Struinen door ruige riviernatuur, uitwaaien langs de Maas en genieten van een weids uitzicht vanaf een uitkijktoren. Het kon al een paar weken, maar 27 maart 2017 is de heringerichte Hemelrijkse Waard bij Oijen (gemeente Oss) officieel geopend.

De 3 km lange nevengeul en 225 ha nieuwe natuur dragen bij aan verbetering van de ecologische waterkwaliteit, hoogwaterveiligheid en recreatieve beleving van de Maas.

Met de afronding van het project Hemelrijkse waard is een stukje van de Maas teruggegeven als riviernatuurgebied. In de vorige eeuw is de rivier op veel plaatsen rechtgetrokken voor de scheepvaart en zijn oevers met stortsteen verstevigd. Door een gebrek aan ondiep en rustig water zijn veel planten, vissen en andere dieren verdwenen.

Kaderrichtlijn Water
Om de chemische en ecologische waterkwaliteit in heel Europa te verbeteren is sinds het jaar 2000 de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) van kracht. Deze set afspraken moet ervoor te zorgen dat het water in alle Europese landen in 2027 weer voldoende schoon en ecologisch gezond is. Ook in Nederland werken de waterbeheerders samen aan deze opgave. De uitdaging daarbij is om kansen voor waterkwaliteit, ecologie, natuurontwikkeling en recreatie aan elkaar te koppelen.

Nieuw riviernatuurgebied
De Hemelrijkse Waard is daarvan een goed voorbeeld. Een landbouwgebied ter grootte van zo’n 450 voetbalvelden is omgetoverd in een nieuw riviernatuurgebied. Door een 3 km lange geul langs de Maas te graven is het leefgebied voor planten en dieren in en langs de rivier flink vergroot.

Ook aan de recreant is gedacht. Zo staat er een uitkijktoren, is een wandelpad met vlonders aangelegd en ontsluiten parkeerplaatsen het terrein voor de natuurliefhebber die er zo heerlijk kan struinen. Bovendien is dit gebied waterveiliger geworden. Doordat het rivierwater meer ruimte heeft gekregen is de waterstand bij hoogwater 4 tot 7 cm lager dan voorheen.

Goede samenwerking
Jan Hendrik Dronkers, directeur-generaal Rijkswaterstaat verzorgde de officiële opening van de heringerichte Hemelrijkse Waard. In zijn toespraak roemde hij de manier waarop dit project in samenwerking tot stand is gekomen. Rijkswaterstaat en mede grondeigenaar Natuurmonumenten, zijn in dit project als partners opgetrokken. Bovendien hebben de bewoners van het gebied in zogenaamde ontwerpateliers actief over de diverse elementen van het uiteindelijke ontwerp meegedacht. ‘Daarmee is dit project een voorbeeld voor de manier waarop we in dit land onze leefomgeving samen duurzaam kunnen inrichten’, aldus Dronkers.

Bootjes van zwerfhout
Bij de opening lieten lokale schoolkinderen zelfgemaakte bootjes te water die waren voorzien van een persoonlijke ‘wens voor de natuur’. Tot slot hingen vertegenwoordigers van Rijkswaterstaat, Natuurmonumenten, aannemer Wetering en de gemeente Oss een bord met het woord ‘Gereed’ op het publieksbord.

Trots
Natuurmonumenten zal de Hemelrijkse Waard vanaf 27 maart 2017 beheren. Fons Mandigers, gebiedsmanager bij Natuurmonumenten, is trots: ‘Na meer dan twintig jaar van grond verwerven tot herinrichten, hebben wij samen met de partners een prachtig resultaat neergezet waarbij hoogwaterveiligheid, natuur en ruimtelijke kwaliteit samen kunnen komen. Het is een voorbeeld voor al die andere projecten die de komende jaren langs de Maas nog gaan spelen.’

Ook wethouder Johan van der Schoot van de gemeente Oss is tevreden: ‘De Hemelrijkse Waard is een prachtige, nieuwe aanwinst voor de natuur in onze gemeente. Het verrijkt het unieke gebied rond de Maas, de rivier waar Oss als het ware op is gebouwd. We gaan dit met trots uitdragen: naar onze inwoners en naar toeristen.’

1e tranche KRW afgerond
De herinrichting van de Hemelrijkse Waard vormt, samen met de oplevering van geul Maasbommel, in april, het sluitstuk van de eerste tranche van het KRW-werk voor de Maas (2009 – 2015). Rijkswaterstaat heeft in deze periode, samen met zijn partners, ruim 90 km aan natuurvriendelijke Maasoevers gerealiseerd tussen Maastricht en Ammerzoden. Bovendien zijn meer dan 10 uiterwaarden veranderd in een riviernatuurgebied en zijn 19 beekmondingen zó aangepast, dat vissen weer de beken kunnen optrekken.

In 2016 start de 2e fase van het werk aan de KRW Maas. Daarvoor vinden momenteel de planstudies plaats. Ook die richten zich op maatregelen als ondiepe geulen, visoptrekbaar maken van beekmondingen en het realiseren van natuurvriendelijke Maasoevers.

Meer informatie
Projectpagina Maas: natuur(vriende)lijke oevers en uiterwaarden

Pagina Kaderrichtlijn Water