De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) heeft aan 22 bouwbedrijven boetes opgelegd voor overtredingen van het kartelverbod. De bouwbedrijven zijn beboet voor het maken van prijsafspraken, marktverdelingafspraken en verboden aanbestedingsafspraken. De overtredingen hebben plaatsgevonden na de inwerkingtreding van de Mededingingswet per 1 januari 1998. Hiermee rondt de NMa een eerste serie van onderzoeken in de bouwsector af.

Voor een aantal van de nu afgeronde zaken heeft de NMa zich mede gebaseerd op de eind 2001 beschikbaar gekomen zogenoemde schaduwadministratie van het bouwbedrijf Koop Tjuchem. Voor andere zaken baseerde de NMa zich op aanwijzingen van tipgevers of op gegevens uit eigen onderzoek van de NMa. Op basis van deze aanwijzingen deed de NMa diepgaand onderzoek naar verschillende concrete zaken. Bij een groot aantal bouwbedrijven legde de NMa onaangekondigd bedrijfsbezoeken af en werd inzage gevorderd in relevante documenten en bestanden. Tevens werd een aantal personen gehoord. Door deze verboden afspraken is de concurrentie in de bouwsector ernstig gefrustreerd en zijn opdrachtgevers benadeeld. Daarom merkt de NMa deze overtredingen aan als zeer ernstige overtredingen van de Mededingingswet.

De NMa legt boetes op in de volgende zaken:
– De NMa beboet negen bouwondernemingen wegens verboden aanbestedingsafspraken met betrekking tot het onderhoud van wegen in de provincies Groningen, Friesland en Drenthe. Het gaat in deze zaak om de volgende bedrijven: Ballast Nedam Infra Noord Oost B.V. (EUR 240.000), Koop Tjuchem B.V. (EUR 677.000), Oosterhof-Holman Infra B.V. (EUR 313.000), Reef Infra B.V. (EUR 429.000), Wegenbouwmaatschappij J. Heijmans B.V. (EUR 289.000), Koninklijke Wegenbouw Stevin B.V. (EUR 240.000), BAM NBM Wegenbouw Noordoost B.V. (EUR 585.000), Vermeer Infrastructuur B.V. (EUR 327.000);
– In de zaak van de zogenoemde Noord Holland Acht of Schiphol Acht gaat het om een voortdurend proces van verboden afspraken rond de aanbesteding van vijftien grote infrastructurele projecten in de regio Haarlemmermeer/Schiphol. Hiervoor zijn aan de volgende bedrijven boetes opgelegd: Ballast Nedam Infra Noord West B.V. en Ballast Nedam Infra B.V. (EUR 14.548.000 gezamenlijk), HBG Civiel B.V. en Hollandsche Wegenbouw Zanen B.V. (EUR 14.436.000 gezamenlijk), Vermeer Infrastructuur B.V. (EUR 11.248.000), Koninklijke Wegenbouw Stevin B.V. (EUR 18.429.000), NBM Noord-West B.V. (EUR 12.190.000), Wegenbouwmaatschappij J. Heijmans B.V. (EUR 13.874.000), Koop Tjuchem B.V. (EUR 6.283.000), Ooms Avenhorn B.V. (EUR 3.604.000);
– Bij de aanbesteding van atletiekbanen gaat het om een jarenlange verboden marktverdelingsafspraak tussen de vijf belangrijkste ondernemingen op het gebied van de aanleg, renovatie en onderhoud van kunststof atletiekbanen. De afspraak had betrekking op atletiekbanen die in het hele land werden aangelegd of onderhouden. Hiervoor zijn aan de volgende bedrijven boetes opgelegd: Groenewoud Sport & Recreatie B.V. (EUR 450.000), Arcadis PlanRealisatie B.V. (EUR 369.000), Van Gelder Cultuurtechniek B.V. (EUR 67.000), Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. (EUR 1.213.000), Aannemingsbedrijf Van Lee B.V en Heijmans Sport en Groen B.V. (EUR 610.000 gezamenlijk);
РDe NMa beboet een mededingingsbeperkende overeenkomst tussen Heijmans Beton- en Waterbouw B.V. en Sol̩tanche Bachy France S.A. met betrekking tot de structurele uitwisseling van concurrentiegevoelige informatie over en het uitsluiten van concurrentie bij de uitvoering van civiele betonwerken met toepassing van bijzondere funderingstechnieken. Hiervoor zijn boetes opgelegd aan Heijmans N.V. (EUR 50.000) en Sol̩tanche Bachy France S.A. (EUR 50.000). De NMa onderzocht de relatie tussen Heijmans en Sol̩tanche naar aanleiding van een klacht van de gemeente Amsterdam in het kader van de aanbesteding van onderdelen van de Noord-Zuidmetrolijn;
РDe recente aanbestedingsafspraak met betrekking tot de herprofilering van de Mokerstraat en de Aambeeldstraat in Amsterdam-Noord betreft een relatief klein project. Hiertegen is de NMa opgetreden omdat de verboden afspraken werden gemaakt op het moment dat de parlementaire enqu̻te vrijwel was afgerond en de NMa ook al uitdrukkelijk had aangegeven op te treden tegen verboden aanbestedingsregelingen in de bouw. In deze zaak zijn aan de volgende bedrijven boetes opgelegd: Floris Aannemingsmaatschappij B.V. (EUR 14.400), Zandrema B.V. (EUR 8.900), Aannemingsbedrijf AC de Groot B.V. (EUR. 2.600). Bij deze zaak is aan twee bedrijven clementie verleend. Dit heeft geleid tot een boeteverlaging van 70% bij Aannemingsbedrijf De Groot en 25% bij Floris Aannemingsmaatschappij.
Deze sanctiebesluiten zijn vastgesteld op basis van de rapporten die de NMa na onderzoek heeft opgemaakt en de zienswijzen van de bedrijven hierop. Tegen deze sanctiebesluiten kunnen de partijen nog bezwaar aantekenen (bij de NMa) en daarna nog beroep (bij de Rechtbank Rotterdam) en eventueel hoger beroep (bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven).

De boetes die de NMa nu heeft opgelegd, zijn vastgesteld op basis van de Richtsnoeren Boetetoemeting van de NMa. In de zaak in Amsterdam-Noord zijn de boetes van twee van de drie bedrijven verlaagd omdat deze bedrijven gebruik hebben gemaakt van de clementieregeling. Dat wil zeggen dat deze bedrijven vrijwillig aan de NMa volledige openheid van zaken hebben gegeven over de praktijk waarbij ze betrokken waren en zo het onderzoek van de NMa hebben vergemakkelijkt. Volgens de Richtsnoeren Clementietoezegging stelt de NMa hier een (substantiële) boeteverlaging tegenover.

Sinds de start van de onderzoeksactiviteiten in de bouwsector eind 2001 heeft de NMa eerder al vier bedrijven beboet voor een aanbestedingsafspraak in de gemeente Scheemda. De onderzoeksactiviteiten van de NMa zijn hiermee niet beëindigd. Op dit moment heeft de NMa nog verschillende zaken in onderzoek en enkele rapporten in behandeling.

In het kader van lopend onderzoek heeft de NMa onlangs enkele boetes opgelegd vanwege het weigeren van medewerking. GTI Utiliteit Noord B.V., Homij Technische Installaties B.V. en Van Hattum en Blankevoort B.V. kregen de voor deze overtreding maximale boete opgelegd van EUR 4.500. Een voormalig directeur van een installatiebedrijf kreeg voor het weigeren van medewerking een boete van EUR 2.250 opgelegd.