discussie over marktwerking nog lang niet afgelopen

19 maart 2010 heeft de SER een advies over ordeningsbeleid unaniem vastgesteld: het advies Overheid én markt: het resultaat telt! Voorbereiding bepalend voor succes. Het advies is gericht aan de Tweede Kamer, die hier om had gevraagd.

Namens de drie vakcentrales voert FNV-bestuurder Peter Gortzak het woord. Hij benadrukt dat het publiek belang centraal moet staan bij de keuze voor marktwerking. Sinds de vrije marktwerking haar intrede deed in diverse sectoren heeft dat grote gevolgen gehad voor de werknemers in die sectoren. De FNV heeft ervoor gepleit pas ordeningskeuzes te maken na gedegen onderzoek naar de effecten van marktwerking voor werknemers. Gortzak: “Het is een algemeen winstpunt dat we in het SER-advies een instrument aanreiken om de publieke belangen helder te expliciteren en te waarborgen.”

De vakcentrale riep in 2007 op tot een ‘time out’ voor marktwerking. Gortzak: “We kunnen de time out nog niet opheffen. Met dit advies zijn we een stap verder gekomen, maar het is eerst afwachten wat de Tweede Kamer ermee doet.” Hij verwijst daarbij naar de op handen zijnde miljardenbezuiniging van de overheid, die waarschijnlijk voor een groot deel ten laste komt van de publieke dienstverlening.

Elco Brinkman van VNO-NCW licht namens de ondernemersorganisaties toe dat in het advies gekozen is voor een rationele benadering van marktwerking, zonder dogmatische stellingen vooraf. Brinkman: “Het gaat om overheid en markt, om de juiste mix te kiezen tussen overheidscoördinatie en marktcoördinatie.” In het advies zijn geen ideologische barrières opgeworpen tegen welk instrument dan ook. “Dat is voor de politiek een belangrijke boodschap”, zegt Brinkman. Hij vindt het ook een praktisch advies dat handvatten biedt bij het voorbereiden van ordeningsbeleid. Kern van het advies is dan ook een effectanalyse, die voorafgaand aan ingrijpende ordeningswijzigingen uitgevoerd moet worden. Hij benadrukt dat het juist nu belangrijk is geen blokkades op te werpen voor welke wijze van ordening dan ook. “Wat de ondernemingsorganisaties betreft, betekent het óók dat marktwerking op de agenda blijft cq. weer terugkomt als nuttig instrument, waar mogelijk veel welvaart swinst mee behaald kan worden.”

Het kroonlid Fokko van Duyne vindt dat het advies een goede opening biedt voor de discussie over marktwerking die dreigde te verzanden in een ideologische twist. Het komt er op neer dat besluiten hierover gebaseerd dienen te zijn op een analyse van de publieke belangen hierbij. Die toets dient gedurende het hele proces gehanteerd te worden: structureel moet worden gecontroleerd of de publieke belangen worden gediend. Van Duyne benadrukte dat er in de overgangsfase ruimte moet zijn voor tussentijds ingrijpen. We moeten niet strak aan een bepaald beleid vasthouden, alleen maar omdat dat eenmaal is afgesproken. Hij onderstreepte verder het grote belang van goed toezicht. Dat is iets anders dan alleen maar afvinken van wat er is afgesproken.

Ook kroonlid Leo Stevens noemt de rol van de toezichthouder cruciaal. Hem staat geen regelgedreven toezicht voor ogen, maar een principegedreven toezichtcultuur, die uitgaat van de noodzaak van vertrouwen in de professionele werkvloer.

Kroonlid Arnoud Boot is voorzitter van de commissie die het advies heeft voorbereid. Hij onderstreept de gevoeligheid van het onderwerp. Het is te belangrijk om het door het opportunisme van alledag te laten bepalen. Van belang is ook dat we leren van fouten uit het verleden en dat we die lessen gebruiken om toekomstige veranderingen in ordening beter te laten verlopen. Een goede voorbereiding is bepalend voor het succes.

SER-voorzitter Alexander Rinnooy Kan stelt tot slot vast dat de discussie over marktwerking nog lang niet is afgelopen. Het SER-advies kan voor de toekomst als kader zijn dienst bewijzen, bijvoorbeeld in de debatten over de gezondheidszorg.

Meer informatie
U vindt het advies ‘Overheid én markt: het resultaat telt. Voorbereiding bepalend voor succes’ op de website van de SER

Achtergrondinformatie (verzorgd door de redactie van Infrasite)
Nieuwsberichten over marktwerking in de infrastructuur vindt u in Infrasite Nieuws