Spoorverdubbeling Amsterdam – Utrecht

Luchtfoto van de Utrechtboog, links van het stadion Amsterdam Arena

Inleiding

In juni 2007 heeft ProRail de verdubbeling van de spoorlijn Amsterdam-Utrecht afgerond (budget: 1 miljard euro). Daarmee is één van de drie grootste spoorprojecten in Nederland (naast de Betuweroute en HSL-Zuid) gerealiseerd. Naast vier nieuwe sporen zijn er ook vier nieuwe stations in gebruik genomen en meerdere spoorviaducten en bruggen. Het bijzondere van dit project is dat er naast een druk bereden, bestaande spoorlijn gewerkt moet worden. Slechts enkele weekenden per jaar kon het treinverkeer stilgelegd worden en kon er ongehinderd gewerkt worden. Om de bouw in goede banen te kunnen leiden, zijn er vooraf complexe planningen en faseringsstappen opgesteld.

Beveiliging en beheersingssystemen

Op de viersporige lijn Amsterdam-Utrecht zijn vanaf 2007 de nieuwste beveiligings- en beheersingssystemen in gebruik (naast Betuweroute en HSL Zuid): ERTMS. De nieuwe beveiliging zal in verschillende ‘levels’ en op verschillende momenten geïnstalleerd worden. Met de nieuwe beveiliging wordt een betere aansluiting op het Europese spoornetwerk bewerkstelligd en worden de capaciteit van de lijn en de kwaliteit van de treindienst verhoogd. Daarnaast leveren deze technische vernieuwingen voordelen op voor het beheer en het onderhoud van de spoorlijn.

Door de viersporigheid kan het sneltreinverkeer van het langzame treinverkeer gescheiden worden, wat de kans op vertragingen sterk doet afnemen.

Het tracé

De spoorlijn tussen Amsterdam en Utrecht is ruim dertig kilometer lang, loopt door zeven gemeenten verdeeld over twee provincies. Het project is meer dan de verdubbeling van de spoorlijn. Zo zijn er in Maarssen, Breukelen, Abcoude en Amsterdam Bijlmer nieuwe stations gebouwd. Eén van de meest imposante onderdelen van het project is de Utrechtboog in Amsterdam Zuidoost/Ouder-Amstel. Deze bijna twee kilometer lange nieuwe verbindingsboog verbindt de spoorlijn Amsterdam-Utrecht rechtstreeks met Schiphol. Deze boog werd in maart 2006 officieel geopend en in gebruik genomen.

In de gemeente Abcoude kruist de spoorlijn het riviertje het Gein. Om de landschappelijke waarden van dit gebied zo veel mogelijk te bewaren, werden de vier nieuwe sporen hier verdiept aangelegd. Door middel van een aquaduct (Rien Nouwen Aquaduct) stroomt het Gein over de verdiepte spoorbak heen.

In Breukelen is een circa zeshonderd meter lang spoorviaduct verrezen ter hoogte van de aftakking van de spoorlijn naar Woerden-Harmelen.

In Utrecht is naast de bestaande Demkaspoorbrug over het Amsterdam-Rijnkanaal een tweede brug gebouwd: de Werkspoorbrug. Met een boogoverspanning van 237 meter is dit de langste spoorbrug in zijn soort in Nederland. De Demkaspoorbrug werd gerenoveerd en geluidsarmer gemaakt.

Kunstwerken

Bij de spoorverdubbeling zijn een aantal grote kunstwerken aangelegd, waarvan de belangrijkste zijn:

  • De Utrechtboog, een nieuwe boog waarmee een directe spoorverbinding ontstaat tussen Schiphol en Utrecht. Overstappen in station Duivendrecht wordt hiermee overbodig.
  • De Werkspoorbrug, naast de reeds bestaande Demkabrug.
  • Een Fly-over in Breukelen.
  • Het Rien Nouwen Aquaduct in Abcoude.

Nieuwe stations

Er zijn in totaal vijf nieuwe stations gebouwd of herbouwd:

  • Amsterdam Bijlmer Arena
  • Abcoude
  • Maarssen
  • Breukelen
  • Utrecht Zuilen

Omgeving

De spoorlijn Amsterdam-Utrecht ligt voor een deel in twee grote steden en voor een deel in landelijk gebied. De uitbreiding van twee naar vier sporen heeft, met name in de stedelijke gebieden, een grote impact op de omgeving. Gedurende de hele bouwfase is er daarom intensief overleg met betrokken partijen als de gemeentes, de provincies, lokale belangen- en bewonersgroepen en bedrijven. In elke gemeente is door ProRail een bewonersoverleg over de spooruitbreiding opgezet. In deze overleggroepen zitten (vertegenwoordigers van) omwonenden van het spoor. Om de paar maanden is er een bijeenkomst waarin ProRail de deelnemers informeert over de laatste stand van zaken rond het bouwproces. De bewonersoverleggen leveren regelmatig nieuwe ideeën op om bouwoverlast te beperken. Indien mogelijk (bijvoorbeeld financieel) doet ProRail haar best om deze ideeën op te pakken en uit te voeren.

Informatiecentrum

In Breukelen is vanaf de start van de bouwfase een informatiecentrum ingericht. Voor de omgeving wass dit het eerste aanspreekpunt waar ze terecht konden met vragen, klachten en mogelijke schademeldingen. In het centrum was een uitgebreide expositie ingericht over het project. Daarnaast was er een zaal beschikbaar voor de ontvangst van groepen en voor vergaderingen. Het informatiecentrum heeft eind december 2006 haar deuren gesloten omdat het project ten einde liep.

Veiligheid

Het veiligheidsbeleid van ProRail is gericht op het voorkomen van incidenten, schade aan gezondheid en aan welzijn van personen en van negatieve effecten op het milieu. Het uitsluitend volgen van regels en procedures is vandaag de dag niet meer voldoende, alleen al vanwege de snel veranderende technologie en maatschappij. ProRail benadert veiligheid dan ook vanuit het beoordelen van mogelijke risico’s. Het volledig uitbannen van alle risico’s is uiteraard niet haalbaar. Maar door het in kaart brengen van de risico’s kan per situatie de meest adequate maatregel genomen worden.

Een belangrijke verbetering op het gebied van veiligheid is het verdwijnen van alle gelijkvloerse overwegen op het traject Amsterdam-Utrecht. De meeste overwegen zijn vervangen door onderdoorgangen, ongelukken met weggebruikers kunnen zich dan niet meer voordoen.

Ook sociale veiligheid staat hoog in het vaandel bij ProRail. De spoorwegonderdoorgangen worden daarom ruim van opzet, met waar mogelijk lichtinval door vides. Ook bij het ontwerp van de nieuwe stations wordt hiermee rekening gehouden (veel glas, transparant, goede verlichting).

Op spoorviaducten als de Utrechtboog en de fly-over bij Breukelen worden ontsporingsgeleidingen toegepast en zijn aanvullende afspraken met de brandweer gemaakt. In de tunnelbak bij Abcoude zijn er vluchttrappen die bij calamiteiten door de reizigers en de hulpdiensten gebruikt kunnen worden.

Toegepaste innovatieve technieken

  • ERTMS
  • LED-seinen
  • Ebi-Switch
  • Wissels

Voordelen nieuwe systemen

De invoering van nieuwe concepten levert de volgende voordelen op:

  • Interoperabiliteit: aansluiting op het Europese spoornetwerk
  • Verhoging van de capaciteit en de beschikbaarheid van de railinfrastructuur
  • Verhoging van de kwaliteit van de dienstverlening
  • Minder en eenvoudiger onderhoud nodig

Feiten en cijfers

  • Lengte van het traject: ca. dertig km.
  • Lengte geluidsschermen: ca. 24 km
  • Nieuwe stations: vier
  • Onderdoorgangen (nieuw en aangepast): 32
  • Betonnen dwarsliggers: 200.000
  • Bovenleidingspalen: 3.000
  • Lengte bovenleiding: 350 km
  • Aan te voeren zand: twee miljoen m³
  • Te verleggen kabels en leidingen: zeshonderd
  • Beton Utrechtboog: 88.000 m³
  • Staal Werkspoorbrug: vijf miljoen kilo
  • Aantal vergunningen: 750
  • Ontwerpsnelheid: tweehonderd km per uur (buitenste sporen)
  • Oplevering: juni 2007
  • Kosten: 1 miljard euro
  • Meer informatie vindt u op Infrasite.nl

Foto’s


Spoorbrug Loenen


Onderdoorgang Amsterdam ZO


Station Amsterdam Bijlmer ArenA


Utrechtboog

Spoorverdubbeling Amsterdam – Utrecht | Infrasite

Spoorverdubbeling Amsterdam – Utrecht

Luchtfoto van de Utrechtboog, links van het stadion Amsterdam Arena

Inleiding

In juni 2007 heeft ProRail de verdubbeling van de spoorlijn Amsterdam-Utrecht afgerond (budget: 1 miljard euro). Daarmee is één van de drie grootste spoorprojecten in Nederland (naast de Betuweroute en HSL-Zuid) gerealiseerd. Naast vier nieuwe sporen zijn er ook vier nieuwe stations in gebruik genomen en meerdere spoorviaducten en bruggen. Het bijzondere van dit project is dat er naast een druk bereden, bestaande spoorlijn gewerkt moet worden. Slechts enkele weekenden per jaar kon het treinverkeer stilgelegd worden en kon er ongehinderd gewerkt worden. Om de bouw in goede banen te kunnen leiden, zijn er vooraf complexe planningen en faseringsstappen opgesteld.

Beveiliging en beheersingssystemen

Op de viersporige lijn Amsterdam-Utrecht zijn vanaf 2007 de nieuwste beveiligings- en beheersingssystemen in gebruik (naast Betuweroute en HSL Zuid): ERTMS. De nieuwe beveiliging zal in verschillende ‘levels’ en op verschillende momenten geïnstalleerd worden. Met de nieuwe beveiliging wordt een betere aansluiting op het Europese spoornetwerk bewerkstelligd en worden de capaciteit van de lijn en de kwaliteit van de treindienst verhoogd. Daarnaast leveren deze technische vernieuwingen voordelen op voor het beheer en het onderhoud van de spoorlijn.

Door de viersporigheid kan het sneltreinverkeer van het langzame treinverkeer gescheiden worden, wat de kans op vertragingen sterk doet afnemen.

Het tracé

De spoorlijn tussen Amsterdam en Utrecht is ruim dertig kilometer lang, loopt door zeven gemeenten verdeeld over twee provincies. Het project is meer dan de verdubbeling van de spoorlijn. Zo zijn er in Maarssen, Breukelen, Abcoude en Amsterdam Bijlmer nieuwe stations gebouwd. Eén van de meest imposante onderdelen van het project is de Utrechtboog in Amsterdam Zuidoost/Ouder-Amstel. Deze bijna twee kilometer lange nieuwe verbindingsboog verbindt de spoorlijn Amsterdam-Utrecht rechtstreeks met Schiphol. Deze boog werd in maart 2006 officieel geopend en in gebruik genomen.

In de gemeente Abcoude kruist de spoorlijn het riviertje het Gein. Om de landschappelijke waarden van dit gebied zo veel mogelijk te bewaren, werden de vier nieuwe sporen hier verdiept aangelegd. Door middel van een aquaduct (Rien Nouwen Aquaduct) stroomt het Gein over de verdiepte spoorbak heen.

In Breukelen is een circa zeshonderd meter lang spoorviaduct verrezen ter hoogte van de aftakking van de spoorlijn naar Woerden-Harmelen.

In Utrecht is naast de bestaande Demkaspoorbrug over het Amsterdam-Rijnkanaal een tweede brug gebouwd: de Werkspoorbrug. Met een boogoverspanning van 237 meter is dit de langste spoorbrug in zijn soort in Nederland. De Demkaspoorbrug werd gerenoveerd en geluidsarmer gemaakt.

Kunstwerken

Bij de spoorverdubbeling zijn een aantal grote kunstwerken aangelegd, waarvan de belangrijkste zijn:

  • De Utrechtboog, een nieuwe boog waarmee een directe spoorverbinding ontstaat tussen Schiphol en Utrecht. Overstappen in station Duivendrecht wordt hiermee overbodig.
  • De Werkspoorbrug, naast de reeds bestaande Demkabrug.
  • Een Fly-over in Breukelen.
  • Het Rien Nouwen Aquaduct in Abcoude.

Nieuwe stations

Er zijn in totaal vijf nieuwe stations gebouwd of herbouwd:

  • Amsterdam Bijlmer Arena
  • Abcoude
  • Maarssen
  • Breukelen
  • Utrecht Zuilen

Omgeving

De spoorlijn Amsterdam-Utrecht ligt voor een deel in twee grote steden en voor een deel in landelijk gebied. De uitbreiding van twee naar vier sporen heeft, met name in de stedelijke gebieden, een grote impact op de omgeving. Gedurende de hele bouwfase is er daarom intensief overleg met betrokken partijen als de gemeentes, de provincies, lokale belangen- en bewonersgroepen en bedrijven. In elke gemeente is door ProRail een bewonersoverleg over de spooruitbreiding opgezet. In deze overleggroepen zitten (vertegenwoordigers van) omwonenden van het spoor. Om de paar maanden is er een bijeenkomst waarin ProRail de deelnemers informeert over de laatste stand van zaken rond het bouwproces. De bewonersoverleggen leveren regelmatig nieuwe ideeën op om bouwoverlast te beperken. Indien mogelijk (bijvoorbeeld financieel) doet ProRail haar best om deze ideeën op te pakken en uit te voeren.

Informatiecentrum

In Breukelen is vanaf de start van de bouwfase een informatiecentrum ingericht. Voor de omgeving wass dit het eerste aanspreekpunt waar ze terecht konden met vragen, klachten en mogelijke schademeldingen. In het centrum was een uitgebreide expositie ingericht over het project. Daarnaast was er een zaal beschikbaar voor de ontvangst van groepen en voor vergaderingen. Het informatiecentrum heeft eind december 2006 haar deuren gesloten omdat het project ten einde liep.

Veiligheid

Het veiligheidsbeleid van ProRail is gericht op het voorkomen van incidenten, schade aan gezondheid en aan welzijn van personen en van negatieve effecten op het milieu. Het uitsluitend volgen van regels en procedures is vandaag de dag niet meer voldoende, alleen al vanwege de snel veranderende technologie en maatschappij. ProRail benadert veiligheid dan ook vanuit het beoordelen van mogelijke risico’s. Het volledig uitbannen van alle risico’s is uiteraard niet haalbaar. Maar door het in kaart brengen van de risico’s kan per situatie de meest adequate maatregel genomen worden.

Een belangrijke verbetering op het gebied van veiligheid is het verdwijnen van alle gelijkvloerse overwegen op het traject Amsterdam-Utrecht. De meeste overwegen zijn vervangen door onderdoorgangen, ongelukken met weggebruikers kunnen zich dan niet meer voordoen.

Ook sociale veiligheid staat hoog in het vaandel bij ProRail. De spoorwegonderdoorgangen worden daarom ruim van opzet, met waar mogelijk lichtinval door vides. Ook bij het ontwerp van de nieuwe stations wordt hiermee rekening gehouden (veel glas, transparant, goede verlichting).

Op spoorviaducten als de Utrechtboog en de fly-over bij Breukelen worden ontsporingsgeleidingen toegepast en zijn aanvullende afspraken met de brandweer gemaakt. In de tunnelbak bij Abcoude zijn er vluchttrappen die bij calamiteiten door de reizigers en de hulpdiensten gebruikt kunnen worden.

Toegepaste innovatieve technieken

  • ERTMS
  • LED-seinen
  • Ebi-Switch
  • Wissels

Voordelen nieuwe systemen

De invoering van nieuwe concepten levert de volgende voordelen op:

  • Interoperabiliteit: aansluiting op het Europese spoornetwerk
  • Verhoging van de capaciteit en de beschikbaarheid van de railinfrastructuur
  • Verhoging van de kwaliteit van de dienstverlening
  • Minder en eenvoudiger onderhoud nodig

Feiten en cijfers

  • Lengte van het traject: ca. dertig km.
  • Lengte geluidsschermen: ca. 24 km
  • Nieuwe stations: vier
  • Onderdoorgangen (nieuw en aangepast): 32
  • Betonnen dwarsliggers: 200.000
  • Bovenleidingspalen: 3.000
  • Lengte bovenleiding: 350 km
  • Aan te voeren zand: twee miljoen m³
  • Te verleggen kabels en leidingen: zeshonderd
  • Beton Utrechtboog: 88.000 m³
  • Staal Werkspoorbrug: vijf miljoen kilo
  • Aantal vergunningen: 750
  • Ontwerpsnelheid: tweehonderd km per uur (buitenste sporen)
  • Oplevering: juni 2007
  • Kosten: 1 miljard euro
  • Meer informatie vindt u op Infrasite.nl

Foto’s


Spoorbrug Loenen


Onderdoorgang Amsterdam ZO


Station Amsterdam Bijlmer ArenA


Utrechtboog