Marktpartijen werken samen in open platform voor innovatie van reisinformatievoorziening dienstverlening

De markt heeft de afgelopen jaren bewezen dat zij zelfstandig in staat is om dienstverlenende reisinformatievoorziening aan te bieden. Maar alleen duurzame innovatie in de gehele keten gaat de reiziger echt de diensten van de toekomst brengen. Marktpartijen vinden elkaar in hun visie op de randvoorwaarden daarvoor: modulaire oplossingen op de verschillende lagen in de keten, die door een groeiende open source ontwikkelgemeenschap continu worden verbeterd, vernieuwd en uitgebreid. Hun samenwerking, vanuit innovatieve projecten, wordt nu geborgd in de Stichting Plannerstack. Er zijn bovendien kansen in de markt om met het aanbieden van een hoogbeschikbaar PaaS de drempel voor het gebruik van deze innovatieve oplossingen te verlagen.

Al sinds 2011 werken Rijk, regio en bedrijfsleven samen in het I&M-programma Beter Benutten, om de bereikbaarheid in de drukste regio’s over weg, water en spoor te verbeteren. In één van de projecten binnen het programma, Multimodale Reisinformatie (MMRI), werkte het ministerie van Infrastructuuur en Milieu samen met de provincie Noord-Brabant, ondersteund door de regio’s Twente, Assen-Groningen, Arnhem-Nijmegen en Maastricht.

Eén van de vijf consortia van marktparijen die in dit Pre Commercial Procurement (PCP) project een real-time, dynamische, multimodale reisplanner met bewakingsfunctionaliteit ontwikkelde, is Plannerstack. Innovatief aan de reisplanner is dat deze met multimodale reisinformatie alle verschillende vormen van (openbaar) vervoer aan elkaar kan koppelen. Informatie over het wegennet en de trein, bus, metro, tram en veerboot komt samen in een gepersonaliseerde planner die actuele wijzigingen monitort. Op basis daarvan worden adviezen gegeven en kunnen reizigers zowel voorafgaand aan als tijdens hun reis goed geïnformeerde vervoerkeuzes maken. Dat leidt tot een betere benutting van spoor, asfalt en waterwegen. De opgedane kennis hierover wordt nu breed verspreid onder commerciële partijen voor verdere ontwikkeling en toepassing.

Het consortium koos open source als uitgangspunt, omdat de samenwerkende partijen dat zien als voorwaarde voor versnelling in en de duurzaamheid van innovatie. Een ander uitgangspunt is dat de reisinformatieketen is opgebouwd uit lagen en dat op deze lagen modulaire oplossingen moeten worden gerealiseerd, waarvoor vervolgens gaandeweg alternatieven kunnen ontstaan: van brondata (laag 0), via data brokers (laag 1), content aggregators (laag 2), application aggregators (laag 3) en service en apps providers (laag 4) tot de reiziger (laag 5). Met een groeiend aantal verschillende en mogelijk ook concurrerende bouwstenen naar keuze, kunnen uiteindelijk innovatieve, steeds betrouwbaarder diensten van hoge kwaliteit voor reizigers worden ontwikkeld.

Veel van de ontwikkelde software is al vrij en open source beschikbaar en wordt ook al door andere partijen gebruikt. Via www.plannerstack.org wordt dit nu nog makkelijker. Michel Boerrigter namens Plannerstack: "Hier vindt iedereen die interesse heeft de eerste software voor planners en datavalidatie. Het gaat om alle bewezen, werkende oplossingen en toolboxes die op laag 2 en 3 zijn ontwikkeld. De planner en geocoding software kunnen ook als managed services toegankelijk worden gemaakt via een gestandaardiseerde REST-API (Planner API). Dezelfde gestandaardiseerde API wordt aangeboden in een Pub/Sub setup (XMPP/HTTP/0MQ) voor het doel van reisbewaking. Op al deze diensten maken we gaandeweg verdere uitbreidingen beschikbaar."

Het Plannerstack-platform is zo succesvol gebleken dat met het concept inmiddels stappen Europa in worden gezet. Dat vraagt echter wel om borging van de continuïteit van de samenwerking. Partijen in het consortium, Calendar42, OpenGeo en Conveyal hebben daarom met steun van o.a. collega-dienstverleners DAT Mobility, HP en ACC ICT het initiatief genomen tot de oprichting van de Stichting Plannerstack.

De stichting heeft als voornaamste doel het bevorderen van de toegang tot reisinformatie en/of -planning voor alle geïnteresseerde partijen en het uiteindelijk verlagen van de drempel en vergroten van de toegang tot openbaar vervoer en mobiliteit in de breedste zin. Daarnaast bevordert zij het ontstaan en uitbouwen van een ontwikkelgemeenschap rondom open source reisinformatie en -planning. Zij wil daarmee tevens ontwikkelingen stimuleren die wellicht geen individuele organisatie/bedrijf op zichzelf zou ondernemen, maar die een duidelijk nut vertegenwoordigen voor de reisinformatie keten en samenleving als geheel. Daarvoor kan onder andere ook gebruik worden gemaakt van funding door middel van zogeheten ‘bounties’, die ontwikkelaars kunnen claimen als zij gewenste ontwikkelingen realiseren.

Een dynamische reisinformatiemarkt vraagt behalve om ‘open source’ ook om open data. In Nederland zijn bijvoorbeeld alle OV-gegevens gebundeld in de Nationale Data Openbaar Vervoer (NDOV). Ontwikkelaars kunnen hier geplande en actuele gegevens van treinen, bussen, trams, metro’s en veerdiensten ‘ophalen’ en gebruiken voor hun toepassingen. Daarnaast kunnen ontwikkelaars NDOV-data met een toegevoegde kwaliteitsimpuls via Plannerstack ook als managed service afnemen via de NDOV+ feed GTFS & GTFS-RT.

Lang niet alle beheerders stellen echter hun data ‘open, kosteloos en zonder restricties’ ter beschikking zoals de overheid dat wil – en zoals onlangs ook de International Association of Public Transport (UIPT) Europese OV-bedrijven in een paper weer eens adviseerde te doen. GVB en Connexxion zijn bijvoorbeeld wel op de goede weg; wat Stichting Plannerstack betreft pakken zij voortvarend door en volgen de andere vervoerders snel. Datzelfde geldt uiteraard ook voor de diverse partijen die de gegevens beheren over bijvoorbeeld doorstroming, parkeren en alternatieve vervoersmethoden. Boerrigter: "Ook als het gaat over het conformeren aan standaarden en de kwaliteit van de data valt er er nog een wereld te winnen. Die verantwoordelijkheid ligt overigens niet alleen bij de beheerders; het structureel verbeteren van de datakwaliteit is een taak van alle betrokken partijen. Gelukkig zijn er ook overheden als de provincie Noord-Brabant en gedeputeerde Ruud van Heugten, die erkent dat zij hier als OV-concessieverlener mede een verantwoordelijkheid in heeft."

Reisinformatie zal uiteindelijk een commoditeit moeten worden, als water uit de kraan. Om ook nu al de drempel te verlagen voor het gebruik van de grote hoeveelheid al beschikbare data en daarop gebaseerde informatiediensten, onderzoekt Stichting Plannerstack ook de mogelijkheden voor het aanbieden van professionele Platform as a Service (Paas) diensten, gebaseerd op het open source Plannerstack-platform. Verschillende partijen in de markt zijn geïnteresseerd in het afnemen van dergelijke, hoog beschikbare managed services. Dit in plaats van het zelf moeten installeren en hosten van de oplossingen. Enkele van de deelnemers in de Stichting maken hiervoor zelf ook al gebruik van de infrastructuur dienstverlening van partner ACC ICT.

Stichting Plannerstack voert gespreken met zowel organisaties en bedrijven die geïnteresseerd zijn in deze diensten gebaseerd op het Plannerstack-platform, als diverse marktpartijen in en buiten Nederland, geïnteresseerd in deelname in de stichting. De komende maanden verwacht zij op beide terreinen concrete vervolgstappen te kunnen maken.

Voor meer informatie over het Plannerstack-lagenmodel en de diensten die hiermee kunnen worden geboden, zie https://ndovloket.nl (NDOV, laag 1) en http://blog.plannerstack.org (NDOV+, laag 2, en PlannerAPI, laag 3).