De bever gedijt prima in Nederland, maar dat welzijn heeft een keerzijde. Het dier veroorzaakt steeds meer schade aan bomen, wegen, fietspaden en dijken. Met de overlast stijgen de herstelkosten. Waterschap Limburg pleit nu voor een regionaal schadefonds om de pijn in de provincie eerlijk te verdelen tussen alle belanghebbende partijen. En het waterschap hoopt ook op innovaties uit de infrasector.

Dat de bever een nijver beestje is, weten ze inmiddels maar al te goed bij het Waterschap Limburg. Er zijn meer dieren die met hun gegraaf wegen en dijken ondermijnen, maar de bever zorgt verreweg voor de grootste schadepost – gemiddeld zo’n 3,5 ton – en dat bedrag loopt jaarlijks verder op. Complete fietspaden en wandelpaden worden soms ondergraven.

Kans op letsel

Het is niet alleen kostbaar om de schade te herstellen, maar de gaten en gangen van bevers leiden soms tot ronduit gevaarlijke situaties. “Het is een dier waar ik heel grote zorgen over heb”, zegt bestuurslid Har Frenken van Waterschap Limburg. Hij vreest dat het risico op ongevallen steeds groter wordt, vooral in recreatiegebieden die nu in coronatijd extra druk bezocht worden. Wandelaars en fietsers kunnen immers terecht komen in een nog onopgemerkt gat van wel meters diep dat ontstaan is door het gegraaf van de bever. Daarnaast raken bomen verzwakt door het geknaag, met het gevaar dat ze onverwacht omvallen.

In sommige gebieden staan al waarschuwingsborden, maar daar zijn volgens Frenken wel grenzen aan. “Ik kan moeilijk heel Limburg volzetten met borden ‘pas op, je kunt in een gat vallen’.” Bij de dijken valt de beveroverlast nog mee in Limburg. “Ze vormen vooral een probleem bij de dijken die tegen het water aanliggen. Ze zoeken vooral de plekken op waar niemand hen lastigvalt.”

Tunnels onder de weg

Pas was het weer raak. In het dorp Evertsoord, onderdeel van de gemeente Horst aan de Maas, groeven bevers tunnels onder een weg en een fietspad en raakte ook de waterleiding beschadigd. Goed voor een schadepost van 600.000 euro. In dat geval draaide de gemeente op voor de kosten, volgens het principe ‘iedereen is verantwoordelijk voor de bever die op zijn terrein graaft’. Omdat die grens natuurlijk lastig te trekken is, wordt nu gedacht aan een vooralsnog provinciaal schadefonds, zodat de kosten eerlijker verdeeld worden tussen gemeenten, provincie, Rijkswaterstaat, het waterschap en mogelijk ook drinkwaterbedrijf WML.

Tekst loopt door onder de foto

Wat de inleg zou moeten zijn, wordt nog bekeken, maar je moet volgens Frenken al gauw denken aan 1 miljoen euro. Het Waterschap Limburg is nu bezig met een inventarisatie van de schades als gevolg van de beveractiviteiten onder de Limburgse gemeenten en polst of er voldoende draagvlak voor is. Frenken: “Dan heb je iets om over te praten.”

Daarnaast heeft Frenken het onderwerp aangekaart bij de Unie van Waterschappen, zodat het makkelijker wordt om onderling ervaringen uit te wisselen. “Wij krijgen ook geregeld verzoeken van andere waterschappen over hoe wij dat aanpakken.” Hij ziet dat andere waterschappen ook steeds meer last beginnen te krijgen van de bever. Over een paar jaar verwacht Frenken dat de problemen elders in het land net zo groot zullen zijn als in Limburg.

Afschieten

Waterschap Limburg schat dat er ruim 1.200 bevers leven in zijn werkgebied. Dat is een aanzienlijk deel van de landelijk populatie van zo’n 3.000 dieren. Minder zullen het er niet snel worden, want door gebrek aan natuurlijke vijanden gedijt het knaagdier goed in Nederland. Het waterschap doet van alles om de overlast beheersbaar te houden, maar verplaatsen heeft weinig zin en bestrijden van de bever is aan veel regels geboden vanwege de beschermde status van de bever.

Afschieten mag alleen onder strikte voorwaarden, pas nadat gebleken is dat de maatregelen die vastgelegd zijn in het beverprotocol dat het waterschap als eerste in Nederland hanteert onvoldoende soelaas bieden. Dan gaat het bijvoorbeeld om uitgraven en dichten van gangen of verwijderen van beverdammen uit sloten. Afgelopen jaar schoot het waterschap zo’n dertig bevers af in het seizoen waarin dat toegestaan is. Ook wordt samengewerkt met de provincie aan een faunabeheerplan, waarin geprobeerd wordt om de bever wat meer te concentreren in bepaalde gebieden.

Preventie

Herstellen van beschadigde infrastructuur is niet de enige kostenpost als gevolg van beveractiviteiten. Waterschap Limburg investeert daarnaast in preventieve maatregelen om de kans op schade te beperken, zoals beverwerend gaas. Ook dat kost jaarlijks gauw enkele tonnen, zegt Frenken.

Hoewel het waterschap zelf ook nadenkt over alternatieve bevervriendelijke maatregelen, zoals het verlagen van de waterstanden, en daar expliciet om vraagt in aanbestedingen, hoopt Frenken ook dat de infrasector met innovaties komt. Te denken valt aan drones om een beter zicht te krijgen op de locatie van bevernesten. En dat is volgens hem ook in het belang van een deel van die sector. Sommige bouwbedrijven ondervinden immers zelf ook hinder van de bever, afhankelijk van de afspraken die gemaakt zijn bij de gunning van een contract. Als zij verantwoordelijk zijn voor de infrastructuur, zullen ze zelf moeten zorgdragen voor een veilige omgeving.

Maar hoeveel oplossingen er ook bedacht worden, één ding staat voor Frenken vast. “De bever is een blijvertje. We zullen continu rekening moeten blijven houden met zijn aanwezigheid in het Nederlandse watersysteem.”