De jaarlijkse reünie en teambuildingsdag van de spoorsector bood dit jaar drie onaangekondigde optredens: de Jonge Veranderaars met hun bullshit bingo, een bliksembezoek van Sinterklaas en de directeur met een vurig pleidooi voor meer bezieling.

Zo’n 400 deelnemers zijn op 4 november 2010 naar de Rijtuigenloods achter station Amersfoort gekomen voor het jaarcongres van Railforum. Dankzij rode en zwarte zitjes en gedempte verlichting is de Rijtuigenloods bijna omgetoverd tot nachtclub, maar dan eentje met rijtuigen en wagons in de coulissen.

Thema: it’s showtime. Voorzitter én showmaster Ton Kaper van Railforum heeft er speciaal een blauw glamourjasje met glitters voor aangetrokken. Na alle beloftes is het tijd om de wereld te tonen wat er allemaal is waargemaakt. De spoorsector stelt zich vaak bescheiden op en mag best wat extravaganter, hipper en zelfverzekerder naar buiten treden. Dat is de ene kant van showtime. De andere kant van de medaille is dat er nog veel moet gebeuren om de klanten van het spoor echt goed te bedienen. Menig congresbezoeker ondervond op weg naar huis aan den lijve dat we er nog niet zijn. Het is tijd om te laten zien dat de leden van Railforum hun klanten niet alleen optimaal willen bedienen, maar dat zij deze wil ook waar kunnen maken.

Marc Lammers en de kunst van het coachen
De drie kwartier peptalk van oud-hockeycoach Marc Lammers galmen nog urenlang na op het congres. In de deelsessies die volgen verbeteren deelnemers elkaar regelmatig: “Niet kijken naar moeilijkheden, maar naar mogelijkheden”. Lammers verhaalt hoe hij de hockeyvrouwen in 2008 naar de gouden medaille op de Olympische Spelen in Bejing leidt. Dat doet hij aan de hand van oneliners (“winnen is belangrijker dan deelnemen”), fouten en innovaties (speelsters in badjes met ijswater om sneller te herstellen).

“Innovaties komen uit het veld, niet uit hoofden van directeuren,” houdt Lammers zijn gehoor voor. Probeer het elke keer 2 procent beter te doen, adviseert hij de spoorsector. Zo kom je uiteindelijk ook aan een spoornet met Olympische kwaliteit. Werk niet te veel aan je zwaktes – zelf is hij licht dyslectisch – maar speel vooral je sterkten uit. Lammers: “Winnaars hebben een plan, verliezers een excuus. Winnaars zien mogelijkheden, verliezers moeilijkheden. Winnaars laten iets gebeuren, verliezers wachten tot iets gebeurt.”

Coachen doe je samen, is zijn motto. Stel vragen en laat je teamleden zelf hun kernwaarden vaststellen, dan gaan ze zich daar eerder naar gedragen en spreken ze elkaar er ook vaker op aan. Een van die kernwaarden werd trouwens dat de speelsters er ook mooi wilden uitzien. Dus kocht Lammers voortaan niet meer de standaard, tikje saaie hockeytenues in, maar zorgde Fatima Moreiro de Melo voor een meer sexy setje, mét split. Resultaat: meer hockeyfans.

Ministerie: elke euro omdraaien
Bijna had Railforum de primeur: het eerste optreden voor de spoorsector van de kersverse minister Schultz van Infrastructuur en Milieu. Maar de Tweede Kamer riep. En die gaat altijd voor. Daarom neemt directeur-generaal Mobiliteit Lidewijde Ongering de honneurs waar. “Ambitie moet hand in hand gaan met soberheid. Ook de spoorsector ontkomt er niet aan z’n steentje bij te dragen. Het betekent dat we scherpe keuzes moeten maken. Niet alles kan,” luidt haar boodschap. “Iedereen moet zich realiseren: het is een krappe tijd. Ook de spoorsector zal elke euro moeten omdraaien.” Zo verlangt minister Schultz betere kwaliteit en lagere kosten in de nieuwe vervoerconcessie voor het hoofdrailnet. Ongering namens de bewindsvrouw: “Ik ga uit van een kostenbesparing van zo’n tien procent vanaf 2015.”

Gesprek met drie B’s: Boukje, Bruno & Bert
Het hoort erbij: een gesprek met de ‘toppers’. Dit jaar zijn het de drie B’s: Boukje Bügel van NS, Bruno Bruins van Connexxion en Bert Klerk van ProRail. Wat zijn jullie ambities, informeert spreekstalmeester Ton Kaper. “De concessies voor het stadsvervoer binnenhalen in Amsterdam, Den Haag en Rotterdam en het OV-bureau Randstad (van de vier stadsregio’s, vier provincies en het Rijk) laten uitgroeien tot Randstadautoriteit,” antwoordt Bruins. “De trein laten groeien ten opzichte van de auto,” zegt Bügel: “Een volle tank evenaren we met een opgeladen chipkaart. We streven naar hetzelfde gevoel als met de auto. Maar in de trein kun je ook rustig lezen en werken en in de spits ben je sneller.” Bert Klerk tot slot: “Komen we goed de winter door en kunnen we het simpeler maken? Als je naar het spoor kijkt, dan staan alle seinen in principe op rood. In Japan staan ze altijd op groen.” Kort en goed: slimmere infrastructuur, minder wissels en meer veiligheid op overwegen.

Jongste Veranderaars spelen bullshit bingo
“Wij moeten de boel overnemen als jullie met pensioen gaan,” klinkt het opeens dreigend tijdens het gesprek met de drie toppers. Een overval? In beeld verschijnt een korrelig zwart-witfilmpje met twee gemaskerde jongemannen. Het zijn twee van de jongste Jonge Veranderaars. “Keep it simple, stupid,” brullen de twee overvallers, ondertussen het dialoogscherm tonend van een kaartautomaat waarmee je je OV-chipkaart activeert. Na een paar angstige minuten komt de aap uit de mouw: alles moet simpeler. En vandaar dat het illustere duo uit een goederenwagon springt met bullshit-bingokaarten. De truc: zoveel mogelijk foute modewoorden, vaktermen en andere loze begrippen op je kaart afkruisen. Zoals daar zijn: ketenintegratie, modaliteiten en winterhard. Manager rail Coen Storm van Connexxion hoort die middag de meeste ‘bullshit’ voorbijkomen en wint de bingo.

Sinterklaasje kom maar binnen zonder knecht
Op uitnodiging van de Jonge Veranderaars is Sint Nicolaas niet met de stoomboot uit Spanje gekomen, maar met de hogesnelheidstrein. Om die reden kan hij dit jaar al op 4 november beginnen: op het congres van Railforum. “Ik heb geen Pieten meegenomen,” spreekt de Sint, “want er zitten er al een paar in de zaal heb ik gehoord: Piet Besselink, Piet Geurts. Jaja, ook de Sint moet tegenwoordig een beetje kostenefficiënt bezig zijn.” Gelukkig zijn er weinig stoute kinderen. Sinterklaas roept wel een paar boegbeelden uit de sector bij zich. Zo moet directeur Manu Lageirse van Veolia uit een deelsessie worden gehaald. Die legt de Goedheiligman netjes uit wat hij verstaat onder ‘samen’: “Samen Afspraken Maken En Nakomen”. Vlak voor binnenkomst van Sinterklaas wordt Fred Butter gesignaleerd bij de Amersfoortse Rijtuigloods. Deze musicalzanger en acteur treedt vaak op als eerste vervanger van de échte Sinterklaas Bram van der Vlugt.

Aad Veenman op zoek naar vervolg Commissie Rootliep
Aad Veenman, voorzitter van de Commissie Rootliep, kondigde 4 november aan het met de leden te willen hebben over een mogelijk vervolg op de Commissie Rootliep. Wat hem betreft heeft de huidige commissie haar doel bereikt, maar blijft het belangrijk om jezelf als sector onder de aandacht te brengen bij een nieuwe generatie talenten. Tijdens de ledenvergadering op 9 december staat dit onderwerp op de agenda.

Directeur in spotlights: pleidooi voor bezieling
“In bijna al onze organisaties zijn we te ver doorgeslagen in het systeemdenken en is de menselijke maat uit het oog verloren.” Die woorden spreekt directeur Corina de Jongh van Railforum aan het slot van het congres. Het is muisstil. Meestal werkt zij achter de schermen. Deze keer staat ze zelf in de spotlights. Waarom? Omdat ze zich zorgen maakt.

“Volgens mij is het tijd voor een nieuwe manier van denken, van bewustzijn, een nieuwe aanpak,” zegt ze, zonder enige hapering.

“Organisaties en bedrijven zijn enorm gegroeid in systemen, regels, procedures. Maar zijn ook gekrompen in het verbindende contact. Ontzielde organisaties.” De Jongh ziet vijf trends: “De taal wordt steeds minder gebruikt om te communiceren, maar meer als rookgordijn. De werkelijkheid is geëconomiseerd: als het niet in geld is uit te drukken, lijkt het niet te bestaan. Er lijkt soms geen relatie meer tussen de passie en het talent van mensen, de opleiding die ze volgen en het beroep dat ze uitoefenen. In onze systemen stellen we de instrumenten centraal, en niet de mensen; onze vakmensen besteden meer tijd aan formulieren en checklists dan aan hun echte werk. En er is geen echt contact meer tussen de vakmensen en leidinggevenden: gesprekken gaan over targets, cijfers en verantwoording.”

“Er zijn kasten vol intelligente oplossingen bedacht. En toch lukt het ons niet om sneller te innoveren en onze klanten te verrassen,” stelt De Jongh. “Onze eenzijdige, intelligente aanpak is niet toereikend meer voor de complexe vraagstukken in onze sector.” Daarom houdt ze een vurig pleidooi voor meer bezieling in ieders werk. Met drie nieuwe P’s voor de spoorsector: publieke taak, profijt en passie. Railforum wil daarbij helpen: in het midden, in een veilige omgeving, met de nodige diversiteit en met een gezamenlijke focus.

De volledige speech van Corina de Jongh kunt u downloaden via de website van Railforum Nederland

Achtergrondinformatie (verzorgd door de redactie van Infrasite)
En er gebeurde nog meer tijdens het jaarcongres; hieronder 2 korte highlights:
Kenniskring Lichte Railsystemen afgerond

Railforum draagt Railpedia over aan Infrasite