Voor het veilige gebruik en onderhoud van bruggen en sluizen is steeds meer bewustzijn ontstaan. Een risicobeoordeling maakt duidelijk welke veiligheidsrisico’s voldoende worden beheerst – en welke niet. Robert Romijn, consultant en trainer machineveiligheid bij Pilz, legt uit wat daar allemaal bij komt kijken.



“Zonder risicobeoordeling van bruggen en sluizen ben je eigenlijk nergens”, steekt Robert Romijn van wal. “Het is wettelijk verplicht, wat is vastgelegd in de Machinerichtlijn en de Arbeidsmiddelenrichtlijn. Maar een risicobeoordeling is ook de enige goede manier om het veilige gebruik van een brug of sluis in kaart te brengen.”

Met het bewustzijn en het naleven van die veiligheid gaat het gelukkig steeds beter, constateert hij. “Vroeger werden de veiligheidsrisico’s van bruggen en sluizen niet altijd even goed beheerst. Qua technisch onderhoud was niet altijd duidelijk waarop moest worden gelet. De Machinerichtlijn is er ook pas sinds 1995 en die heeft echt veel beter inzichtelijk gemaakt hoe je systemen in bruggen en sluizen op een goede manier ontwerpt. En daardoor is er bij alle partijen in de natte infra ook meer besef van normen, richtlijnen en de noodzaak van risicobeoordelingen.”

Risico’s niet altijd zichtbaar

Romijn adviseert opdrachtgevers en aannemers om alle aspecten van veiligheid al in het plan van aanpak van een project mee te nemen. “Als je een brug wilt realiseren of renoveren, begin dan gewoon met die risicobeoordeling. Dat is de beste manier om te komen tot een object dat veilig gebruikt en onderhouden kan worden.”

Bij de beheersing van risico’s gaat het om zaken die niet altijd direct zichtbaar zijn, maar die wel cruciaal zijn voor het veilige gebruik van het object. Neem een brug die niet op de juiste momenten open en dicht is, of waarvan de verlichting uitvalt. Dat kan allerlei ongelukken met schepen en wegverkeer tot gevolg hebben. “Uiteraard worden zaken als arbeidsomstandigheden ook meegenomen in een risicobeoordeling van een brug of sluis. Maar de focus ligt op de technische risico’s en daarvoor kijk je met name naar de besturing en de elektrische installatie”, aldus Romijn.

Artikel gaat verder onder de foto

Die controle kan inhouden dat er een uitgebreide checklist wordt afgewerkt, of dat er wordt getest of alles wat de veiligheid moet waarborgen goed geïmplementeerd is. Verder kan onderzocht worden of de besturing op orde is. “Dat gaat echt vrij ver”, legt Romijn uit. “We beoordelen bijvoorbeeld ook of de juiste componenten zijn gebruikt om tot de gewenste betrouwbaarheid te komen.”

Veel huiswerk

Pilz biedt overigens ook een tussenstap aan, de zogenaamde quick fix. Die is nadrukkelijk bedoeld om te helpen overbruggen naar een permanente oplossing van geconstateerde problemen. “Soms moet je gewoon snel een risico terugdringen. Stel dat een brug onvoldoende vergrendeld blijkt te zijn in een bepaalde situatie, dan wil je dat zo snel mogelijk oplossen. Maar je kunt natuurlijk niet overal voor zo’n reducerende maatregel kiezen. Een structurele aanpak is uiteindelijk altijd beter.”

De risicobeoordeling is vooral een kwestie van veel ‘huiswerk’. “In halve tot een hele dag heb je het gemiddelde object wel geïnventariseerd , of het moet echt een zeer complex geheel zijn”, vertelt Romijn. “Maar daar begint het eigenlijk pas. Je hebt een berg foto’s en allerlei informatie waar je uitgebreid naar moet kijken. Is er een goede handleiding voor de bediening van de brug? Gebeurt dat bedienen lokaal of op afstand? Is er een noodbediening? Al die en nog veel meer aspecten moet je meenemen en daar gaat de nodige tijd in zitten.”

Dat leidt uiteindelijk tot het inzicht welke veiligheidsrisico’s van een brug of sluis goed beheerst worden, en welke eventueel niet. “Die uitkomst verschilt van object tot object”, legt Romijn uit. “Als uit de beoordeling blijkt dat aan bepaalde risico’s nog gewerkt moet worden om ze aan normen en wetten te laten voldoen, dan kunnen wij daar een plan van aanpak voor maken. Datzelfde geldt voor het technisch dossier, met onder meer test- en validatiedocumenten, dat nodig is om aan de Machinerichtlijn te voldoen.”