Kabinet wil extra maatregelen tegen luchtvervuiling

Den Haag – Het kabinet wil voor het eind van het jaar extra maatregelen nemen om de luchtkwaliteit in Nederland te verbeteren. Het huidige beleid is onvoldoende om tijdig aan de strenge Europese normen voor fijn stof (in 2005) en stikstofdioxide (in 2010) te voldoen. Dit blijkt uit het Nationaal Luchtkwaliteitsplan, dat Nederland aan de Europese Commissie moet presenteren en dat nu aan de Tweede Kamer is aangeboden.

Het kabinet vindt het verbeteren van de luchtkwaliteit van groot belang. Hoge concentraties fijn stof en stikstofdioxide veroorzaken problemen aan luchtwegen en leiden er toe dat jaarlijks duizenden mensen vervroegd overlijden. De overschrijdingen voor stikstofdioxide vinden met name plaats bij drukke verkeerspunten en in industriële gebieden, vooral in de Randstad. Voor fijn stof voldoen veel plaatsen in Nederland momenteel niet aan de normen. Nederland moet daarom meer doen om de luchtvervuiling terug te dringen. Met name bij het verkeer, maar ook bij de industrie en de landbouw moet de emissie nog verder omlaag. Vooral maatregelen aan de bron leveren het meeste rendement, zoals schonere voer- en vaartuigen en minder vervuilende industrie en landbouw.

Schonere voer- vaartuigen
Tijdens het Europees voorzitterschap heeft Nederland zich ingezet om de emissie-eisen van dieselauto’s aan te scherpen. Het betreft de aanscherping van de stikstofoxide- en fijnstofnormen voor personenauto’s, bestelauto’s (Euro 5 in 2010 en Euro 6 in 2015) vrachtauto’s en bussen (Euro 6 in 2012). Nederland kreeg hiervoor de steun van de Europese milieuministers. Omdat deze Europese normen pas na 2010 effect zullen hebben is er in de nota Verkeersemissies besloten om nieuwe vrachtauto’s met schonere motoren versneld te introduceren door deze fiscaal te stimuleren (via de Milieu Investerings Aftrek). Ook roetfilters bij nieuwe dieselpersonenauto’s worden vanaf dit voorjaar fiscaal gestimuleerd). Verder wil het kabinet dieselauto’s met een lage NOx uitstoot, vooruitlopend op de Euro 5 norm, zo gauw als mogelijk fiscaal aantrekkelijk maken. Ook wil Nederland dat in VN en EU verband de emissienormen voor de scheepvaart worden aangescherpt. Via een subsidieregeling gaat Nederland vanaf dit jaar schonere motoren voor de binnenvaart stimuleren.

Minder vervuilende industrie en landbouw
Tevens wordt bezien of de stofeisen voor industriële installaties kunnen worden aangescherpt en of raffinaderijen kunnen overschakelen van oliestook naar gasstook. Voor de landbouw worden de mogelijkheden onderzocht om de emissie van fijn stof uit stallen terug te dringen.

Al veel bereikt
De afgelopen decennia is de luchtkwaliteit door Europese en nationale maatregelen aanzienlijk verbeterd. Zo zijn tussen 1985 en 2003 de emissies van stikstofoxiden met 30% en de emissies van fijn stof met 40% teruggedrongen. Tussen 1990 en 2002 daalde het aantal mensen dat werd blootgesteld aan overschrijdingen van de stikstofdioxidenorm (NO2) van 4.5 miljoen naar 300.000. Deze trend zal zich voortzetten, ondanks een aanzienlijk groei van verkeer en industrie. Het RIVM schat dat in 2010 het aantal mensen dat wordt blootgesteld aan overschrijding van de NO2-norm zal zijn teruggebracht tot enkele tienduizenden.

Knelpunten
Uit het nationaal luchtkwaliteitsplan blijkt dat Nederland met het huidige beleid niet aan de EU normen kunnen voldoen. Dit leidt tot gezondheidsrisico’s en betekent ook dat er weinig ruimte is voor nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen, waaronder infrastructuurprojecten. Daarom heeft het kabinet besloten om extra maatregelen te nemen. Maar zelfs met deze extra maatregelen is het niet mogelijk om in 2010 overal aan de strenge Europese normen te voldoen. Voor stikstofdioxide geldt dit voor een beperkt aantal knelpuntsituaties (‘hotspots’) langs snelwegen en in de binnenstad van grote steden. Uitsluitend voor deze bestaande knelpunten heeft Nederland uitstel bepleit bij de Europese Commissie van 2010 naar 2015. Voor de aanpak van deze hotspots is in de Nota Mobiliteit 300 miljoen euro gereserveerd voor de periode 2011-2014. Vooruitlopend daarop leveren locale maatregelen, zoals het verlagen van de maximum snelheid, op korte termijn al een bijdrage. Ook pleit Nederland in Brussel voor een aanpassing van de fijn stof norm, die zich richt op de schadelijke verbrandingsemissies. Nu dragen ook natuurlijke stofdeeltjes (zeezout en opwaaiend stof) bij aan de overschrijding van de fijnstofnormen. Wat fijn stof betreft komen de grenswaarden niet binnen bereik ook al zouden alle technische maatregelen, ongeacht de kosten, worden ingezet. Bij het treffen van maatregelen wordt daarom prioriteit gegeven aan de beperking van emissies die het meest schadelijk zijn voor de gezondheid (zoals dieselroet).

Meer informatie:
– Download het Nationaal Luchtkwaliteitsplan 2004 (pdf, 800 KB) www.vrom.nl/get.asp?file=Docs/milieu/LK-plan_feb2005.pdf
– Download de aanbiedingsbrief aan de Tweede Kamer (Word, 110 KB) www.vrom.nl/get.asp?file=Docs/milieu/LK_plan_aanbiedingsbrief.doc
– Dossier Luchtkwaliteit www.vrom.nl/luchtkwaliteit (achtergrondinformatie over het beleid voor luchtkwaliteit).