Minder files door robuust verkeersnetwerk en ICT

De sneeuw van begin dit jaar illustreerde ‘mooi’ hoe complex ons verkeersnetwerk is. Files planten zich achterwaarts voort en kunnen knooppunten blokkeren waardoor het netwerk kan vast lopen. Tot na middernacht stonden er files in de regio Amsterdam. Voor het oplossen van de fileproblematiek zijn we er niet alleen met extra asfalt. Het wegennet moet robuust worden gemaakt, waardoor files zich minder als een olievlek verspreiden.

Door slimme ICT mogelijkheden kunnen we de verkeersstromen anders organiseren, waardoor de files met 25% kunnen verminderen. Vooral de overheden zijn aan zet om deze mogelijkheden te realiseren, pleit Arie Bleijenberg van TNO.

De meeste snelwegen in Nederland zijn aangelegd in de decennia na de Tweede Wereldoorlog. Het waren verbindingen tussen de grotere steden en de trajecten stonden in de opeenvolgende rijkswegenplannen. In de kern waren het wegen van A naar B en zo werden ze gepland en gebruikt. Dit is nu totaal anders. Het hoofdwegennet in Nederland is een complex netwerk. Een nieuwe weg is nu een kleine verandering van het gehele netwerk, met effecten op verder weg gelegen delen ervan. Hoofdwegen van het Rijk, provincies en gemeenten horen allemaal tot hetzelfde netwerk. In een intensief gebruikt netwerk – in Nederland dus – ontstaan ‘onnodige’ files: de terugslag van files zorgt ervoor dat een deel van de wegcapaciteit niet wordt benut. Deze ‘onnodige’ files zijn voor een deel te vermijden door de structuur van het netwerk te verbeteren. Simulaties voor de regio Den Haag – Rotterdam hebben laten zien dat een incident in een robuust wegennet 30% minder files veroorzaakt dan in het huidige netwerk.

Naast een goede structuur van het fysieke netwerk, is ook een goede sturing van de verkeersstromen over het netwerk nodig. Gelukkig gaan de nieuwe mogelijkheden van ICT ons hierbij enorm helpen. Er liggen al veel detectielussen bij kruispunten en op de snelwegen. Verder neemt het aantal digitale camera’s langs de wegen – voor allerhande doeleinden – snel toe. En als derde komt er vanuit de auto’s informatie beschikbaar over waar ze rijden en hoe snel. Het koppelen van deze – soms niet al te betrouwbare – data aan elkaar maakt het mogelijk om op korte termijn betrouwbare real time informatie te hebben over het verkeer op het hoofdwegennet. Betrouwbare en complete verkeersinformatie vormt vervolgens de basis voor veel betere informatie aan de mobilisten, die door hun gedrag aan te passen files deels kunnen vermijden. Ook kunnen verkeersregelinstallaties en verkeersmanagers hiermee het verkeer beter over de wegen sturen.

Tot slot zullen sensoren in de auto’s en onderlinge communicatie de verkeersstromen stabieler maken en hierdoor het aantal ‘onnodige’ files door schokgolven verminderen. Eind februari houdt TNO een proef om te kijken of deze zogenaamde spookfiles zijn te voorkomen.

Dit soort ICT-toepassingen zullen naar schatting het aantal voertuigverliesuren door files met een kwart verminderen. Ook het aantal verkeersdoden kan met circa 150 per jaar dalen en de uitstoot van CO2 door het wegverkeer kan met 20% omlaag. Genoeg redenen dus om het ICT netwerk rond mobiliteit snel uit te bouwen. Voor Verkeer en Waterstaat en anderen overheden vraagt dit een verschuiving van focus en kennis van de fysieke infrastructuur naar ICT. Ik hoop dat het volgende kabinet met een spoedwet voor Intelligente Transport Systemen komt.