Utrecht – Acht miljard erbij voor het spoor. Die claim heeft NS-topman Aad Veenman in Den Haag neergelegd, zodat zijn bedrijf een rol kan blijven spelen in de strijd tegen de files. Het is goed nieuws dat NS zich zelfbewuster toont en zich profileert als een relatief schoon bedrijf dat forensen veel te bieden heeft. Meer dan de eeuwige roep om meer asfalt van werkgeversorganisaties. Dat stellen Joris Wijnhoven van Milieudefensie, Rikus Spithorst van reizigersvereniging ROVER, Mirjam de Rijk van Stichting Natuur en Milieu en Roel Berghuis van FNV Bondgenoten.

Ongetwijfeld met het oog op de verdeling van het geld in de weken na Prinsjesdag, hebben organisaties als VNO-NCW, ANWB en VVD geen gelegenheid voorbij laten gaan om te benadrukken dat het wegennet in Nederland nog meer uitgebreid moet worden dan de regering al van plan is. En dat terwijl er al 30 miljard euro klaarligt om wegen te verbreden en nieuwe routes door te trekken…

In wetenschappelijke kringen bestaat er brede consensus dat de aanleg van extra asfalt de files niet zozeer oplost, maar slechts verplaatst. Elk aanbod schept zijn eigen vraag, dus meer asfalt en ruimte op de weg, betekent ook meer auto’s. Per saldo schiet je dan niet harder op, maar staan er wel méér mensen in de file. Files zijn trouwens een verschijnsel dat zich in elk ontwikkeld land voordoet en niet overdreven moet worden: 5 Procent van de Nederlanders staat dagelijks in de file, de rest niet.

Die zitten bijvoorbeeld in de trein. Dagelijks stappen ruim één miljoen mensen in. Tijdens de spits heeft de trein op een traject als Rotterdam – Utrecht een marktaandeel van 68 procent. Ook tussen Den Haag, Utrecht en Amsterdam pakken meer mensen de trein dan de auto. Gelukkig maar, want anders zou het wegverkeer helemáál vastlopen. Bijkomend voordeel is dat treinreizigers geen bijdrage leveren aan het verslechteren van de lokale luchtkwaliteit en drie keer zo weinig broeikasgassen uitstoten als automobilisten.

De inzet van één extra intercitytrein, houdt duizend auto’s van de weg. Probleem is alleen dat het spoor tegen de grenzen van haar capaciteit aanzit. Dat wetende ligt het niet erg voor de hand het budget dat we beschikbaar hebben voor infrastructuur zo eenzijdig te besteden aan extra wegcapaciteit. Net voor de verkiezingen van vorig jaar bleek uit NIPO-onderzoek dat 63 procent van de Nederlanders van mening was dat een nieuw kabinet meer geld in openbaar vervoer moet steken, ten koste van het budget voor extra asfalt.

Het nieuwe kabinet schreef vervolgens vroom in het regeerakkoord dat er jaarlijks vijf procent meer treinreizigers moeten komen. Maar er kwam geen boter bij de vis. Zonder extra geld is de spoorsector op langere termijn natuurlijk niet in staat deze ambities waar te maken. Niet om hele nieuwe trajecten aan te leggen of voor allerlei futuristische innovaties, maar gewoon voor inhaalsporen, langere perrons en seinsystemen die de capaciteit van baanvakken groter maken. De acht miljard extra die Veenman noemde is dan wel het minste.