Interview met Robert Koolen, Directeur Strategie & Innovatie bij Heijmans over De Energieneutrale Stad, naar aanleiding van het 15de Nationaal Sustainability Congres dat op 4 november 2014 werd gehouden in Den Bosch.

1. Op het 15de Nationaal Sustainability Congres deden Heijmans en Spark de oproep om de handen uit de mouwen steken voor een energieneutrale stad. Dat een stad energie verbruikt, hoeft geen betoog maar hoe kan een stad energie opleveren?

Dit gaat niet van vandaag op morgen, maar door op een slimme manier functies te combineren en innovatieve oplossingen in te passen, is dat zeker een perspectief. Nieuwe gebouwen en overheidsgebouwen moeten binnenkort vanuit het ontwerp al energieneutraal zijn, maar ook het beter afstemmen van opwekken en gebruiken van energie in zogenaamde smart grids levert hier een bijdrage aan.

2. De Energieneutrale Stad houdt meer in dan het bouwen van energieneutrale woningen alleen: het gaat volgens u om een andere manier van denken en doen in de branche. Kunt u dat uitleggen?

Dit heeft enerzijds te maken met het betrekken van andere partijen dan gebruikelijk, bijvoorbeeld de samenwerking tussen bouwers, ontwerpers, zorgpartijen en de industrie en met de consument als vraaginitiator. Maar het gaat ook over het op een andere manier aanbesteden van opdrachten. Veel meer op basis van functionaliteit en gebaseerd op total cost of ownerschip. Dit zorgt voor het kloppend krijgen van gezamenlijke business cases die op zich zelf misschien onrendabel zijn.

3. Hoe krijg je in een tijd van bezuinigingen een project als de Energieneutrale Stad voor elkaar?

Door te zoeken naar verbindingen tussen de verschillende bestaande initiatieven om zo synergie te creëren. Wat voor het ene bedrijf een risico is, is voor het andere bedrijf een kans. Daarnaast wordt er wel bezuinigd, maar is er ook altijd geld voor het oplossen van grote maatschappelijke problemen die ontstaan zoals klimaatverandering en uitputting van grondstoffen.

4. Zijn er al (proef)projecten?

Het begint met het uitspreken van een ambitie. Diverse gemeente hebben al aangegeven om zich te willen ontwikkelingen in de richting van een energieneutrale stad. Den Bosch, Nijmegen, Rotterdam allemaal voorbeelden van steden die een programma hebben waarin bedrijven uitgedaagd worden om hun innovaties te combineren ten behoeve van een energie neutrale maatschappij. Vele puzzelstukjes zijn daarvoor al ontwikkeld., energie neutrale woningen, energieopwekkende geluidschermen, biomassacentrales op wijkniveau. Het is nu nog een kwestie van combineren vanuit de verantwoordelijkheid van iedere partij.

5. Heijmans ontwikkelt samen met anderen innovaties die de energieneutrale stad dichterbij brengen zoals bijvoorbeeld het winnen van warmte uit het riool met de Hydrea Thermpipe. Hoe werkt dit systeem?

Afvalwater bevat van zichzelf of door vergistingspocessen warmte. De Hydrea is een rioolbuis met een binnenbuis en daar omheen een spiraalwikkelleiding, waar schoon water doorheen stroomt. Via een warmtewisselaar en een warmtepomp wordt de warmte eruit gehaald en wordt dit water gebruikt voor verwarming elders. Dat is het in essentie. Een geïnstalleerd systeem van 150 meter levert op deze manier warmte voor ongeveer 100 huizen.

6. Kan de Hydrea Thermpipe ook worden toegepast in een bebouwde omgeving?

Juist wel. Je moet alleen zorgen dat de timing goed is. Als er een vervanging van het rioolstelsel aanstaande is, kunnen de gereserveerde budgetten mogelijk gecombineerd worden met de renovatie-budgetten van bestaande woningen in de nabijheid van de straat. Dit voorbeeld vraagt dan wel een gezamenlijke ambitie en een samenwerking tussen gemeenten, energiebedrijven en corporaties.

7. Wordt de Hydrea Thermpipe op dit moment al toegepast?

We zoeken nog testlocaties om het in de praktijk toe te passen. Hierbij is ook vaak het momentum (vervanging of nieuwbouw) van belang.

8. Welke andere ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid zijn kansrijk in de bouw?

De hoeveelheid aan puzzelstukjes is erg groot. Je kunt energie uit rioolwaterzuiveringsinstallaties gebruiken; er zit heel veel ontwikkeling in de verdere toepassing van zonnepanelen en het creëren van energieopwekkende daken; De eisen aan energiebesparing voor de nieuwbouw zetten zich door en leiden tot meer innovaties; er ligt nog een enorme opgave als het gaat om de renovatie van oudere corporatiewoningen; de mogelijkheden van energieopslag (accutechniek) gaan nog veel impact hebben en tenslotte zal ook de uitwisseling van energie met bijvoorbeeld industrie en auto’s steeds meer een rol gaan spelen.