Rotterdam – Dertig commissarissen en toezichthouders steken vrijdag 7 november 2008 op de Erasmus Universiteit de koppen bij elkaar om de gevaren en kansen die de kredietcrisis met zich meebrengt, te bespreken. De uitkomst van deze sessie is een checklist met vragen die elke commissaris aan het management moet stellen om zijn bedrijf of organisatie door de crisis heen te loodsen.

Na de grote financiële instellingen en beursgenoteerde bedrijven beginnen ook middelgrote bedrijven en non-profit organisaties steeds duidelijker de gevolgen van de kredietcrisis te voelen. Dit vraagt extra alertheid van de commissaris. Al sinds de schandalen bij bijvoorbeeld Enron en Ahold en de daarna ingevoerde code-Tabaksblat wordt een actievere houding van de commissaris gevraagd, zowel in zijn rol van controleur als zijn rol van adviseur. De commissarissen die in Rotterdam bijeenkomen zijn afkomstig uit allerlei bedrijfstakken. Hun doelstelling is echter eensgezind: Hoe kunnen we de gevolgen van de crisis die de komende tijd op ons afkomen het hoofd bieden?

Inzicht in toezicht

Het overleg vindt plaats op een terugkomdag van het ‘Programma voor Commissarissen en Toezichthouders’ van de Erasmus Universiteit. Directeur van de opleiding Hans Smit, die zelf kan bogen op twintig jaar ervaring als commissaris, vindt dat commissarissen, ondanks hun vaak lange staat van dienst, net als accountants of artsen hun kennisniveau op peil dienen te houden. Recente jurisprudentie leert dat commissarissen steeds vaker op hun verantwoordelijkheden worden aangesproken en dat zij dus ook steeds grotere risico’s lopen. Een crisis zoals de huidige hebben de meeste commissarissen bovendien nog nooit meegemaakt. Het programma van de Erasmus voorziet volgens Smit in de wens naar verdere professionalisering van de beroepsgroep.

infrasite_insert_image_1

Checklist voor de commissaris bij (middel-) grote bedrijven, niet beursgenoteerd en grote nonprofitorganisaties.

Uitkomst van deze uitwisseling van ervaringen en ideeën is een checklist met vragen die een commissaris moet stellen om het bedrijf gezond te houden en om de ontstane kansen optimaal te benutten.

Strategie

• Hoe kwetsbaar zijn de klanten, hierbij rekening houdend met het karakter van de klanten (industrie versus overheid)
• Voor welke bedrijfsonderdelen zijn de negatieve gevolgen het grootst?
• Is een heroriëntering op korte termijn noodzakelijk?
  • Afstoten van bedrijfsonderdelen?
  • Acquisitiemogelijkheden: is er een mogelijkheid om financieel minder solide concurrenten over te nemen bij de huidige lage prijzen?
  • Moeten we (tijdelijk) minder conjunctuur gevoelige producten / diensten gaan aanbieden dan die we nu aanbieden?
• Zijn buitenlandse deelnemingen in de gevarenzone?

Financiën

• Balans
• Passief zijde balans
• Is de solvabiliteit voldoende in deze tijd van kredietschaarste? Moet de schuld dalen en/of het EV verhoogd worden?
• Wanneer moet het LVV geherfinancierd worden? Indien dit binnen 24 maanden dient te gebeuren: Zijn daarover al afspraken gemaakt met één of meerdere banken en worden die gehonoreerd?
• Actief zijde balans
  • Kan het gebruikte werkkapitaal (snel) omlaag?
  • Dreigen er, vanwege de recessie, bij de volgende jaarafsluiting belangrijke impairment issues?
  • Treasury
    • Valutacrisis: zijn de schulden en bezittingen in $ en Yen valuta’s goed in balans?
    • Hoe worden de overtollige kasgelden belegd?
• P&L
  • Inkomstenzijde
    • Hoe ziet het slecht weer scenario eruit? Is het voldoende inzichtelijk dat het bedrijf slecht weer kan opvangen.
    • Cashflow prognoses: gevolgen bij beduidend lagere omzetten?
    • Hoe kredietwaardig zijn onze afnemers in de huidige situatie?
  • Kostenzijde
    • Hoe stevig zijn onze key suppliers gefinancierd?
    • Hoe kwetsbaar is het pensioenfonds en kunnen daaruit bijzondere / additionele verplichtingen voortkomen?
    • Kunnen we contracten met leveranciers openbreken om van de recessie gebruik te maken?
    • Hoe kwetsbaar zijn onze verzekeraars, herverzekeraars en tussenpersonen?
    • Is het nodig om het investeringsprogramma zowel op de korte als lange termijn te temporiseren/heroverwegen?
    • Zijn er extra voorzieningen nodig?
• Cultuur
  • Wordt er bewustzijn gecreëerd bij medewerkers over de ernst van de situatie?
  • Is een personeelsstop noodzakelijk; moet de inhuur van derden worden beperkt of de organisatie afgeslankt? Wat zijn hiervan de sociale consequenties?
  • Moeten de CAO-stijgingen worden afgeremd? Blijven jaarlijkse periodieken wel of geen automatisme?
  • Is heroverweging van de targets voor het variabel deel van de beloning van het management en de lagen eronder noodzakelijk?
  • Voldoet de interne en externe communicatie betreffende de ontwikkeling in inkomsten en de kosten per kosten unit?

Over het Programma voor Commissarissen en Toezichthouders van de Erasmus Universiteit