Den Haag – Het wordt hoog tijd het totale grondwaterbeheer in ons land goed en duidelijk te regelen. In operationele zin is dit beheer het beste onder te brengen bij de waterschappen. De provincies formuleren het algemene beleid. Gemeenten en waterschappen dienen nauw samen te werken. Zij stellen stedelijke waterplannen op met grondwater als onmisbaar element.

De Unie van Waterschappen, de overkoepelende organisatie van alle 37 waterschappen, stelt dit in een nota over het grondwater. De ledenvergadering van de Unie heeft unaniem ingestemd met deze nota. Met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten is op hoofdlijnen overeenstemming bereikt. De nota beoogt een einde te maken aan het tot nu toe ‘fragmentarische’ grondwaterbeheer in ons land. Actief grondwaterbeheer is formeel aan geen enkele overheid opgedragen.

Burgers, bedrijven
De voorstellen van de Unie zijn tevens bedoeld om duidelijkheid te scheppen voor burgers en bedrijven. Die weten bij grondwateroverlast vaak niet bij wie ze terecht kunnen en waarvoor zij zelf verantwoordelijk zijn. Gemeenten en waterschappen dienen daarom één loket voor publieksservice te organiseren.

Daarbij wordt opgemerkt wordt dat het grondwater zich anders dan het oppervlaktewater via technische maatregelen maar in beperkte mate laat ‘sturen’. Het is daarom van belang duidelijk te maken wat de burger wel en wat hij/zij niet van de overheid kan verwachten. Grondeigenaren blijven tot op zekere hoogte ook zelf verantwoordelijk.

Integraal belang
Goed grondwaterbeheer wordt volgens de waterschappen steeds belangrijker vanwege de ‘toenemende kwetsbaarheid van de samenleving’ voor (grond)watertekort, (grond)wateroverlast en de voortdurende uitbreiding van bebouwing. Droge periodes, stopzetting van grondwateronttrekkingen, verdroging en vernatting zijn verschijnselen die vaker en intensiever zullen voorkomen.

Het beheer van oppervlaktewater en grondwater kunnen ook niet meer los van elkaar gezien worden. Een integrale benadering van de problemen is noodzakelijk, ook al omdat toekomstige regelgeving vanuit de Europese Unie daar steeds meer vanuit gaat. Het watersysteem is ondeelbaar en grondwater hoort daar in al zijn facetten bij, aldus de nota.

Operationeel grondwaterbeheer door de waterschappen sluit goed aan bij het totale watersysteembeheer dat de waterschappen toch al voor hun rekening nemen. Het doel is om te komen tot ‘veilige, veerkrachtige en ge-zonde watersystemen waarvan een duurzaam gebruik is gegarandeerd’.

Provincies
De provincies ontwikkelen in de visie van de waterschappen in de toekomst de ‘strategische beleidskaders’ voor zogenoemde GGOR’s (Gewenste Grond- en Oppervlaktewater Regimes). Het beleid ten aanzien van de drinkwatervoorziening is daarbij inbegrepen.

De overkoepelende organisatie van de provincies (IPO) beraadt zich nog over deze en andere vragen. Een aantal waterschappen heeft wel al stappen gezet om de overdracht van grondwater(deel)taken van provincies naar waterschappen te verwezenlijken. Dat is het geval in de provincies Gelderland, Overijssel, Drenthe en Limburg.

Gemeenten
De Unie van Waterschappen en de vereniging van Nederlandse Gemeenten hebben inmiddels een gezamenlijke visie op het grondwaterbeheer in de stad. Meer nog dan in landelijke gebieden is er in bebouwde omgevingen sprake van fijnmazig, gedifferentieerd ruimtegebruik dat hoge eisen stelt aan het technische waterbeheer, aldus de nota.

Dat vereist veel samenwerking tussen de overheiden. Voorgesteld wordt om de bestaande watertoets te gebruiken als beleidsinstrument. De gemeenten blijven bij de ontwikkeling van stedelijke plannen verantwoordelijk voor alle afwegingen, inclusief de waterhuishoudkundige maatregelen, maar de waterschappen zijn verantwoordelijk voor integrale wateradviezen. Het grondwater is daar uitdrukkelijk bij betrokken. Erfenissen uit het verleden worden in goed overleg opgeruimd.

Hoe verder?
De nota van de Unie geeft nog geen definitieve antwoorden op de vraag hoe het voorgestelde grondwaterbeleid het beste gefinancierd kan worden. Logisch lijkt wel, menen de waterschappen, om in de toekomst de grondwaterheffing te integreren in de nieuwe watersysteemheffing, waaraan wordt gewerkt. De voorstellen van de Unie dienen ook in juridisch en praktisch opzicht nog nader te worden uitgewerkt.