Zuidas: publieke en private partijen aan de slag

Den Haag – Het Rijk en de gemeente Amsterdam hebben afspraken gemaakt om de business-case voor de Zuidas voldoende sluitend te maken, waardoor de infrastructuur ondergronds kan worden aangelegd (dokmodel). Er is overeenstemming over de bijdragen van diverse overheden. Verschillende marktpartijen hebben al aangegeven risicodragend te willen participeren in de ontwikkeling van het zogenoemde dokmodel. Het Rijk en de gemeente Amsterdam hebben de heer J. Doets als kwartiermaker aangewezen voor onder meer de voorbereiding van een gezamenlijke onderneming Zuidas. Dit blijkt na bestuurlijk overleg op 23 februari 2005 waarmee het Rijk en de gemeente Amsterdam het advies van informateur Brinkman overnemen. Het resultaat van de inschrijving op het aandeelhouderschap van de op te richten NV Zuidas en de vooraf getoonde bereidheid van marktpartijen voor afname van de grond, zal beslissend zijn voor het definitieve go-no-go besluit. Dat valt naar verwachting in 2006.

Staatssecretaris Van Gennip (Economische Zaken), de ministers Zalm (Financiën), Peijs (Verkeer en Waterstaat) en Dekker (VROM), burgemeester Cohen en wethouder Stadig van de gemeente Amsterdam en gedeputeerde Mooij van de provincie Noord Holland hebben 23 februari bestuurlijk overleg gevoerd over het advies van informateur de heer Brinkman. Begin vorig jaar kreeg hij van het kabinet en de gemeente Amsterdam de opdracht een financieel verantwoord ondernemingsplan op te stellen en de mogelijkheden van een gezamenlijke onderneming van publieke en private partijen te verkennen.
In het advies Brinkman wordt voorgesteld alle infrastructuur in de Zuidas ondergronds aan te leggen, waarbij de weg in twee lagen onder de grond gebracht wordt. Deze stapelvariant heeft als voordelen een snellere bouwtijd, ruimere mogelijkheden van bebouwing op en naast het dok en daarmee samenhangend, hogere grondopbrengsten.
In het advies is uitgegaan van alle nu noodzakelijke infrastructuur, waarbij de mogelijkheid wordt opengehouden later aanvullende infrastructuur aan te leggen. Het voorlopige ontwerp van dit gestapelde dok wordt de komende maanden tot een definitief ontwerp uitgewerkt. Partijen zien het advies van Brinkman als een belangrijke stap op weg naar verdere ontwikkeling van de Zuidas.

Investeringen
Los van de investeringen in de gebouwen bedraagt de totale investering voor het dok Zuidas circa 2 miljard euro over een periode van ruim twintig jaar. Daarvan kan ongeveer de helft uit de grondopbrengsten op het dok worden gedekt. Dit zal door de markt moeten worden opgebracht. De publieke partijen zijn bereid de resterende ruim 1 miljard euro te dekken.
De gemeente draagt circa 400 miljoen euro bij. Dat wordt geheel gegenereerd door opbrengsten uit de grondopbrengsten naast het dok (de zogenoemde flanken). Een deel daarvan is al gerealiseerd. Het Rijk draagt circa 500 miljoen euro bij. Het grootste gedeelte daarvan, ongeveer 400 miljoen, draagt het ministerie van Verkeer en Waterstaat (VenW) bij. Dit zijn de kosten van rijksinfrastructuur, zoals deze ook in het dijkalternatief met het oog op de verkeersafwikkeling zouden moeten worden gemaakt. Dekking zal plaatsvinden vanuit reeds op de begroting van VenW geraamde middelen, een beperkte herschikking van middelen op de VenW begroting en mogelijk met middelen uit het Fonds Economische Structuurversterking (FES). Het ministerie van VROM investeert in de ruimtelijke kwaliteit van het gebied met een subsidie van 100 miljoen euro. De Provincie Noord-Holland en het Regionaal Orgaan Amsterdam worden gevraagd respectievelijk 75 en 50 miljoen euro bij te dragen. De bijdragen van overheden zijn onder voorbehoud van goedkeuring door de Gemeenteraad, Tweede Kamer en Provinciale Staten.
Daarnaast zijn het Rijk en gemeente in principe bereid voor veertig procent risicodragend te participeren in een gezamenlijke onderneming. Voorwaarde is wel dat marktpartijen het grootste gedeelte van de risico’s dragen. Verschillende marktpartijen (ABN AMRO, ING, Rabobank/FGH, ABP en BNG) hebben al hun belangstelling kenbaar gemaakt om voor de overige zestig procent in de onderneming risicodragend te participeren.

Kwartiermaker
Kwartiermaker J. Doets gaat werken aan de voorbereiding van een gezamenlijke onderneming. Gedacht wordt aan het stichten van een NV, waarin gemeente, rijk en private partijen als aandeelhouder participeren. In deze onderneming krijgen private partijen een meerderheidsbelang.
De kwartiermaker krijgt tevens de taak te werken aan een definitief bouwkundig ontwerp, het uitwerken van de structuur van de onderneming voor het Zuidas dok, het uitwerken van de selectieprocedure van beoogde aandeelhouders, de veiling van eventuele grondposities en het bewaken van de relatie met formele procedures, zoals de Mer/Tracé procedure (afronding naar verwachting in 2008).
De nu genomen besluiten zijn nog geen go-no-go besluiten. Er komt een definitief besluit in zicht na de komende reken- en tekenfase. Dan zal er een definitief ontwerp liggen voor het stapeldok en is er een ondernemingsplan opgesteld. Uiteindelijk zullen Rijk en gemeente op basis van het uiteindelijke voorstel van de kwartiermaker en de vooraf getoonde bereidheid van marktpartijen voor afname van de grond moeten besluiten tot aanbesteding van het aandeelhouderschap. Naar verwachting is dit in 2006.

Zuidas
De Zuidas is één van de zes zogenoemde sleutelprojecten; nationale projecten op en rond de stations van de hogesnelheidslijn. De Zuidas is een internationale toplocatie voor wonen en werken. Het is uitgegroeid tot een zakencentrum waarmee Nederland zijn internationale positie versterkt. Het streven is erop gericht in het Zuidas project ruim 9000 woningen te realiseren, ruim 1 miljoen m2 kantoorruimte en 350.000 m2 voorzieningen. De Zuidas zal naar verwachting ruimte bieden aan ruim 50.000 arbeidsplaatsen, waarvan meer dan de helft nieuw zal zijn voor de regio Amsterdam. Met het streven naar de ontwikkeling van het dokmodel sluiten de partijen aan op de al noodzakelijke en geplande verbreding van de weg. Het nieuwe station op de Zuidas brengt straks hogesnelheidslijn, trein, auto, metro en verbinding met Schiphol bij elkaar. Hiermee is de basis gelegd om de Zuidas nog meer in Europa op de kaart te zetten.