De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) gaat beginnen met inspecties bij bedrijven die bodemas bewerken. Dit wordt onder meer gebruikt als fundering van wegen, ophoging bij geluids- en zichtwallen en in steun- en afdeklagen bij stortplaatsen. De inspecties gaan nog dit jaar van start.

De ILT kreeg meldingen over de risico’s van gevaarlijke stoffen die vrijkomen bij de productie van bodemas. Ook kreeg de inspectie signalen van omgevingsdiensten dat de kwaliteit van het eindproduct en de opslag, toepassing en monitoring van dit materiaal te wensen overliet. Daarom wordt nu tot deze inspecties overgegaan.

Naast de genoemde toepassingen kan bodemas ook toegevoegd worden voor de productie van onder meer stoeptegels en betonblokken. Het ontstaat als restproduct bij het verbranden van huishoudelijk en bedrijfsafval in een afvalenergiecentrale. In Nederland staan er twaalf centrales die dat doen.

Kwaliteitseisen

De centrales en speciale opwerkbedrijven halen waardevolle stoffen uit de bodemas. Bij dat zogeheten opwerken wordt het bodemas gezeefd en ontdaan van ijzerhoudende en niet ijzerhoudende metalen. De ILT gaat onderzoeken of dit proces zorgvuldig verloopt en of het opgewerkte bodemas voldoet aan milieuhygiënische kwaliteitseisen uit het Besluit bodemkwaliteit. De inspecties vinden plaats bij die bedrijven die een erkenning hebben waarmee ze bodemas mogen opwerken.

Naar aanleiding van alle meldingen over problemen met bodemas publiceerde ILT ruim een jaar geleden het rapport ‘Analyse risico’s in de keten van bodemas’. De publicatie waarschuwt voor wat ILT omschrijft als ‘perverse prikkels’ in de keten. Het levert immers geld op om bodemas af te nemen, maar het kost geld om er weer vanaf te komen. Hierdoor bestaat er het risico dat bedrijven grote hoeveelheden bodemas aantrekken en dat vervolgens op een goedkope manier proberen kwijt te raken in de markt. Lukt dat niet en gaat zo’n bedrijf failliet, dan draait de belastingbetaler er voor op.

Vervuiling

Ook zet ILT vraagtekens over nut en noodzaak van grootschalige toepassingen met bodemas, zoals bij het Groene Schip (een nieuw recreatiegebied in de Houtrakpolder bij Spaarnwoude, dat deels gemaakt wordt met bodemas) en Dak van Drenthe, een recreatieve wal van bodemas op een voormalige stortplaats.

Hoewel het gebruik van bodemas sinds dit jaar niet meer toegestaan is, zit het materiaal wel in grote hoeveelheden in de Nederlandse bodem. ILT vreest dat bedrijven de registratie- en monitoringsverplichtingen onvoldoende naleven en bodemas ongecontroleerd in de grond of bouwstofketen brengen. Het grootste risico bestaat voor het vervuilen van grond- en oppervlaktewater. Ook werknemers kunnen gevaar lopen als er bij de productie schadelijke stoffen vrijkomen.