FNV: ‘Infrasector volledig doorgeslagen met onderaannemers’
Het werken met onderaannemers is in de infra- en bouwsector compleet uit de hand gelopen, vindt bestuurder Hans Crombeen van vakbond FNV Bouwen & Wonen. Het terugdringen van het aantal ketens op de bouwplaats ziet hij als een eerste stap richting imagoverbetering en veiliger werken. In zijn column voor Infrasite legt hij uit wat er in zijn ogen moet veranderen.
Waar uitbesteden in de infra- en bouwsector na de crisis in 2009 hét antwoord was op een (toen nog als tijdelijk ervaren) flexibiliteitsvraagstuk, is dit inmiddels volledig doorgeslagen. Nu is het werken met onderaannemers en opdrachtnemers, zoals uitzendbureaus en arbeidsbemiddelaars, niet nieuw in de bouw. Maar in de jaren na de crisis is dit eerder de norm geworden dan de uitzondering. Is dat een probleem? Ja. Het creëert bijvoorbeeld ongewenste ongelijkheid tussen werknemers op het gebied van loon. En heel belangrijk: het maakt de bouw er niet veiliger op.
Dit leidt tot onwenselijke situaties waarbij het overzicht zoek is. Een veel gehoorde klacht van de arbeidsinspectie is bijvoorbeeld dat het vaak niet duidelijk is wie voor wie werkt en in welke hoedanigheid: vast, flex, zzp, arbeidsmigrant, et cetera. Een goede voedingsbodem voor schimmige constructies en mede de oorzaak van het steeds slechter wordende imago van de bouw als de plek om als vakman eerlijk je geld te verdienen.
Tekort aan vakkrachten komt slecht uit
Het beperken van het aantal ketens op een bouwplaats is een eerste stap in het opschonen en het verbeteren van dat imago van de sector. Dat is hard nodig gezien de enorme tekorten aan vakkrachten en tegelijk de grote opgaves waarvoor de sector staat, zoals, de energietransitie. Die tekorten kunnen bouw en infra dus niet gebruiken. De bouw is booming en de aankomende jaren moeten flink wat nieuwe vakmensen instromen.
Dat is een behoorlijke opgave die tegelijk ook mooie kansen biedt aan de sector die het enige tijd geleden nog zwaar te verduren had. Niet alleen opleiden en trainen, maar ook binden, boeien en perspectief bieden. Dat zijn de toverwoorden om nieuw personeel in de aankomende jaren te laten instromen. De uitdaging voor de sector is daarbij de achterdeur dicht te houden en ervoor te zorgen dat deze mensen niet weglopen, maar duurzaam aan de sector verbonden blijven.
Beperk de keten tot maximaal drie
Werk alsmaar uitbesteden als je mensen wilt binden, is dus niet het antwoord. Het drastisch beperken van al deze lagen in de keten is dat wel. Want als het aantal onderaannemers beperkt is tot maximaal drie (inclusief de hoofdaannemer) en er (digitaal) bijgehouden wordt welke onderaannemers op de werkplek aan het werk zijn, ontstaat er overzicht en dus minder ruimte voor ondermijnende arbeidsconstructies. Want vergeet niet dat ook de bonafide bedrijven, die wel volgens cao betaalde werknemers in dienst hebben, daar de dupe van worden.
Uit de praktijk weten we dat de druk op elk project hoog is en de marges laag. Het klopt dat werk uitbesteden goedkoper is dan investeren. Op de korte termijn. Maar tegelijk wordt op de lange termijn niet alleen het loon, maar ook het werk uitgehold en rennen vakkrachten weg. Op zoek naar een plek waar ze wel worden gewaardeerd. En zo zit de sector in een zelfgecreëerde vicieuze cirkel waar zij zonder hulp niet uit gaat komen.
Want de nieuwe aanwas stokt. Dit vraagstuk overlaten aan de markt, waarbij de prijs bepalend is, heeft bovendien niet alleen consequenties voor de arbeidsvoorwaarden van de vaste medewerkers én flexwerkers in de infra- en bouwsector, maar het zal op (korte) termijn ook effect hebben op iedere burger die de hoofdprijs voor verduurzaming van zijn woning gaat betalen.
Flexibel alleen voor piek en ziek
Ik roep opdrachtgevers werkgevers op de handschoen op te pakken: Beperk de vele ketens in de uitvoering tot maximaal drie. Maak een vast contract weer de norm en gebruik flexibele arbeid alleen voor piek en ziek. Dan zetten we in op duurzame banen, inclusieve werkplekken en ontstaat er ruimte voor (sociale) innovatie. Dan word je als sector niet alleen aantrekkelijk om in te komen werken, maar ook om er te blijven.
Lees ook:
