infrasite_insert_image_1
Coöperatieve systemen zijn de nieuwe technologische trend in verkeer en vervoer. Ze zorgen ervoor dat een voertuig kan communiceren met andere voertuigen en met verkeerssystemen, zowel langs de kant van de weg als in verkeerscentrales. Coöperatieve voertuig-wegkantsystemen openen revolutionair nieuwe perspectieven en een volstrekt andere benadering van het fenomeen verkeer. Bovenal zorgen ze voor veiliger, vlotter en schoner verkeer.

Europees onderzoek
Drie Europese onderzoeksprojecten CVIS (Cooperative Vehicle-Infrastructure Systems), SAFESPOT en COOPERS (CooPerative Systems for Intelligent Road Safety) leggen de basis voor coöperatieve systemen in Europa. Het aandeel van Nederlandse overheden en bedrijfsleven hierin is groot. Voor alle projecten zullen er tests en demonstraties plaatsvinden op meerdere locaties in Nederland: Helmond, Rotterdam, Oosterhout (Informatieve weg) en de snelweg Rotterdam-Antwerpen. Hiermee wordt een duidelijke stap gezet van theorie naar praktijk en zullen coöperatieve systemen meer betekenis krijgen voor de eindgebruiker. De samenwerking tussen publieke en private partijen rondom de testsite maakt coöperatieve systemen werkelijk coöperatief.

infrasite_insert_image_2

Courtesy of ERTICO
Figuur 1: coöperatieve systemen werkelijk coöperatief

Architectuur
Bovengenoemde projecten werken met een open architectuur en ontwikkelen een prototype van een universeel platform. Er wordt gebruik gemaakt van bestaande- en nieuwe Europese standaarden waardoor deze aanpak zich onderscheidt van vele andere locale of private initiatieven. Een goed voorbeeld is de standaardisatie van het communicatieprotocol dat er voor zorgt dat systemen met een verschillende architectuur toch coöperatief kunnen zijn en informatie kunnen uitwisselen. De achterliggende gedacht is dat iedereen in staat moet zijn om een service te kunnen aanbieden of gebruiken. Dit kunnen de traditionele diensten zijn, zoals verkeersinformatie, maar ook minder voor de hand liggende diensten zoals adverteren, reserveren en betalen. Op de testlocaties gaat het veelal om integratie van bestaande infrastructuur met nieuwe coöperatieve technologie. Van vervanging is dus geen sprake. Dat is praktisch niet realiseerbaar en vraagt bovendien een onbetaalbare investering. De uitdaging is dan ook om bestaande systemen coöperatief te maken.

infrasite_insert_image_3

Figuur 2 – Architectuur CVIS: coöperatieve technologie is een toevoeging op bestaande systemen zoals verkeerslichten, voertuigsensoren en internet. Een open, op standaarden gebaseerde architectuur voor voertuigen, wegkantsystemen en centrale systemen

Toepassingen
Door de beschikbare informatie in een verkeerssysteem gemeengoed te maken ontstaat een beter beeld van de verkeerssituatie. Weggebruikers en verkeerssystemen kunnen daardoor beter anticiperen. Gedetailleerdere reis- en route-informatie in het voertuig maakt een reis aangenamer en kan vertragingen voorkomen. Bijvoorbeeld prioriteitsafhandeling op basis van voertuigkenmerken (bv. type: vrachtwagen of hulpdienst) en snelheidsadviezen voor homogenere verkeersstromen zal de verkeersafwikkeling bij geregelde kruispunten sterk verbeteren. Daarnaast kan met gebruik van nieuwe sensoren en nauwkeurige positiebepaling de verkeersveiligheid aanzienlijk worden verbeterd. Bestuurders kunnen waarschuwingen krijgen bij verkeersovertredingen en inschattingsfouten bijvoorbeeld bij verkeerslichten, afslaande bewegingen bij kruispunten, inhaalmanoeuvres en incidenten zoals files, gladde wegen en ongevallen.

infrasite_insert_image_4

Figuur 3: voertuigdetectie en verkeersveiligheid in de 21e eeuw

Marktintroductie
Coöperatieve systemen zijn wat het woord zegt: samenwerkende systemen. De betekenis is tweeledig: met elkaar kunnen samenwerken en met elkaar willen samenwerken. Allereerst moet het technisch mogelijk zijn om op allerlei manieren informatie te kunnen uitwisselen. Daarnaast zijn er volop redenen om wel of niet te willen communiceren. Denk aan privacy, veiligheid, concurrentiegevoeligheid, wettelijk beperkingen en economische aspecten. Naast de technische ontwikkelingen gaat er veel aandacht uit naar dit onderwerp om te kunnen komen tot een goed marktproduct. Uiteindelijk is er voor iedereen winst te behalen: weggebruikers kunnen bijvoorbeeld betere en completere informatie krijgen terwijl overheden kunnen besparen op dure inwinsystemen.

Demonstraties
Vanaf 2006 werd de basistechnologie ontwikkeld die vanaf 2009 op grote schaal getest zal gaan worden en aan een breder publiek getoond wordt. Belangrijke evenementen zijn het 16e ITS wereldcongres in Stockholm in september van dit jaar, een Europese Coöperatieve Systemen Showcase’ in 2010 in Nederland (in voorstelfase) en een demonstratie-evenement ‘Cooperative Systems on the Road’ in Helmond in mei van dit jaar (zie kader). Hiermee zijn coöperatieve systemen op de kaart gezet en is de basis gelegd. Het echte werk: invoering en gebruik, kan nu beginnen.

Jaap Vreeswijk MSc. is Traffic Engineering Researcher bij Peek Traffic b.v.