In december 2017 gaven de moederbedrijven van aannemersconsortium OpenIJ, BAM en Volker Wessels, aan verlies te lijden op de nieuwe zeesluis. De oorzaak waren nieuwe inzichten in het ontwerp en de uitvoering van de caissons, de uitvoeringsmethode voor de deurkassen van de nieuwe zeesluis.

Wat dit betekent voor de planning van de nieuwe zeesluis, maakte Rijkswaterstaat op 3 juli 2018 bekend: een vertraging van 27 maanden. Projectdirecteur van Rijkswaterstaat Jaap Zeilmaker. ‘Bij het maken van de nieuwe planning zijn we niet over één nacht ijs gegaan vanwege de complexe materie. Het was schrikken begin december. En de vertraging van 27 maanden die we recent aankondigden, is ook een moeilijke boodschap’, begint Zeilmaker. ‘Ondanks dit nieuws gaat de bouw van de nieuwe zeesluis onverminderd door’. Zo bouwt OpenIJ op dit moment onder andere aan wanden van de deurkassen, aan de kolkwanden en wordt de laatste hand gelegd aan de fabricage van de deuren in Zuid-Korea. De deuren komen naar verwachting eind dit jaar aan bij het logistiek centrum van OpenIJ.

Caissons
In hun berichten van december gaven BAM en Volker Wessels aan tot nieuwe inzichten te zijn gekomen als het gaat om de robuustheid van de caissons; de deurkassen waar straks de sluisdeuren in- en uitrollen. De caissonmethode is geen onbekende methode. De pijlerfundatie van de Erasmusbrug in Rotterdam en sluishoofd Barrow in Furness zijn recente voorbeelden van bouwwerken die met de caissonmethode zijn gemaakt. ‘Alleen, met dit formaat bij de nieuwe zeesluis is het nog niet eerder vertoond. Het binnenhoofd, waar straks twee sluisdeuren in komen, wordt 80 bij 55 m!’, vertelt Zeilmaker. ‘Met een hoogte van 23 m is het alsof je een flink gebouw in de grond laat zakken en daar zitten risico’s aan. Daarom hebben we deze bouwmethode door een onafhankelijke commissie laten toetsen op technische uitvoerbaarheid’.

Hulpconstructies
De onafhankelijke commissie gaf aan dat de caissonmethode op deze schaal technisch uitvoerbaar is, mits er een aantal voorzorgsmaatregelen wordt getroffen. Zeilmaker: ‘Eén van de maatregelen die we moeten treffen, is het aanbrengen van hulpconstructies, waardoor het caisson voldoende ‘stijf’ wordt. Dit zorgt ervoor dat het caisson tijdens het afzinken heel beneden komt. Natuurlijk zijn ook deze hulpconstructies enorm. En ze moeten na het afzinken ook weer worden afgebroken. Al met al extra werk dat niet was voorzien’.

Bepalende factoren
De caissons zijn voor de andere bouwactiviteiten zeer bepalende factoren. ‘Zonder afgezonken caissons en afgebouwde deurkassen kunnen we de sluisdeuren er niet in varen. Vervolgens kunnen we de nieuwe zeesluis niet testen en kunnen we de sluis niet openstellen voor de scheepvaart. We rijgen de schakels van bouwactiviteiten stuk voor stuk aan elkaar tot één ketting’, legt Zeilmaker uit.

Niet over een nacht ijs (toetsplanning)
Rijkswaterstaat en OpenIJ zijn niet over één nacht ijs gegaan als het gaat om het in kaart brengen van de gevolgen voor de planning. Zeilmaker vervolgt: ‘Eerst heeft OpenIJ alle bouwactiviteiten die nog op de rol staan én hun invloed op elkaar, minutieus doorgerekend. Die planning hebben we vervolgens ook weer door onafhankelijke experts laten toetsen op haalbaarheid en realisme. Wetende dat de praktijk van een project als dit weerbarstig is, is het belangrijk dat je niet alleen alle bouwactiviteiten achter elkaar in de tijd zet, maar ook rekening houdt met risico’s die kunnen optreden tijdens de bouw’. Rijkswaterstaat hanteert daarom vanaf nu een nieuwe planning met een opleverdatum van eind januari 2022; in lijn met het advies van de onafhankelijke experts.

Sluizenroute
Vraag die bij veel mensen opkwam, was of de vertraging nu betekent dat ook de route over het sluizencomplex langer dicht blijft. ‘Deze nieuwe planning heeft vooralsnog geen gevolgen voor de duur van de afsluiting van de sluizenroute maar we kunnen de route pas weer vrij geven als hij voor iedereen veilig is.’, sluit Zeilmaker af.