Resultaten proefsleuven: aanleiding voor archeologische opgraving

Rijkswaterstaat Oost-Nederland heeft besloten op basis van de resultaten van het archeologisch proefsleuven-onderzoek dat in januari – februari 2008 is uitgevoerd, en het positieve advies van de RACM, Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten, hierover, opdracht te geven voor een archeologische opgravingonderzoek. Deze archeologische opgraving heeft geen gevolgen voor de planning van het Combiplan Nijverdal.

Nadat in 2003 een inventariserend archeologisch onderzoek is gehouden, waaruit aanwijzingen naar voren kwamen van de mogelijke aanwezigheid van een prehistorische (4000 tot 2000 jaar voor Christus) nederzetting op de dekzandrug op de Eversberg, direct ten oosten van het Reggedal, is destijds in overleg met RACM beslotenot Rijkswaterstaat dat het de moeite waard was het gebied nader te onderzoeken.

Uit dit proefsleuven-onderzoek, dat begin 2008 plaatsvond, bleek dat dit gebied archeologische vondsten uit de Steentijd bevat die zeer bijzonder zijn. Deze vondsten zijn goed geconserveerd omdoordat ze later zijn afgedekt met de aanwezigheid van een stuiflaag stuifzandgoed geconserveerd en hebben een hoge mate van gaafheid. De opgraving wordt door het RACM noodzakelijk geacht omdat dergelijke gave vindplaatsen zeldzaam zijn.

Rijskswaterstaat neemt het advies van RACM over om in het gebied een archeologische opgraving uit te voeren. Op dit moment worden de voorbereidingen getroffen zodat de opgraving in september 2008 van start kan gaan.

De opgraving heeft geen gevolgen voor de planning van het Combiplan Nijverdal. Tijdens de uitvoering van het Combiplan Nijverdal, die in het voorjaar van 2009 start, zal de bestaande rijksweg 35, die dwars door het centrum van Nijverdal loopt, over een lengte van zes kilometer ruim 100 meter naar het noorden worden verplaatst. De weg loopt daar dan parallel aan de spoorlijn. In het dichtst bebouwde gedeelte van Nijverdal zullen de nieuwe autoweg en het spoor samen in een tunnel komen te liggen.

Door de realisatie van het Combiplan Nijverdal van Rijkswaterstaat en Prorail, zal de doorstroming van het verkeer op rijksweg 35 door Nijverdal worden verbeterd en het centrum van Nijverdal ontlast worden van het doorgaande verkeer. Daarnaast wordt de treinverbinding tussen Almelo en Zwolle versterkt (verbetering dienstregeling). Het Combiplan Nijverdal is in 2013 gereed.

Archeologisch onderzoek maakt sinds het Verdrag van Malta (1992) onderdeel uit van de voorbereidende werkzaamheden in het kader van een infrastructureel project. Daarom heeft Rijkswaterstaat heeft in 2003 RAAP archeologisch adviesbureau opdracht gegeven inventariserend archeologisch onderzoek te doen. Toen is een aantal grondboringen verricht waarin vuursteen en aardewerk werd aangetroffen uit het neolithicum (de late steentijd). Dit was de reden om verder te gaan. Daarom zijn in januari – februari 2008 zes proefsleuven gegraven van ieder ongeveer 20×5 m. Grond uit deze sleuven is ter plekke gezeefd op zoek naar sporen uit die steentijd. Die zijn inderdaad aangetroffen. Het gaat om potscherven, vuurstenen werktuigen en ‘grondsporen’ van kuilen. De vondsten wijzen er op dat er op de hoge zandrug van de Eversberg in de steentijd een nederzetting heeft gelegen. Over nederzettingen uit deze periode is tot dusver erg weinig bekend. Door de vondsten en grondsporen zorgvuldig in kaart te brengen hopen de onderzoekers meer inzicht te krijgen in de aard van de bewoning en de precieze ouderdom. Een interessante vraag is ook, wanneer (en waarom) het verlaten nederzettingsterrein afgedekt raakte met stuifzand.

Extra bijzonder is de ligging van de nederzetting het een bijzondere lokatie betreft door de steentijdbewoning pal naastenhet beekdal van de Regge. In het natte beekdal zijn plantenresten bewaard gebleven die gedetailleerde informatie kunnen geven over het landschap waarin men indertijd leefde. In droge gebieden (zoals op de Eversberg zelf) zijn dergelijke resten niet bewaard gebleven.