Utrecht – Jaarlijks vindt ongeveer 1800 maal vandalisme plaats bij een overweg. Dat levert vele uren vertraging op voor reizigers en goederentreinen. Om het aantal gevallen van vandalisme terug te dringen, daders op te sporen en het trein- en wegverkeer veiliger te maken, richt ProRail bij wijze van proef ongeveer tien plekken in voor cameratoezicht. Vanaf augustus 2004 komen camera’s bij spoorwegovergangen en langs de vrije baan in geheel Nederland. De camera’s maken beelden van spoorvandalen en spoorlopers en deze worden door politie en justitie gebruikt voor opsporing en vervolging. Spoorvandalisme en spoorlopen veroorzaken nu 10 procent van alle treinvertragingen. Als de proef succesvol verloopt, worden de opstelling permanent en het aantal plaatsen uitgebreid.

Vooral bij overwegen en op stations komt veel vandalisme voor. Dit zorgt voor levensgevaarlijke situaties. Vandalen saboteren de overweginstallatie of leggen voorwerpen op het spoor. Ook slalommen veel mensen tussen de gesloten spoorbomen door (zigzaggers) of nemen een verboden sluiproute langs het spoor. Ze brengen zichzelf hiermee in levensgevaar, omdat ze kunnen worden aangereden door een trein. Bovendien kunnen machinist en reizigers gewond raken door obstakels op het spoor en in het ergste geval kan een trein ontsporen. Als een overweg wordt vernield, lopen ook weggebruikers gevaar, omdat het spoor dan tijdelijk minder goed is afgeschermd van de openbare weg.

Nieuwe vorm van toezicht

Met zo’n tien camera’s wordt begonnen met het maken van opnamen. De opnamecamera’s worden op wisselende locaties ingezet. Als er vernielingen aan overwegen worden opgenomen, doet ProRail altijd aangifte bij de politie en overhandigt de beelden waar het delict op staat. De politie kan vervolgens op zoek gaan naar de dader. Omdat een spoorvandaal een bedreiging vormt voor machinist, treinreizigers en wegverkeer, wordt bij spoorvandalisme al gauw van een misdrijf gesproken. Justitie kan daarmee zwaarder vervolgen. Het cameratoezicht is aanvullend op de aanpak van ProRail om het aantal verstoringen door ‘derden’ terug te dringen. Andere maatregelen zijn: het plaatsen van meer en betere hekken, voorlichting op scholen en aan omwonenden, toezicht door toezichthouders en het plaatsen van waarschuwingsborden- enposters.

Nieuwe techniek

Dit najaar wil ProRail – met de uitrol van Wi-Fi-technologie – deze nieuwe techniek ook gaan beproeven voor het uitbreiden van het cameratoezicht. Wi-Fi maakt het op afstand uitlezen van beelden mogelijk. Dit heeft twee voordelen: het uitlezen wordt minder arbeidsintensief en daardoor kunnen voor hetzelfde geld meer camera’s worden ingezet. Op plaatsen waar Wi-Fi geen dekking heeft kan ook de beschikbaar gekomen GSM-Rail technologie worden toegepast. Het voordeel is dat GSM-Rail op het gehele spoorwegnet dekking biedt. De afweging daarbij is dat de downloadsnelheid een stuk lager ligt dan bij Wi-Fi.

Achtergrond problematiek

Ongeveer 10 procent van alle storingen in het treinverkeer wordt veroorzaakt door derden. Daaronder verstaan we: aanrijdingen, zelfdoding, spoorlopers en vandalisme. Een machinist remt abrupt wanneer hij iemand op of vlakbij het spoor ziet. Hij schrikt en weet niet of de persoon op het spoor de trein ziet aankomen. Tot de spoorloper weg is, moeten alle treinen in beide richtingen stapvoets rijden en dit zorgt voor vertragingen. ProRail werkt samen met NS, gemeenten en spoorwegpolitie om dit soort vertragingen terug te dringen.

Cijfers juni 2003 / 2004

· Het totaal aantal gevallen van vandalisme bij overwegen in 2003/2004 (juni): 1800

· Aantal gevallen van vandalisme bij overwegen dat leidt tot vertraging: 420

· Totaal aantal gevallen van vandalisme aan spoorinfra (dus niet aan/in treinen!): 3800

· Aantal gevallen van vandalisme dat leidt tot vertraging: 950

· Totaal aantal overwegen (AKI en AHOB): 1600