De timing kon niet beter. Kennis uitwisselen over toekomstig kustbeheer. In een tijd waarin de discussies over de effecten van klimaatverandering aan de orde van de dag zijn, kwamen tal van onderzoekers, specialisten en beleidsmedewerkers hiervoor naar Amersfoort. Na 2 jaar veldonderzoek vanuit het programma Kustgenese 2.0 is het nu tijd om de balans op te gaan maken.

Hoe moeten wij onze kust gaan beschermen, wat komt er uit de modellen, hoe zit het met het onderwaterleven en wat leren wij nu al uit de pilotsuppletie in het Amelander Zeegat? Op 18 oktober 2018 deelden zij de tussenstand van hun bevindingen.

Kustgenese 2.0

Doel van het programma Kustgenese 2.0 is het ontwikkelen van kennis om ook op de lange termijn onze kust te kunnen blijven beheren en onderhouden in balans met de natuur. De onderzoeken moeten inzicht bieden in hoeveel zand er op lange termijn nodig is om de kust met de zeespiegel mee te laten stijgen. Maar ook waar en wanneer dat zand nodig is en hoe dat zand toegevoegd kan worden aan de kust. De verkenningen startten in 2015 als bureaustudie, maar groeiden daarna uit het grootschalig programma Kustgenese 2.0. Aan de onderzoeken werken naast tal van Rijkswaterstaatmedewerkers, ook kennisinstituten, onderzoeksbureaus, studenten, de Rijksrederij en het bedrijfsleven mee. Opdrachtgever voor het programma Kustgenese 2.0 is het Directoraat-Generaal Water en Bodem van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

De tussenstand van het kustonderzoek

In de nieuwsbrief Kustgenese 2.0 van oktober 2018 midterm vindt u het verslag van het Midterm event Kustgenese 2.0: de tussenstand. Daarin leest u meer over de tussenresultaten die tijdens het congres zijn gedeeld. Hieronder een korte weergave van de belangrijkste deelonderwerpen.

Lange termijn kustonderzoek

Najaar 2017 startte het grootschalig meetprogramma met circa 10 schepen, 100 mensen, 100 meetapparaten en 20 meetframes in het Amelander Zeegat. Vergelijkbare metingen vonden later ook op verschillende andere kustlocaties plaats. Doel was om meer kennis op te doen over de zeegatsystemen en het kustfundament. De metingen leverden een gigantische hoeveelheid ruwe data op over waterbeweging en sedimenttransport. Deze data worden gebruikt om bestaande computermodellen te verbeteren en nieuwe modellen te ontwikkelen. Inmiddels zijn al diverse modellen opgebouwd en verbeterd. Ook is het de bedoeling om de kennis op het gebied van het diepe gedeelte van het kustfundament uit te breiden.

De pilotsuppletie

Tussen maart en december 2018 legt Rijkswaterstaat 5 miljoen m3 zand op de zeebodem van de buitendelta in het Amelander Zeegat. Het zand, dat inmiddels is aangebracht op de buitendelta ligt, blijft voor zo’n dynamisch gebied tot nu toe goed liggen. Wel is het oorspronkelijke ontwerp aangepast door de inzichten die onder andere de ecologische metingen tot nu toe opgeleverd hebben. Ook inzichten vanuit de uitvoering spelen hierbij een rol.

Ecologische monitoring

De ecologische monitoring leverde bijzondere, mooie resultaten op. In een relatief klein gebied blijken wel 5 verschillende habitats te leven met een hoge dichtheid. Dat betekent veel bodemdieren van wel 71 soorten. Dat is bijzonder voor een gebied met zo een hoge dynamiek. Ook ontdekten de onderzoekers kraamkamers van juveniele zandspiering, een belangrijke voedselbron voor de kuikens van de Grote Stern.

Meten is zeker weten

Uit de metingen en analyses komt veel data vrij. Data is essentieel voor fundamenteel onderzoek naar bijvoorbeeld zandtransporten en bodemonderzoek. Om alle verzamelde data op een goede manier op te slaan, beheren, bewaren en te ontsluiten voor toekomstig onderzoek is er een datamanagementsysteem gebouwd. Eind 2019 wordt deze data ontsloten voor openbaar gebruik.

Toekomstgericht beheer

Rijkswaterstaat brengt al sinds de jaren 90 jaarlijks zand aan (zandsuppleties) langs de Nederlandse kust om teruggang van onze kustlijn te voorkomen. Gemiddeld is dat 12 miljoen m3 zand per jaar. Zeespiegelstijging en bodemdaling vragen om een langetermijnvisie voor het beheer en onderhoud van de Nederlandse zandige kust. Met onder andere het programma Kustgenese 2.0 onderzoekt Rijkswaterstaat met partners hoe de Nederlandse kust op een duurzame manier kan meegroeien met de zeespiegelstijging. Het doel van dit onderzoek is om Nederland ook na 2050 tegen het water te kunnen beschermen. De onderzoeken zijn de basis voor de ontwikkeling kennis om vanaf 2020 een goed onderbouwd besluit te kunnen nemen over het beleid en beheer van het Nederlandse zandige kustsysteem.

In het uiteindelijke advies aan het Directoraat-Generaal Water en Bodem zal het programmateam een doorkijk geven voor vervolgonderzoek tot 2028. Mede met het oog op de uitkomsten van onderzoeken naar de klimaatverandering werkt het team zo adaptief mogelijk om hierop voorbereid te zijn. De vervolgaanpak zal uiteindelijk in het advies aan het Directoraat-Generaal Water en Bodem worden opgenomen.

Meer informatie grootschalig kustonderzoek Kustgenese 2.0

Bekijk voor meer informatie de website van Helpdesk Water en de pagina Kustgenese 2.0.