Bestuurders geven filerijden graag uit handen voor betere doorstroming

Enschede – Automobilisten vinden het prima als hun auto hen een handje helpt bij het filerijden. Dat kan verder gaan dan waarschuwen en informeren; ook het rijden in de file mag zo’n file-assistent best van hen overnemen. Dit type bestuurdersondersteuning heeft grote invloed op het rijgedrag en helpt bij het terugdringen van de files, blijkt uit het promotieonderzoek van ir. Cornelie van Driel van de Universiteit Twente, dat zij heeft uitgevoerd in het kenniscentrum AIDA van de UT en TNO. Van Driel promoveerde op 2 november 2007.

Hebben ze er eenmaal mee gereden, dan zijn ze snel overtuigd: automobilisten die in een eerste enquete aangeven dat ze eigenlijk geen ‘actief ingrijpen’ van hun auto willen, worden in de rijsimulator toch enthousiast. Dat geldt vooral voor de ‘stop & go’-functie, waarin de auto het filerijden overneemt: een variant op de ‘adaptive cruise control’ die reageert op de afstand tot de voorligger en diens snelheid. Een ‘stop & go’ zorgt voor gelijkmatiger rijgedrag in de file, met kleinere volgtijden en snellere reactie. Van Driel heeft de proefpersonen ook laten rijden met een actief gaspedaal dat tegendruk kan geven – bijvoorbeeld als de bestuurder een file te snel nadert. Deze ‘corrigerende actie’ van de auto oogst minder bijval. Toch geven de rijproeven in de simulator een duidelijke omslag te zien: aanvankelijk willen de proefpersonen vooral een systeem dat hen adequaat informeert over de verkeerssituatie verderop, na de rijproef is de populariteit van de ‘stop & go’ gestegen.

Snellere doorstroming

Voor de drie functies van de onderzochte ‘intelligente fileassistent’ – filewaarschuwing, actief gaspedaal en ‘stop & go’- heeft Van Driel ook onderzocht wat het effect is op de doorstroming. Als 10 procent van de auto’s is uitgerust met de fileassistent, is dit al merkbaar. De file wordt korter, het verkeer houdt de snelheid er beter in. Heeft de helft van de auto’s een filehulp, dan is dit effect nog duidelijker: in een simulatie van een stuk snelweg van 6 kilometer waarop een file ontstaat doordat de weg na 4 kilometer van vier naar drie rijstroken gaat, is dan een 20 procent kortere reistijd te zien bij. Dat is vooral toe te schrijven aan de ‘stop & go’, blijkt uit het onderzoek: die functie is in staat om menselijk gedrag te compenseren dat files veroorzaakt of verergert: bijvoorbeeld de menselijke reactietijd of de lange volgtijden. Uit het onderzoek in de rijsimulator blijkt bovendien dat de fileassistent de mentale belasting van de bestuurder doet afnemen.

Het verkeer wordt vlotter, veiliger en comfortabeler dankzij het systeem, concludeert Van Driel. Om het succesvol te kunnen invoeren, is vooral een betere communicatie tussen voertuigen onderling nodig. Dat gaat verder dan de huidige filemeldingen: er wordt direct gereageerd op de wegsituatie die voor de bestuurder van belang is. Dit soort systemen voor voertuig-voertuig communicatie verwacht Van Driel vanaf 2010. Voor de ‘stop & go’ is deze technologie niet nodig; die kan sneller ingevoerd worden en wordt door sommige fabrikanten al geleverd. De automobilist is er klaar voor, blijkt uit het onderzoek: Van Driel raadt overheden en autoindustrie aan om nauw samen te werken voor een snellere introductie.

Simulatie van de wegsituatie met alleen handbestuurde auto’s (geel) of met 50% auto’s uitgerust met ‘stop & go’ (groen) geeft een betere doorstroming te zien. Het weggedeelte is 6 km lang, na 4 km versmalt het weggedeelte van vier naar drie rijstroken. De rode auto’s hebben ook een actief gaspedaal en reageren tijdig op de ‘staart’ van de vertraging.

AIDA
Cornelie van Driel heeft haar onderzoek uitgevoerd binnen het kenniscentrum Applications of Integrated Driver Assistance (AIDA) dat de Universiteit Twente samen met TNO in 2003 oprichtte. Het is de eerste promotie die binnen AIDA wordt afgerond. Dit onderzoek maakt ook deel uit van het Centrum voor Telematica en Informatietechnologie van de UT. Haar promotor is prof.dr.ir. Bart van Arem.