Vervanging

Uit de rapportage over 2015-2020, die minister Harbers deze week (maandag 20 februari) naar de Tweede Kamer stuurde, blijkt dat de uitgaven voor het hoofdvaarwegennet zijn gestegen. Het bedrag dat beschikbaar werd gesteld groeide van 872 miljoen euro in 2015 naar 1043 miljoen euro in 2020 (+19,6 procent). Voor schippers die al jaren klagen over achterstallig onderhoud moet dat als muziek in de oren klinken. Maar het extra geld kwam bepaald niet een-op-een terecht bij verbetering van vaarwegen. Het bedrag dat rechtstreeks werd uitgegeven aan beheer, onderhoud en vervanging liep zelfs terug. Namelijk van 401 miljoen euro in 2015 en naar 391 miljoen euro in 2020 (-2,5 procent).

Slokop

Waar ging het geld dan naartoe? Volgens de Kwink Groep was Rijkswaterstaat zelf een grote slokop. In 2020 ging 357 miljoen euro op aan apparaatskosten van Rijkswaterstaat zelf. Deze ‘netwerkgebonden kosten’, zoals ze in het rapport ook worden genoemd, groeiden flink in de onderzochte periode. Namelijk van 252 miljoen euro in 2015 naar de genoemde 357 miljoen euro in 2020, ofwel +42 procent.

Leaseauto’s

Van het totale bedrag dat in 2020 op de  begroting stond voor de hoofdvaarwegen ging 34 procent naar Rijkswaterstaat zelf, voor zaken als personeelskosten, gebouwen en leaseauto’s. Dat aandeel groeide, want in 2015 was het nog 29 procent. Het ministerie gaf ook nog geld uit aan nieuwbouwprojecten op de vaarwegen. Dat bedrag groeide met 7,6 procent (van 211 naar 227 miljoen). Dus ook bepaald niet in lijn met de groei van het totale budget van 19,6 procent. 

Verkeersveiligheid

Het onderzoeksbureau heeft niet alleen de uitgaven op een rij gezet. Ook de doelmatigheid van het beleid werd tegen het licht gehouden. Het ministerie van IenW heeft voor de hoofdvaarwegen twee doelen centraal gesteld: bereikbaarheid (inclusief tevredenheid van gebruikers daarover) en verkeersveiligheid. Maar juist het aantal stremmingen lijkt toe te nemen, signaleren de onderzoekers voorzichtig. “Prognoses van Rijkswaterstaat laten zien dat de prestaties op beide indicatoren naar verwachting de komende jaren niet aan de norm zullen voldoen. Naast veel gepland onderhoud, neemt de kans op ongeplande stremmingen toe als gevolg van uitgesteld onderhoud en veroudering van objecten en installaties.”

De Kwink Groep rapporteert verder dat de ongeplande stremmingen de afgelopen jaren tijdig zijn gemeld. Maar dat is uiteraard een schrale troost voor de schipper die een goed schuttende sluis verwacht in plaats van weer een stremmingsbericht, hoe mooi op tijd dat ook wordt verstuurd.

Zeetoegangsgeulen

Het gebrek aan onderhoud van vaarwegen is niet alleen te merken aan de kwaliteit van bruggen en sluizen. Ook het op diepte houden van het vaarwater verslechtert, signaleren de onderzoekers. Alleen de zeetoegangsgeulen en hoofdtransportassen voldeden in 2021 aan de norm. De andere hoofdvaarwegen en gewone vaarwegen liggen er slecht bij en er wordt te weinig gebaggerd om aan de norm te kunnen voldoen.

Cybersecurity

De onderzoekers trekken nog een andere conclusie: er is te weinig geld om de onderhoudstaken uit te voeren. Voor de weg-, water en railinfrastructuur is jaarlijks een miljard euro extra nodig. Voor de hoofdvaarwegen gaat het om een tekort van naar schatting 250 miljoen per jaar. “Hierbij is nog geen rekening gehouden met het inlopen van het uitgesteld onderhoud.”

Ook is meer geld nodig voor ontwikkelingen op het gebied van klimaat, duurzaamheid en cybersecurity. “De tekorten liggen fors hoger als deze aspecten worden meegenomen. Eerste inschattingen laten zien dat dan in totaal 350 tot 650 miljoen euro extra per jaar nodig is.”

Lees ook:

• RWS overweegt nieuwe Deltawerken: ‘grootschalige maatregelen nodig’
• Overijssel pakt kilometers aan boordvoorzieningen aan