Nieuw voorstel exploitatie Betuweroute

Utrecht – Exploitatie van de Betuweroute is binnen vijf jaar kostendekkend te maken. In die eerste vijf jaar worden de aanloopkosten geraamd op 35 miljoen euro. Dat bedrag komt voor rekening van het Rijk. Spoorbeheerder ProRail, het particuliere TowRail en de havenbedrijven van Rotterdam en Amsterdam betalen het werkkapitaal van 15 miljoen euro van een door hen samen op te richten exploitatiemaatschappij. Deze incasseert zowel de eventuele mee- als tegenvallers bij het gebruik van de goederenspoorlijn. Dat laatste is een absoluut novum bij de exploitatie van spoorlijnen in Europa.

Dit staat in een voorstel dat ProRail, TowRail, Havenbedrijf Rotterdam N.V. en Gemeentelijk Havenbedrijf Amsterdam gezamenlijk op 16 september 2005 aan minister Peijs sturen. Het voorstel is gemaakt op verzoek van de minister. Vorig jaar maakten Havenbedrijf Rotterdam en ProRail samen een voorstel voor exploitatie van de Betuweroute. De aanloopkosten werden daarin globaal twee keer zo hoog geraamd en kwamen voor rekening van het Rijk. Het voorstel werd inhoudelijk gewaardeerd omdat het als eerste de risico’s en kansen van de exploitatie in beeld bracht, maar kreeg politiek weinig bijval omdat de overheid aanzienlijk moest bijleggen tijdens de eerste jaren van de exploitatie.

Het nieuwe exploitatievoorstel pakt aanzienlijk gunstiger uit dan het oude door een aantal factoren. Zo zijn er de financiële en inhoudelijke inbreng van het particuliere TowRail, de hogere vervoersprognoses als gevolg van de hogere overslagprognoses in de havens van Rotterdam en Amsterdam, de betrokkenheid van het Gemeentelijk Havenbedrijf Amsterdam en bezuinigingen die ProRail weet te realiseren aan de onderhoudskant. Volgens het voorstel lopen de exploitatietekorten terug van 14 miljoen euro in 2007, het jaar van ingebruikname van de Betuweroute, tot 4 miljoen euro in 2010. In 2011 wordt het break even point bereikt.

Verdeling kosten
De aanloopkosten van 35 miljoen euro komen in het voorstel voor rekening van ministerie van Verkeer en Waterstaat. De havenbedrijven van Amsterdam en Rotterdam dragen respectievelijk 1 miljoen euro en 5 miljoen eruo bij aan het vermogen van de exploitatiemaatschappij i.o. maar dragen geen exploitatierisico’s. De exacte juridische vorm van deze storting wordt nog nader uitgewerkt. ProRail en TowRail dragen respectievelijk 5 miljoen euro en 4 miljoen euro bij aan het werkkapitaal van de exploitatiemaatschappij i.o. dat daarmee in totaal 15 miljoen euro bedraagt. Ongeveer de helft van deze 15 miljoen euro wordt gereserveerd voor eventuele tegenvallers.

Voorwaarden
Met dit voorstel is het Rijk gevrijwaard van financiële tegenvallers als gevolg van ondeugdelijke ramingen, slecht ondernemerschap of tegenvallende marktontwikkelingen. Het voorstel stelt wel als voorwaarde dat de exploitatiemaatschappij i.o. geen negatieve financiële gevolgen ondervindt van beslissingen die in de invloedssfeer van de overheid liggen. Het gaat daarbij om zaken als de capaciteit van het Duitse spoorwegnet, het onverhoopt niet-functioneren van de technische systemen van de Betuweroute en het prijsbeleid voor het bestaande spoorwegnet. Dat laatste moet gebruik van de Betuweroute niet ontmoedigen door bijvoorbeeld een hoge vergoeding te rekenen voor het gebruik van routes naar de Betuweroute toe. Ook wordt uitgegaan van de reeds aangekondigde regelgeving die het gebruik van de Betuweroute voorschrijft door treinen met bepaalde gevaarlijke stoffen.

Haast
ProRail, TowRail en de havenbedrijven van Rotterdam en Amsterdam zijn van mening dat met dit voorstel door hen maximaal wordt voldaan aan de wensen van de Tweede Kamer, te weten een hoge mate van kostendekkendheid van de exploitatie, de betrokkenheid van commerciële partijen in de exploitatie en een risicoverdeling waarbij de exploitant opdraait voor mogelijke bedrijfsrisico’s. Zij wijzen op de haast die geboden is in de besluitvorming. Over ruim een jaar is de Betuweroute gereed. De exploitatiemaatschappij i.o. zal nog de nodige voorbereidingen moeten treffen.

Tarieven
In het voorstel wordt een exploitatie-filosofie gehanteerd die streeft naar een zo hoog mogelijk tarief zonder dat dit leidt tot substantiële vraaguitval. Daarvoor mag de prijs voor gebruik van de Betuweroute niet al te veel uit de pas lopen met die van het bestaande net. De gebruiksheffing voor de Betuweroute is afhankelijk van het soort lading, de hoeveelheid lading, het tijdstip waarop men wil rijden en hoe ver men van tevoren boekt. Standaardtarief voor een containertrein loopt op van 2 euro per gereden kilometer in 2007 tot 3 euro in 2011.

ETCS
Een van de succesfactoren voor de Betuweroute is de beschikbaarheid van locomotieven die zijn uitgerust met het beveiligingssysteem ETCS. Het Rijk heeft hiervoor inmiddels € 15 miljoen beschikbaar gesteld. De exploitatiemaatschappij i.o. stelt voor dat zij, met gebruikmaking van deze rijksbijdrage, het ombouwen van locomotieven organiseert, zodat op 1 januari 2007 voldoende locomotieven over ETCS beschikken.

Na de startfase
Binnen het kader van de Europese regelgeving kan exploitatie van de Betuweroute voor een beperkte periode onderhands aan deze exploitatiemaatschappij i.o. worden aanbesteed. Ook kan gewaarborgd worden dat bij een openbare aanbesteding van de exploitatie na de eerste drie tot vijf jaar, de huidige bedrijven individueel of als combinatie mee kunnen dingen naar die exploitatie-concessie. Overigens bestaat bij alle vier de Nederlandse spooraannemers de bereidheid om risicodragend te participeren in de exploitatie. Onduidelijk is op dit moment of een of meer van die bedrijven ook werkelijk zullen toetreden tot de exploitatiemaatschappij i.o.

Niet in gebruik nemen
Volledigheidshalve is ook onderzocht wat het kost om de Betuweroute niet te exploiteren, maar wel gebruiksgereed te houden voor exploitatie op een later tijdstip. Afgezien van negatieve maatschappelijke effecten als het daardoor zwaarder belasten van het bestaande spoorwegnet, kost het gebruiksgereed houden ruim 15 miljoen euro per jaar. Niet gebruiken is daarmee aanzienlijk duurder dan het exploiteren van de lijn.

U las zojuist één van de gratis premium artikelen

Onbeperkt lezen? Profiteer nu van de introductieaanbieding voor € 10,- per maand.

Bekijk de aanbieding

Auteur: Redactie Infrasite

Bron: ProRail