Den Haag – Het kabinet stelt voor de periode 2005-2015 in totaal 900 miljoen euro beschikbaar om de luchtkwaliteit in Nederland te verbeteren. Het gaat er vooral om de uitstoot van fijn stof en NO2 door het verkeer, maar ook door de landbouw en industrie, tegen te gaan.

Nederland voldoet nu namelijk op veel plaatsen niet aan de Europese normen voor fijn stof en NO2. Dat heeft zowel effecten op de volksgezondheid als op de eis dat Nederland aan Europese regels moet voldoen. Dit staat in een brief over de integrale aanpak van de luchtkwaliteitsproblematiek die staatssecretaris Van Geel en minister Dekker, mede namens minister Peijs van Verkeer en Waterstaat, naar de Tweede Kamer hebben gestuurd.

Naast deze investering bewandelt het kabinet ook andere sporen. Het kabinet werkt aan een integraal beleidspakket dat de risico’s van luchtvervuiling voor de gezondheid moet terugdringen, en tegelijkertijd moet voorkomen dat Nederland economisch en ruimtelijk ‘op slot’ gaat. Met deze integrale aanpak doet het kabinet het maximale wat nu juridisch, financieel, technisch en maatschappelijk haalbaar is. Hiervoor zijn de volgende vier sporen noodzakelijk:

1. Maatregelen door de overheid à 900 miljoen euro
Het kabinet werkt aan een omvangrijk pakket aan maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren. Hiervoor is 900 miljoen euro beschikbaar, uit de begrotingen van VROM en Verkeer en Waterstaat en via fiscaliteit. De maatregelen pakken vooral die elementen van fijn stof aan waarvan bekend is dat ze zeer schadelijk zijn voor de gezondheid, zoals dieselroetdeeltjes door het verkeer. Het gaat dan bijvoorbeeld om stimuleringsregelingen voor dieselbestelauto’s en taxi’s met roetfilters, subsidies voor achterafinbouw van roetfilters op onder meer vrachtauto’s, bestelbusjes, bussen en personenauto’s, stimuleringsregeling om sneller schonere Euro-4/-5 vrachtauto’s de weg op te krijgen en om verlaging van de maximumsnelheid op bepaalde trajecten. Daarnaast wil het kabinet roetfilters vanaf 2007 verplichten voor alle nieuwe auto’s, als de Europese Commissie hiermee instemt.

Dit Rijkspakket levert in 2010 15% minder fijn-stofemissie op, en 20% minder in 2020. Verder zal dit pakket het aantal knelpunten in de steden met 20-50% verminderen in 2020. Voor NO2 verminderen de knelpunten in de steden met 25-90%. In deze cijfers konden alle lokale maatregelen nog niet worden meegenomen, terwijl die maatregelen naar verwachting wel veel reductie zullen opleveren.

Naast de generieke maatregelen door het Rijk gaan andere overheden ook aan de slag met lokale initiatieven. Het kabinet trekt extra geld uit om hen hierbij te ondersteunen. Vooral lokale maatregelen sorteren veel effect, en zullen tegelijkertijd de Rijksmaatregelen versterken. Zo kan een milieuzone, ingesteld door gemeenten, transportbedrijven prikkelen om met hulp van een subsidieregeling hun vrachtwagens met roetfilters uit te rusten.

2. Wet- en regelgeving
Sinds augustus dit jaar is het Besluit luchtkwaliteit 2005 van kracht. Volgens dit Besluit mogen bouwprojecten of infrastructurele projecten die de luchtkwaliteit verslechteren, worden gecompenseerd met maatregelen die de luchtkwaliteit juist verbeteren (saldobenadering).

Het Besluit vormt een overgang naar het wetsvoorstel Luchtkwaliteit dat nu voor spoedadvies bij de Raad van State ligt. Het wetsvoorstel gaat een stap verder, en zal naar verwachting ook meer mogelijk maken. De kern van het voorstel is dat overschrijdingssituaties aangepakt worden met een programma van maatregelen. Het Rijk treft generieke maatregelen om de deken van fijn stof die over Nederland hangt, in z’n geheel te verminderen. Het gaat dan bijvoorbeeld om maatregelen die gefinancierd zijn door die impuls van 900 miljoen euro. Andere overheden die binnen hun grenzen nog kampen met overschrijdingen, kunnen vervolgens aanvullend lokale maatregelen treffen om de luchtkwaliteit te verbeteren. Al die inspanningen bij elkaar, lokaal en nationaal, moeten de overschrijding van fijn stof en NO2 in een bepaalde regio zodanig terugbrengen dat er ruimte ontstaat om ruimtelijke projecten door te kunnen laten gaan.

3. Europese regels
Het kabinet heeft er vertrouwen in dat deze integrale aanpak de luchtkwaliteit op korte termijn substantieel verbetert en meer ruimte geeft voor ruimtelijke en infrastructurele ontwikkelingen. Toch zullen er, zelfs met deze maatregelen en financiële impulsen, nog knelpunten overblijven. Voor de langere termijn bieden scherper Europees emissiebeleid en het wetsvoorstel Luchtkwaliteit oplossingen. Daarnaast zet Nederland in op herziening van de Europese regels om ruimte te krijgen voor nationale uitvoering.

4. Task Force Luchtkwaliteit
Om problemen met luchtkwaliteit beter aan te kunnen pakken, is er een Task Force Luchtkwaliteit, waarin alle betrokken overheden nauw samenwerken. De Task Force brengt de problemen nauwgezet in kaart en zoekt effectieve oplossingen.
Inmiddels zijn er twaalf pilots aangewezen om ervaring op te doen met de saldobenadering van het Besluit Luchtkwaliteit. Dat zijn: Utrecht-CS, Amsterdam-verdichting rond A10-West, Project Mainport Rotterdam, Den Haag-Leidschenveen/Ypenburg, Deventer-bedrijventerrein A1, Noord Brabant-reconstructiepan intensieve veehouderij, Breda-Teteringen, Den Bosch-parkeergarage, Ede-Kernhem, Rotterdam-Nesselande, Hendrik Ido Ambacht-Volgerlanden en Amsterdam-Wm-vergunning Kolenoverslag.