In veel kustensteden daalt de bodem nu sneller dan de zeespiegel door klimaatveranderingen stijgt. Deze bodemdaling is het gevolg van menselijk handelen namelijk het pompen van grondwater. Delen van Jakarta, Ho Chi Minh Stad, Bangkok en tal van andere kuststeden zijn al of dreigen onder zeeniveau te zinken. Deltares heeft de bodemdalingsproblemen in vijf megasteden aan de kust, Jakarta, Ho Chi Minh City, Dhaka, New Orleans en Bangkok bestudeerd en de oplossingsrichtingen op een rij gezet. Deze zijn gepresenteerd op the General Assembly of the European Geosciences Union door Gilles Erkens, geoloog bij Deltares.

Een onderschat probleem: bodemdaling kost miljarden per jaar

De totale schade door bodemdaling wordt wereldwijd geschat op miljarden dollars per jaar. In de toekomst zal dit alleen maar meer worden door de groei van de bevolking en stijging van economische activiteiten. Bodemdaling is wereldwijd een onderschat probleem. Hoe groot en snel het kan gaan blijkt wel in Noord Jakarta, waar de bodem de afgelopen 35 jaar met 4 meter daalde, een zakking van 10-20 cm per jaar. Door bodemdaling nemen de gevolgen van overstromingen toe; het gebied staat dieper en langer onderwater. De economische schade stijgt en de kans op meer slachtoffers vergroot. Daarnaast veroorzaken bewegingen in de bodem voor aanzienlijke economische verliezen in de vorm van structurele schade en hoge onderhoudskosten voor wegen, spoorwegen, dijken, waterleidingen, pompstations en gebouwen.

Grondwaterwinning is de belangrijkste oorzaak bodemdaling

Grondwaterwinning door verstedelijking en bevolkingsgroei is de belangrijkste oorzaak van ernstige bodemdaling in de megasteden, maar daar ligt ook de oplossing. Daarnaast worden kuststeden vaak geconfronteerd met grotere natuurlijke bodemdaling en zijn ze meestal gebouwd op slappe bodems. Bodemdaling vindt echter alleen plaats op de plek, waar ook het grondwater wordt onttrokken. Dit in tegenstelling tot klimaat-gedreven zeespiegelstijging die voor alle kuststeden een probleem is. De oplossing voor bodemdaling moet in de stad zelf worden gezocht.

Overheden niet bewust van bodemdalingsprobleem

Overheden en inwoners zijn vaak niet bewust dat bodemdaling een urgent probleem is. Een andere manier van denken en een integrale aanpak is nodig om bodemdaling te stoppen. De reactie op een overstroming bijvoorbeeld is nu vaak het plannen van een waterkering. Maar als de overstroming mede is veroorzaakt door bodemdaling, zullen de keringen na verloop van tijd niet meer voldoen, omdat de werkelijke oorzaak van het probleem – onttrekking van grondwater – niet wordt aangepakt. Bodemdaling moet ook, naast waterveiligheid, worden meegenomen in de planvorming voor de middellange en lange termijn. Veel overheden richten zich in de toekomstscenario’s alleen op de gevolgen van zeespiegelstijging, maar bodemdaling is een net zo urgent probleem. De zee stijgt 3 tot 10 mm per jaar, de bodem kan tot 100 mm per jaar dalen.