Waterschap De Dommel gaat komend jaar 52 kleinere stuwen automatiseren. Die operatie is nodig om bij hevige regen wateroverlast tegen te gaan en om in droge periodes het water juist beter vast te houden. Vier aannemers gaan de klus klaren in twee verschillende fases.

De stuwen, die verspreid liggen over het hele werkgebied, worden nu nog handmatig bediend. Om water zo lang mogelijk vast te houden bij droogte, stelt het waterschap stuwkleppen en schotbalken zo hoog mogelijk in. Bij extreme buien moeten ze juist weer omlaag gezet worden om natschade op de grond te voorkomen.

Doordat het instellen van de stuwen handmatig gedaan wordt, is het lastig om snel en effectief te reageren. “Bij hoosbuien ben je snel te laat”, zegt projectmedewerker Marjolein Lemmens. Door de stuwen te automatiseren gaat dat proces vanzelf en met meerdere stuwen tegelijk. Bovendien kunnen de stuwen op afstand bediend worden als dat nodig is.

Meest urgent

De Dommel heeft in totaal ruim 1.500 stuwen in beheer. Zo’n 200 zijn er al geautomatiseerd, maar dat zijn grotere stuwen in de hoofdwatergangen. Alleen al om arbo-redenen was het volgens Lemmens nodig om deze stuwen te automatiseren, omdat de bediening erg zwaar was. Nu gaat het waterschap dus ook 52 kleinere stuwen aanpakken. Het gaat om 37 schotbalkstuwen, tien klepstuwen en vijf stuwen met schuif.

Uit een eerdere inventarisatie bleek dat automatisering bij tachtig van de kleinere stuwen het meest urgent is. Op die locaties zijn de gevolgen van wateroverlast en droogte voor de omgeving het grootst. De resterende 28 stuwen volgen op een later moment.

Eerst ombouwen, dan automatiseren

De automatisering van de eerste 52 kleinere stuwen verloopt in twee fases. Stuwenbouwer Kemabo gaat de stuwen tussen 1 februari en 1 september eerst voorbereiden op de automatisering. Dat betekent dat de schotbalk- en schuifstuwen worden omgebouwd naar RVS kantelstuwen. Verschillende klepstuwen, die behouden blijven, krijgen nieuwe loopwerken. Daarna worden de omgebouwde stuwen geautomatiseerd. De klepstuwen worden alleen geautomatiseerd. Ombouwen is voor deze stuwen niet nodig, met uitzondering van één die wordt omgebouwd naar een geautomatiseerde kantelstuw.

In een tweede fase, tussen april en het einde van het jaar, worden sensoren voor het meten van de waterstand boven- en benedenstrooms van de stuw en meetapparatuur voor de sturing van de stuw geplaatst. Zonnepanelen voorzien in de energie die hiervoor nodig is. De werkzaamheden in de tweede fase worden uitgevoerd door een groep van drie bedrijven waarmee De Dommel een raamcontract heeft gesloten. De hele operatie van ombouw tot automatisering kost zo’n 1,5 miljoen euro. De helft wordt betaald door de provincie Noord-Brabant.