1. VNG heeft de Databank Praktijkvoorbeelden Burgerparticipatie, onder meer op het gebied van openbare ruimte. Burgerparticipatie wordt voor gemeenten een steeds belangrijker tool. Hoe kunnen marktpartijen actief deelnemen aan burgerparticipatie-initiatieven in gemeenten?

De term ‘burgerparticipatie-initiatieven’ zegt het al enigszins: initiatieven komen vaak vanuit de maatschappij. Gemeenten hoeven daar niet per se bij betrokken te zijn. Marktpartijen kunnen dus ook zelf initiatieven nemen (en die voorleggen aan de gemeente) of proberen aan te sluiten bij bestaande burgerinitiatieven. Het feit dat er steeds meer maatschappelijke initiatieven zijn, vraagt overigens wel van gemeenten om zelf ook op een andere manier te werken en ruimte te geven aan deze initiatieven.

2. Kan de markt ook ideeën aanleveren voor de VNG Databank Praktijkvoorbeelden Burgerparticipatie? Hoe zou dat in de praktijk kunnen werken?

De databank praktijkvoorbeelden bevat beleidsnota’s, startnotities, filmpjes, visies en evaluaties van gemeenten waar andere gemeenten hun voordeel mee kunnen doen. Dat betekent dat marktpartijen niet zelf voorbeelden kunnen aandragen voor de databank. Als er binnen een gemeente een leuk maatschappelijk initiatief is waar de markt bij betrokken is, dan zou dat via een notitie van de gemeente in de praktijkvoorbeelden kunnen worden opgenomen. Een voorbeeld is www.mijnbuurtje.nl. Zij werken samen met de gemeente Nijmegen en zijn dan ook opgenomen in deze database.

3. Wil de VNG een leidende rol spelen in de ontwikkeling van burgerparticipatie en hoe gaat dit vorm krijgen?

Maatschappelijke initiatieven nemen in onze samenleving een steeds belangrijker rol in. De VNG wil gemeenten handvatten geven hoe ze met deze initiatieven om kunnen gaan, laten leren van voorbeelden, zoeken naar nieuwe mogelijkheden, enzovoorts. Het Actieprogramma Lokaal Bestuur (een project van de VNG en het ministerie van Binnenlandse Zaken) verzamelt al langere tijd burgerinitiatieven en richt zich daarnaast op het versterken van de relatie tussen burgers en bestuurders.

De VNG heeft daarnaast dit jaar opdracht gegeven aan de commissie-Jaarbericht onder leiding van burgemeester Van Gijzel (Eindhoven) om initiatieven in beeld te brengen en vanuit de wetenschapshoek te kijken hoe gemeenten omgaan met de veranderende verhouding tussen gemeenten en gemeenschap. De uitkomsten van het jaarbericht zijn 29 november gepresenteerd en de VNG zal deze centraal stellen om met gemeenten samen te verkennen hoe gemeenten zich kunnen positioneren in deze veranderende verhoudingen. Daarbij moeten we waakzaam zijn dat er niet één algemene oplossing is. Wat voor het ene initiatief werkt, hoeft niet voor het andere te werken, idem voor gemeenten. Bovendien past een bescheiden rol van de gemeente, omdat veel initiatieven volledig buiten de gemeente om zullen gaan. Dat is ook prima, het gaat om het resultaat voor de samenleving.

4. Bent u van plan om (taak)organisaties als RWS, ProRail en Waterschappen hierbij te betrekken?

Daar waar dergelijke organisaties bijdragen leveren aan het oplossen van maatschappelijke problemen die vanuit gemeenschappen en gemeenten worden aangekaart, ligt het voor de hand dat gemeenten hen betrekken.

5. Ziet u nieuwe samenwerkingsvormen tussen gemeenten en marktpartijen onstaan? Hoe zijn deze te stimuleren?

Ja, wij zien deze zeker ontstaan. Publiek-private constructies worden in toenemende mate benut. Denk bijvoorbeeld aan het Mobiliteitsnetwerk Twente met de Universiteit Twente, bedrijven en de overheden in de regio, zodat optimaal gebruik kan worden gemaakt van de kracht van de maatschappij (zowel burger als bedrijf). Een ander voorbeeld is de triple helix in Eindhoven, waar de samenwerking tussen overheid, onderwijs en bedrijfsleven een zogenaamde brainport heeft gecreëerd. Essentieel voor dergelijke samenwerkingsverbanden is dat er brede gedeelde doelen zijn tussen deze partijen en dat men focus blijft leggen op deze gedeelde doelen.

6. Welke rol spelen innovaties hierin volgens u?

De veelal nog steeds verticaal georganiseerde overheid zal zich steeds meer moeten verbinden met de horizontaal georganiseerde samenleving. Wil je echt kunnen aansluiten op maatschappelijke initiatieven en publiek-private constructies een succes laten worden, dan is het noodzakelijk dat je ook als gemeentelijke organisatie innoveert. Dat betekent ruimte voor het ambtelijk apparaat om echt verbinding te leggen met de maatschappij. Een voorbeeld is Zwolle, waar een ideeënmakelaar maatschappelijke initiatieven de weg wijst door het ambtelijk apparaat.

7. De gemeentelijke uitgaven staan onder druk. Op welke investeringsgebieden ziet u mogelijkheden om ‘meer met minder’ te realiseren en hoe ziet dat er in de praktijk uit?

Elke gemeente vindt zijn eigen manier om slim te bezuinigen; er is geen blauwdruk te geven voor hoe gemeenten dit moeten doen. Daarvoor zijn de 408 gemeenten te verschillend. Natuurlijk kunnen gemeenten van elkaar leren. De VNG stimuleert die uitwisseling onder andere via de databank praktijkvoorbeelden.

8. Gemeenten zien zich gesteld voor bezuinigingsopgaven. Dit blijkt onder meer uit het COELO-rapport. Wat zijn de kansen voor zowel gemeenten als de markt op het gebied van openbare ruimte en hoe zijn die te benutten?

Ook daar worden in en door elke gemeente natuurlijk eigen kansen gecreëerd. Kijk bijvoorbeeld naar (Collectief) Particulier Opdrachtgeverschap in de woningbouw, zoals onder andere in Almere veel gebeurt. Of naar gesponsorde rotondes die in veel gemeenten in opkomst zijn. Dit zijn maar een paar voorbeelden. [NB: in de vierjaarlijkse enquête van Architectuur Lokaal die binnenkort wordt uitgezet zal ook aandacht zijn voor de vraag of gemeenten met meer/andere initiatiefnemers te maken hebben dan voorheen, bijv. als andere manier om projecten te financieren.]