Rotterdam –
InfraTech Innovatieprijs
Bedrijf: VW Netwerk Bouw en Product
Inzending ‘Transformatie van koperkabel in Duct’

2e prijs Onderwijs Award
School: Hogeschool Arnhem en Nijmegen
Inzending: Cable Positioning System

De InfraTech Innovatieprijs wordt uitgereikt ter gelegenheid van de tweejaarlijkse vakbeurs InfraTech.De InfraTech-Innovatieprijs is een uitnodiging om baanbrekende ideeën te leveren voor de aanleg en gebruik van infrastructuur. Het begrip infrastructuur mag hierbij ruim worden geïnterpreteerd. Denk aan bijvoorbeeld vaarwegen, spoorwegen, kabels, leidingen, IT-infrastructuur, wegen, landuitbreidingen en industriële complexen. Sinds 1992 wordt iedere twee jaar de InfraTech-Innovatieprijs uitgereikt. Inmiddels zijn daar een aantal relevante Awards aan toegevoegd: de Mobiliteits Award, de NSTT No-Dig Award, de Natuur & Landschap Award, de Uitvinders Award en de Onderwijs Award. Om de interesse vanuit de onderwijswereld extra te stimuleren, werd in 2005 een nieuw fenomeen geïntroduceerd: Het Creatieve Atelier.

De Infratech Innovatieprijs 2005
wordt toegekend aan VW Netwerk Bouw voor de inzending: TRANSFORMATIE VAN KOPERKABEL IN DUCT ‘Nederland ligt vol met koper voor telecommunicatiedoeleinden’. Met de komst van VDSL, FTTX Technologie en andere soorten breedbandnetwerken komen de transmissiebeperkingen van de huidige netwerken (koper) in zicht. De oplossing is het vervangen van koperleidingen door glasvezel. Deze upgrading vindt in eerste instantie in de grote steden plaats. Juist hier zullen traditionele methoden als het graven van sleuven, het leggen van nieuwe ducts (indien al mogelijk) voor grote sociale en economische overlast zorgen. Nog afgezien van het tijdrovende karakter en de grote investeringen die hiermee gemoeid zijn. VW Netwerk Bouw, in samenwerking met Productt, heeft een conversiemethode ontwikkeld en toegepast waarbij bestaande koperleidingen vervangen worden door glasvezel zonder het gebruikelijke graafwerk en de bijbehorende complicaties. Bij deze nieuwe methode wordt om de 60 tot 100 meter een gat van 1 m2 gegraven boven de koperleiding. De kabel wordt doorgeknipt en voorbereid door het inpompen van een glijmiddel. De koperkabelkern wordt vervolgens glijdend uit de kabel getrokken. Gelijktijdig wordt er een PE tube in getrokken. Nu ontstaat er een lege duct die voor diverse toepassingen gebruikt kan worden (kabel, subduct, blowing fiber).

Oordeel van de jury
De jury oordeelt unaniem: het idee is vernieuwend, de techniek is innovatief en praktisch toepasbaar gebleken en daarmee van aantoonbaar maatschappelijk belang. Bovendien scoort deze conversiemethode hoog als het gaat om creatief gebruik van ruimte en middelen. Verglazing kan vanaf nu aanzienlijk goedkoper, sneller en met minder overlast plaatsvinden. Deze conversiemethode biedt tevens een duurzame oplossing voor wat als een omvangrijk milieuprobleem wordt gezien: de aanwezigheid van koper in de grond.

De Mobiliteits Award 2005
wordt toegekend aan BAM infra voor de inzending: MOBILITEITSWEKKER. Wie van A naar B moet, staat iedere dag voor keuzes. Hoe laat moet ik uit bed om op tijd ergens te zijn. Kan ik vandaag beter de auto, de bus of de trein nemen. Wat zijn de fileverwachtingen. Wat zijn de weersverwachtingen. Wat gebeurt er op dit moment wat vertraging zou kunnen opleveren? De Mobiliteitswekker neemt onzekerheid over de aankomsttijd weg. Voer ’s avonds de gewenste tijd en vertrekpunt in en de Mobiliteitswekker laat op u de volgende morgen op precies het juiste moment wakker worden. Op dat tijdstip weet u wat dán de meest voordelige vertrektijd en reisroute is om straks op tijd aan te komen. En: of het vandaag de auto, de bus of de trein wordt! Dus de aankomsttijd is zeker. Echter de route, het vervoermiddel en de reistijd zijn variabel. De mobiliteitswekker is een geïntegreerd systeem dat bestaande informatiestromen ordent, aan elkaar koppelt en verbanden legt. De keuze van het vervoermiddel, het tijdstip van vertrek en de route worden gemaakt op basis van de actuele verkeerssituatie. Dus inclusief dagelijkse files, wegwerkzaamheden en vertragingen (regen, mist of juist droog weer). Met de mobiliteitswekker kan onder bepaalde voorwaarden zelfs het verkeersaanbod beter geprognosticeerd worden. Dat leidt tot
optimalisatie van de bezettingsgraad van de infrastructuur met alle voordelen van dien.

Oordeel van de jury
Het is een fris en vernieuwend concept dat veel potentieel heeft. Individuele wensen worden nu gekoppeld aan een verkeersmanagementsysteem. Gevolg: de afstemming van mobiliteit op de mogelijkheden van het moment biedt meer zekerheid voor de gebruiker dan ooit tevoren. De mobiliteitswekker brengt in principe vraag en aanbod dichter bij elkaar en in het algemeen leidt zoiets tot energiebesparing en minder belasting van het milieu. Daarmee is ook aan aspect duurzaamheid van de Mobiliteits Award voldaan.

De NSTT No-Dig Award 2005
wordt toegekend aan Het Hoogheemraadschap van Delfland voor de inzending: PROJECT AFVALWATER HAAGSE REGIO. Dit project, afgekort tot AHR, omvat een omvangrijke vergroting en verbetering van de afvalwaterzuiveringscapaciteit in de Haagse Regio. Zo wordt er een nieuwe zuiveringsinstallatie (AWZI) gebouwd en een bestaande gerenoveerd. Het gevolg daarvan is dat het bestaande afvalwatertransportsysteem (70 km) moet worden uitgebreid en vernieuwd. Het gaat hier om ca 40 km leiding onder Den Haag en de periferie (gemiddelde doorsnee leidingen = 1500 mm). Het probleem: hoe kan een dergelijke grootschalige leidingaanleg in deze stedelijke agglomeratie worden uitgevoerd zonder het maatschappelijk leven te ontwrichten? Het Hoogheemraadschap koos ervoor om in deze situatie no-dig techniek grootschalig en gestructureerd in te zetten. Daardoor hoefde de bovengrond niet bewerkt te worden en dus werd maatschappelijke overlast vermeden. Tegelijk werd het risico op schade aan bebouwing beperkt. Bovendien kon men zo beter rekening houden met de complexe infrastructuur die er al was, maar ook beter anticiperen op toekomstige ontwikkelingen. Het project is gestart in 2000 en zal in 2006 zijn afgerond. In totaal is 12 km van de geplande leidingen met no-dig techniek aangelegd (8,5 km door micro-tunneling en 3,5 km met HHD).

Oordeel van de jury
De juryleden hebben zich eerst nog eens gebogen over de kaart van Den Haag om vervolgens te constateren dat je hier werkelijk dwars door de drukste delen van de stad moet werken. Normale sleuftechnieken zouden tot aanzienlijke ontwrichting van de verkeerscirculatie leiden met alle hinder en last voor de inwoners. De jury spreekt haar waardering uit voor de durf en kundigheid van alle betrokkenen om het project op deze manier te benaderen. De resultaten spreken voor zich.

De Natuur & Landschap Award 2005
wordt toegekend aan IV-Infra voor de inzending: NATTE DIJKEN VOOR DROGE VOETEN. Iedereen herinnert zich de spectaculaire doorbraak van de veendijk in Wilnis. De belangrijkste oorzaak: de grote droogte van de afgelopen jaren. Hierdoor was het waterkerend vermogen van deze veendijk niet meer toereikend bij het snelle stijgen van het water in de aanliggende vaart. Een aanhoudende zware stortbui in Wilnis bezegelde het lot van de dijk. Maar het gaat niet alleen om Wilnis, er is in Nederland in totaal 4000 km veendijk! De conditie van deze dijken blijft een voortdurend onderwerp van zorg ook al omdat de samenstelling van de veendijken niet uniform is. IV-Infra koos voor een niet-alledaagse oplossing. Als een veendijk te droog is, maak ‘m dan nat en hou ‘m vochtig. IV-Infra gaat uit van een irrigatiesysteem in de kruin van de dijk. Dit systeem onttrekt water aan de vaart en brengt de vochtigheid in de dijk op het gewenste niveau. Het dijklichaam wordt zodanig vochtig gehouden dat er niet langer sprake is van een waterafstotende werking. Het water zelf kan op eenvoudige manier via capillaire irrigatieleidingen of lichte pompen werkend op zonne-energie uit de vaart in de dijkkruin worden gebracht.

Oordeel van de jury
Er blijft enige reserve bestaan over de effectiviteit van het systeem, bij veen is juist bekend dat de verticale doorlaatbaarheid veel geringer is dan de horizontale. Bovendien verwacht de jury problemen bij het inlaten van slootwater bij de infiltratie rondom de de drain. Uiteindelijk stapte de jury daar snel overheen en was eensluidend vol lof over het concept. Het feit dat er voor een dynamische oplossing wordt gekozen en niet voor de meer civiele methode van mechanische dijkversterking spreekt de jury aan. De methode impliceert zeer waarschijnlijk een snellere manier van werken en ook dat is een voordeel. Landschappelijk gezien zal de toepassing een geringere impact hebben op de oorspronkelijke omgeving dan bij het aanbrengen van damwanden en dijkvoetversterkingen. Ervan uitgaande dat het systeem echt werkt, is het maatschappelijk nut natuurlijk aanzienlijk gezien de 4000 km aan veendijken in ons land en de steeds droger wordende zomers.

De Uitvinders Award 2005
wordt toegekend aan Heijmans Infrastructuur b.v. voor de inzending: AUTOMATISCHE PAK- EN ZETMACHINE VOOR VERKEERSKEGELS. Bij werkzaamheden aan de weg, of versperring daarvan verschijnen al snel de roodwitte conische paaltjes. De verkeerskegels. Soms over afstanden van kilometers geleiden ze het verkeer in veilige banen. Vaak gaat het veel minder veilig toe bij degenen die deze verkeerkegels plaatsen. En later weer moeten oppikken. Niet als vroeger, nog steeds met de hand leunend vanuit een rijdende auto met laadbak. Onveilig, ongezond en in deze tijd: eigenlijk ongehoord. Heijmans Infrastructuur b.v. meent aan deze archaïsche manier van werken een einde te kunnen maken. Heijmans ontwikkelde een apparaat dat automatisch de verkeerskegels plaatst én, later weer oppakt. Deze pak- en zetmachine wordt aan de laadbak van de transportauto bevestigd. Een positiegeleidingsysteem zorgt ervoor dat bij het oppakken de kegel steeds in de juiste positie wordt gelegd. Een sensor merkt de kegel op en activeert de klem/draaiconus. De kegel gaat via een schacht omhoog en wordt dan opgestapeld tot 15 stuks. Vervolgens wordt die stapel automatisch op de laadbak gelegd. Bij het plaatsen worden de kegels langs 2 sets wisselende kleppen via vrije val op het wegdek gezet. De bediening van deze kleppen is gekoppeld aan de rijsnelheid van de transportwagen (minimaal 25 km/u). Zo wordt een vaste onderlinge afstand tussen de verkeerskegels gehandhaafd. Er komt niet of nauwelijks een mensenhand aan te pas.

Oordeel van de jury
De jury realiseert zich dat het hier een prototype betreft maar wel een met bewezen goede werking en heeft daarom vertrouwen in de verdere ontwikkeling van dit apparaat. En zeker in de toepasbaarheid daarvan. In die zin is deze automatische pak- en zetmachine als innovatief en vernieuwend te beschouwen. De verhoogde veiligheid en de minder fysieke belasting van personeel worden hoog gewaardeerd door de jury. Maar ook het aspect van aanzienlijk efficiënter kunnen werken door de precisie, de snelheid en de tijdsbesparing, telt duidelijk mee. Heijmans wordt door de jury aangespoord met deze
ontwikkeling verder te gaan. Wellicht dat het winnen van de InfraTech Uitvinders Award bijdraagt tot enthousiaste volharding om dit vernieuwend stuk gereedschap op de markt te brengen.

De Onderwijs Awards 2005
De aparte Awards voor wetenschappelijk onderwijs, hogeschool en middelbaar onderwijs worden dit jaar niet uitgereikt als gevolg van een tekort aan inzendingen. Wel zullen 2 Onderwijs Awards worden uitgereikt die voortkomen uit de resultaten van Het Creatieve Atelier. De ontvangers hiervan zullen tijdens de Award-uitreiking op de InfraTech bekend worden gemaakt.

Het volledige juryrapport kunt u downloaden op de site van InfraTech 2005.