Superdijk beschermt in 1995 geëvacueerde Bommelerwaard

Het Munnikenland (gemeente Zaltbommel) bij Slot Loevestein kan bij hoge waterstanden mee stromen met de Waal en draagt daarmee bij aan een hogere waterveiligheid langs de Waal. Donderdag 9 juni 2016 sloten minister Melanie Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) en dijkgraaf Roelof Bleker van Waterschap Rivierenland de werkzaamheden aan dit Ruimte voor de Rivierproject af.

Het 700 hectare grote gebied is grotendeels teruggebracht naar de situatie van voor de inpoldering. Hiervoor is de oude rivierdijk afgegraven en een nieuwe ‘superdijk’ aangelegd. Deze dijk dient ook als vluchtplaats voor runderen en paarden op het moment dat het nieuwe natuurgebied overstroomt. Door de afronding van dit project is op de Waal vanaf Nijmegen – in combinatie met andere Ruimte voor de Riviermaatregelen – een totale waterstandsdaling van 30 centimeter bereikt. De in 1995 geëvacueerde gebieden Tielerwaard en Bommelerwaard – een crisis die de directe aanleiding voor het programma Ruimte voor de Rivier vormde – zijn nu beter beschermd tegen hoogwater.

Roekeloze buurman
Cisterciënzer monniken vestigden zich in 1264 in het gebied en dempten kreken, legden kades aan, groeven sloten, ontgonnen en verbouwden het ingepolderde land en bouwden er een klooster. Na 70 jaar gaven ze het op, maar hun aanwezigheid klinkt nog na in de naam van het gebied: Munnikenland. In de jaren zestig van de vorige eeuw werd het gebied ingepolderd.

“Net als de monniken in de 13e eeuw moeten we ons wapenen tegen overstromingen”, aldus minister Schultz. “De mens schuift wat op om de soms roekeloze buurman meer ruimte te geven. 50 jaar na de inpoldering, geven ook wij, net als de monniken, land terug aan het water. Omdat het water sterker wordt. Omdat het klimaat verandert en rivieren meer water moeten afvoeren. Omdat het nu nog goedschiks kan en we niet willen wachten tot het water het recht in eigen hand neemt”.

Superdijk
Blikvanger in Munnikenland tussen Waal en Afgedamde Maas is de nieuwe ‘Wakkere Dijk’ van ruim 2 km lengte in de westelijke punt van de Bommelerwaard. Deze heeft een omvang die eerder doet denken aan een zeedijk dan aan een rivierdijk. Hierdoor heeft de dijk meerdere functies: hij biedt veiligheid aan de bewoners van de Bommelerwaard, is bij een overstroming een vluchtplaats voor de wilde Koniks (paarden) en Rode geuzen (runderen) die in het gebied verblijven en biedt ruimte aan recreatieve ontwikkeling. Met diverse landschapselementen wordt de dijk ingericht als een ‘tribune’ voor Munnikenland.

Natuurontwikkeling
De komende jaren zal zich in het moeras van Munnikenland spectaculaire nieuwe natuur ontwikkelen, zo is de verwachting. Staatsbosbeheer en de Vereniging voor Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer Bommelerwaard ‘De Capreton’ gaan samen het beheer en onderhoud van het natuurgebied doen vanaf januari 2017. Daarbij bewaken zijn ook de doorstroombaarheid van het gebied.

Ruimte voor de Rivier
De Nederlandse rivieren hebben steeds vaker te maken met hoge waterstanden. Ze krijgen meer regen- en smeltwater te verwerken, terwijl ze tussen de dijken maar weinig ruimte hebben. Hierdoor neemt de kans op overstromingen toe. Dat willen we voorkomen. Overstromingen hebben immers grote gevolgen voor mens, dier, infrastructuur en economie. Alleen dijkverhoging is onvoldoende om het toenemende overstromingsgevaar te keren. De waterstand in de rivieren moet omlaag. Samen met waterschappen, gemeenten en provincies werkt Rijkswaterstaat daarom aan het rijksprogramma Ruimte voor de Rivier; maatregelen die onze rivieren op meer dan 30 plaatsen meer ruimte geven in combinatie met natuur. Dit doen we door bijvoorbeeld dijken te verleggen of het graven van geulen in de uiterwaarden. Zo zorgen we voor meer veiligheid van vier miljoen inwoners in het rivierengebied en bovendien voor een omgeving met kansen voor natuur, recreatie en bedrijfsleven.