Schonere lucht met Maasvlakte 2
Rotterdam – De Volkskrant van 24 februari 2007 meldde dat de luchtkwaliteit er door Maasvlakte 2 niet beter op zou worden. Dat klopt niet: de lucht wordt juist schoner, aldus President-directeur Hans Smits van het Havenbedrijf Rotterdam.
Als over 30 jaar Maasvlakte 2 volledig in gebruik is, dan is slechts 0,15% van alle fijnstof in de Rijnmond afkomstig van de bedrijven in dit nieuwe havengebied of van het bijbehorende verkeer. Dat blijkt uit het onlangs afgeronde Milieu Effect Rapport (MER) voor Maasvlakte 2. Bovendien wordt die 0,15% meer dan volledig gecompenseerd door maatregelen die het Havenbedrijf, Rijk, provincie en gemeente nemen. Maasvlakte 2 is daarmee geen ‘grote brond van fijnstof” zoals de Volkskrant schreef. Sterker nog: de lucht in het Rijnmondgebied is over tien of twintig jaar schoner mét Maasvlakte 2 dan zonder.
Er is het Havenbedrijf alles aan gelegen de aanleg van Maasvlakte 2 zeker te stellen. Planning is dat in 2013 de eerste kade in gebruik genomen wordt. Klanten staan in de rij, want ruimte aan diep vaarwater is schaars in Noordwest-Europa. Het Havenbedrijf verwacht medio dit jaar al 40% van de terreinen uitgegeven te hebben. De afgelopen twee jaar is veel energie gestoken in de MER-en. Uitkomsten zijn dat alle nadelige effecten op natuur en milieu goed zijn te compenseren of mitigeren, ook als het om fijnstof en andere vervuilende stoffen gaat.
Volgens het Milieu- en Natuur Planbureau kwam in 2005 ongeveer driekwart van het fijnstof in de Rijnmond van buiten de regio aanwaaien. Bodemstof, buitenlandse vervuiling en zeezout zijn de belangrijkste bronnen. Binnen de regio zijn de overslagactiviteiten in de haven (12%) en het wegverkeer (7%) de grootste factoren. De scheepvaart draagt 3% bij, alle industrie en raffinaderijen samen 3%. Fijnstof is daarmee een probleem dat maar in beperkte mate zijn oorsprong in de haven vindt.
De bedrijvigheid op Maasvlakte 2 draagt in 2033, als het gebied volledig in gebruik is, voor 0,15% bij aan al het fijnstof in de regio, zo blijkt uit het MER. Tegelijkertijd zorgt de zogenaamde autonome ontwikkeling ervoor dat de hoeveelheid fijnstof afneemt. Al jaren achtereen wordt de lucht steeds schoner door bronmaatregelen: schonere brandstoffen, minder uitstoot door bedrijven, minder stof bij overslagbedrijven door op een slimmere manier te werken.
Het Havenbedrijf is groot voorstander van internationale bronmaatregelen. Die zorgen voor échte verduurzaming van de economie. Maar soms mag je van Europa niet voor de troepen uit lopen, zoals Van Geel ondervond bij het Nederlandse pleidooi om versneld schone dieselmotoren verplicht te stellen. En soms kún je niet te ver voor de troepen uitlopen, want als alleen Rotterdam walstroom voor zeeschepen verplicht stelt, zodat ze in de haven geen dieselgeneratoren nodig hebben, dan wijken schepen uit naar andere havens en zitten we per saldo toch nog met vervuiling. Fijnstof trekt zich immers niets van grenzen aan.
Om te zorgen dat die 0,15% extra fijn stof in 2033 op zijn minst volledig gecompenseerd wordt sluiten het Rijk, de provincie Zuid-Holland, gemeente Rotterdam en het Havenbedrijf dit jaar een ‘Overeenkomst Lucht’. Die overeenkomst kent twee pijlers: binnenvaart en wegverkeer.Voor de binnenvaart worden in 2025 vuile motoren verboden in Rotterdam. De stimuleringsregeling die er nu al is om over te stappen op schone motoren krijgt een impuls door vanaf 2010 de meest vervuilende schepen extra te laten betalen wanneer ze Rotterdam aandoen en het geld in de stimuleringsregeling te stoppen. Biedt dit niet voldoende soelaas, dan kan een maximumsnelheid voor de meest vervuilende schepen worden ingesteld. Deze aanpak werkt door langs de vaarwegen tot ver over de grenzen.
Bij het wegverkeer is de inzet gericht op een betere doorstroming, en daarmee minder vervuiling, door de geplande verbreding van de A15 ter hoogte van Rotterdam gecombineerd met toepassing van dynamisch verkeersmanagement. Daarnaast is er de mogelijkheid stofschermen aan te leggen langs delen van de A15 en A4 waar en indien dat nodig blijkt te zijn. Die schermen zorgen ervoor dat fijnstof hoger in de lucht komt en dus minder geconcentreerd in het milieu beland. Geen bronmaatregel, maar juridisch wel hard. En dat is nodig om Maasvlakte 2 zeker te stellen.
Deze maatregelen lijken nogal beperkt, maar dat komt doordat een volledig in gebruik zijnde Maasvlakte 2 maar voor 0,15% extra fijnstof zorgt. En dus hoeft er juridisch gezien niet meer gecompenseerd te worden dan dat kleine percentage.
Dat wil niet zeggen dat het Havenbedrijf alleen dat doet wat strikt noodzakelijk is om uitbreiding van de haven voor de kant te roeien. Het Havenbedrijf neemt ook concrete maatregelen en doet studies naar verduurzaming van de haven op langere termijn. Zo komt er dit jaar in de Maashaven walstroom voor de binnenvaart. Schippers kunnen dan de stekker in een kastje op de wal steken in plaats van generatoren te laten draaien. Het Havenbedrijf kijkt naar de mogelijkheden voor walstroom voor de cruisevaart en ferries. Op spoorgebied start dit najaar een proef met een hybride rangeerlocomotief: een Toyota Prius voor het spoor. En het Havenbedrijf rust de eigen schepen uit met roetfilters en gaat een proef nemen met het varen op zwavelarme brandstof.
Bij bedrijfsvestigingen stelt het Havenbedrijf voorwaarden. Containerterminals op Maasvlakte 2 moeten het percentage containers dat per vrachtwagen wordt afgevoerd verlagen van de huidige 59% naar 35 %, uiterlijk in 2035. Meer duurzame transportvormen als spoor (de Betuweroute!) en binnenvaart zullen als gevolg daarvan tegelijkertijd snel groeien. Het Havenbedrijf heeft een bereikbaarheidsplan met acties om de doorstroming van het wegverkeer te verbeteren. Er loopt een studie naar het opzetten van een containertransferium om grote hoeveelheden containers tussen Maasvlakte en de oostkant van Rotterdam te verschepen. Daarmee moet een flink aantal vrachtwagens van de A15 verdwijnen.
Via lobbyactiviteiten wordt, met het Rijk en belangenorganisaties, ingezet op schonere brandstoffen voor de zeescheepvaart. En met succes: in augustus 2007 mag brandstof van schepen op de Noordzee maximaal 1,5% zwavel bevatten. Nu is dat gemiddeld 2,7%. Vanaf 2010 mag de brandstof van schepen aan de kade in heel Europa niet meer dan 0,1% zwavel bevatten. Diezelfde norm geldt dan ook voor de binnenvaart, zowel aan de kade als varend. Aanvullend op die internationale regelgeving heeft het Havenbedrijf onlangs besloten te kijken of in het zeehavengeld gedifferentieerd kan worden naar de mate van vervuiling. Minder uitstoot wordt dan financieel gestimuleerd.
Kortom: Maasvlakte 2 zorgt voor een zeer beperkte uitstoot van extra fijnstof en andere vervuilende stoffen. Die vervuiling elders wordt met een pakket maatregelen ten minste volledig gecompenseerd. Daarmee staat fijnstof de aanleg van Maasvlakte 2 niet in de weg. Naast hetgeen gedaan wordt om Maasvlakte 2 veilig te stellen, ontwikkelt het Havenbedrijf een breed scala van activiteiten om luchtkwaliteit in de hele haven te verbeteren.
Hans Smits
President-directeur Havenbedrijf Rotterdam
