ProRail spant kort geding aan tegen OV-fiets

ProRail spant kort geding aan tegen eigen innovatie

Utrecht – ProRail spant een kort geding aan tegen OV-fiets als de Stichting het convenant van OV-ambassadeur Jeltje van Nieuwenhoven (om OV-fiets over te dragen aan de NS) niet tekent. Dat heeft advocatenkantoor De Brauw Blackstone Westbroek laten weten in een brief aan de bestuursleden.

“ProRail zal afzien van een kort geding indien de Stichting uiterlijk 12 september 2007 alsnog ondubbelzinnig en zonder nadere voorwaarden schriftelijk verklaart het Convenant uiterlijk 30 september 2007 te zullen ondertekenen, mede te zullen werken aan de overdracht van alle voor de exploitatie van OV-fiets gebruikte activa, zoals ook omschreven in het Convenant, en de exploitatie van de OV-fietsformule
te beëindigen (na de ordentelijke overdracht aan de NS, zoals voorzien in het Convenant),” schrijft advocaat Eelco Meerdink.

“Mocht u, bestuurders van de Stichting, echter blijven weigeren om medewerking te verlenen aan de voortzetting van de OV-fietsformule door de NS, zoals voorzien in het Convenant, en daardoor ProRail dwingen om rechtsmaatregelen te treffen, dan leidt dat mogelijk ook tot uw persoonlijke aansprakelijkheid.”

Reactie van het bestuur:
OV-fiets: ván iedereen en vóór iedereen

Door ‘prutswerk’ van ProRail rijden er in Nederland af en toe geen treinen, maar binnenkort misschien ook geen OV-fietsen.

Wat ging er vooraf aan dit slepende conflict? Als donderslag bij heldere hemel
verordonneerde ProRail begin 2006 dat OV-fiets naar de NS moest. Dat was tegen de afspraak. De afspraak was dat ProRail marktpartijen zou consulteren. Daarna zou er een aanbesteding volgen. En dan zouden allerlei partijen zich kunnen inschrijven, al dan niet in combinatie met onze Stichting. Tijdens de wedstrijd heeft ProRail dus de spelregels veranderd. ProRail is de eigenaar van het OV-fietslogo en 600 oude OV-fietsen. Onze Stichting OV-fiets is de eigenaar van alle andere zaken, zoals de klanten, de website en de 2.400 nieuwste OV-fietsen.

Wij hebben geen idee welke criteria ProRail heeft gehanteerd bij de keuze voor de NS als nieuwe exploitant. Deze spoorreus staat niet bepaald bekend als flexibel, innovatief, open en slagvaardig. Voor een maatschappelijk product als de OV-fiets
draait het vooral om tevreden klanten, scherpe tarieven en meer huurlocaties. We willen natuurlijk niet dat de OV-fiets bij de NS in hetzelfde putje verdwijnt als de eens zo succesvolle Treintaxi.

Om kennis te maken met de toen net nieuwe directeur Spoorontwikkeling van ProRail, Pieter Kraaijeveld, hebben we een gesprek aangevraagd. Tot onze verbazing
vond die het niet nodig om prestaties af te spreken met de NS over klanttevredenheid, tarieven en groei. Want hij had alle vertrouwen in de NS. Als wij prestatieafspraken wilden, moesten wij dat zelf regelen met de NS. En daar zijn we nu, ruim anderhalf jaar later, nog steeds mee bezig. ProRail vindt dat het nu lang genoeg heeft geduurd: als wij niet vandaag (12 september 2007 red.) ja zeggen tegen de NS, dan spannen ze een kort geding aan. Dat zal ons leren! Zo werkt dat in de spoorsector. En zo onzorgvuldig springt ProRail om met een van de meest succesvolle innovaties in het OV.

De Stichting OV-fiets is er niet van overtuigd dat de NS de beste exploitant is. Zo heeft de NS de OV-fiets de afgelopen jaren vooral tegengewerkt. Bijvoorbeeld door stallingspersoneel weg te bezuinigen, waardoor klanten van OV-fiets voor een (automatische) dichte deur staan. NS heeft beloofd dit op te lossen, maar nu – twee jaar later – zijn die deuren nog steeds dicht.

Bovendien heeft de NS tot nu toe ook geen cent in OV-fiets gestoken. Dit in tegenstelling tot andere vervoerders en regionale overheden. Amsterdam, Arriva,
Gelderland, Haaglanden, Noord-Holland, SenterNovem, Rotterdam, Stichting DOEN, Utrecht en Veolia investeren enkele miljoenen euro’s in infrastructuur voor OV-fiets, zodat mensen op meer plekken snel en gemakkelijk een fiets kunnen huren. NS heeft tot nu achterover geleund.

Pas als de NS de baas is over de OV-fiets, dan komt de NS in actie. Dan kunnen treinreizigers volgens de NS in de geautomatiseerde stallingen weer OV-fietsen huren. En wordt er volgens de NS wél geïnvesteerd. De NS beweert dat dat om vijf tot zeven miljoen euro gaat. Wij hebben de NS uitgenodigd om op papier te zetten voor welke prestaties ze gaan en hoeveel miljoen ze de komende drie jaar werkelijk investeren. Dan weten onze klanten waarop ze de NS kunnen afrekenen. De NS antwoordt in een omhaal van woorden, niet in concrete cijfers. Dat vinden wij verdacht.

Wij hebben de OV-fiets bedacht, ontwikkeld en met veel enthousiasme in de markt
gezet om zowel de klant als de samenleving vooruit te helpen. Voor de klant biedt de OV-fiets snelheid, gemak, voordeel en vrijheid. En voor de samenleving is de OV-fiets gezond, ruimtebesparend, schoon en stil. Je ziet dat de blauwe fiets zich ontwikkelt van een stationsfiets (in het begin) via een OV-fiets (nu) naar een publieksfiets (straks). De naam zegt het al: het is OV-fiets, géén NS-fiets. Dat moet zo blijven. De OV-fiets is ván iedereen en vóór iedereen.

OV-ambassadeur Jeltje van Nieuwenhoven heeft geprobeerd te bemiddelen tussen het grote ProRail en het kleine OV-fiets. Uit die poging is een concept-convenant gerold met twee winstpunten voor onze klanten: de tarieven mogen niet meer stijgen dan de inflatie en er komt een stichting die de eerste drie jaar toezicht houdt op de NS.

Maar er staan ook minder slimme zaken in dat convenant. Zo begrijpen wij niet waarom uitgerekend Jeltje van Nieuwenhoven voorstelt de NS in 2010 een eeuwigdurend monopolie te geven op de OV-fiets. Van een OV-ambassadeur zou je juist verwachten dat ze opkomt voor de belangen van de reizigers en niet voor de belangen van een logge spoorvervoerder. Want met een eeuwigdurend monopolie van de NS op OV-fiets moeten de klanten van OV-fiets maar hopen dat ze kunnen blijven fietsen als de NS in 2015 de vervoerconcessie voor het hele hoofdrailnet zou verliezen.

Verder verbaast het ons dat Jeltje van Nieuwenhoven het kennelijk volkomen normaal vindt dat NS in de toezichthoudende Stichting OV-fiets mag stemmen over het eigen functioneren. Bovendien vinden we het raar dat er geen prestaties zijn afgesproken. In onderhandelingen is het vrij dom om eerst iets waardevols als de OV-fiets cadeau te geven aan de NS in de hoop dat je achteraf nog goede prestatieafspraken kunt bedingen.

De OV-ambassadeur heeft laatst verzucht dat dit allemaal nieuwe punten voor haar zijn. Welnee. In onze brief “OV-fiets is verrast over koerswijziging van ProRail” van 16 februari 2006 staan ze allemaal al beschreven. Omdat OV-fiets een transparante organisatie wil zijn, is deze brief (en andere correspondentie over de toekomst van OV-fiets) na te lezen op www.OV-fiets.nl onder “nieuws” en “Dossier toekomst OV-fiets”.

Inmiddels zijn we zover dat we kunnen leven met een overgang van de exploitatie naar de NS. Als de NS-bazen Bert Meerstadt en Corné Blankenstijn de laatste punten goed willen regelen, dan krijgt de NS het voordeel van de twijfel. En tekenen wij meteen. Het is graag of niet. Als de NS niet met de laatste punten kan leven, dan gaan we praten met innovatieve en succesvolle partijen als Greenwheels en JC Decaux.

ProRail dreigt nu de stekker uit de OV-fiets te trekken. Op die spierballentaal en rechtszaken zit niemand te wachten. Zeker niet nu we zo dicht bij een oplossing zijn: de NS zet de prestaties en investeringen op papier, het eeuwigdurende monopolie voor de NS verdwijnt uit het convenant en we spreken af dat de NS niet over zichzelf stemt in de nieuwe toezichthoudende stichting. Dat lijken ons vier alleszins redelijke punten.

Bestuur Stichting OV-fiets,

Ronald Haverman, voorzitter

Marc Maartens, lid

Erika Marseille, penningmeester