt Overkamp. “We gaan de komende tijd bedenken in welke vorm we dat kunnen doen en partijen die belangstelling hebben om mee te denken over al die trends zijn daarvoor van harte uitgenodigd.”

Lees ook: Nieuwe tool voor efficiënt inschrijven op aanbestedingen

Auteur: Vincent Krabbendam