In het Nederlandse spoornet worden verschillen typen spoorstaven gebruikt. De meest voorkomende zijn 46 E3 (oud NP46), 54 E1 (oud UIC 54) en 60 E1 (oud UIC 60). De naamgeving van deze typen spoorstaven bestaat uit een afkorting + het nominale gewicht per meter spoorstaaf in kilogram.

De NP46 komt vooral nog voor op emplacementen en op een aantal regionale spoorlijnen. De 54 E1 (in het verleden met UIC 54 aangeduid) ligt op de meeste spoorlijnen van het kernnet. De 60 E1 (oud UIC 60) vinden we op een aantal proefstukken, o.a. bij Deurne op de lijn Eindhoven – Venlo, de hogesnelheidslijn (HSL-Zuid) en het A15 tracé (Betuweroute).

Buiten Nederland is de 60 E1 spoorstaaf waarschijnlijk de meest toegepaste spoorstaaf. In de tramwereld worden groefrails gebruikt.

Onderzoek

In de loop van de tijd is het profiel van de spoorstaaf flink veranderd. De eerste spoorstaven in de negentiende eeuw hadden een vorm als een omgekeerde ‘U’ en lagen op langsliggers (in plaats van dwarsliggers). De vorm van de spoorstaaf (en van de wielband) is bepalend voor de loopeigenschappen van de trein en ook voor de duurzaamheid van het spoor. Er is en wordt met het oog op het verbeteren van bepaalde eigenschappen geëxperimenteerd met railprofielen. In relatie tot geluid zijn de volgende ontwikkelingen van belang:

Met een iets dikker lijf kon met het Oostenrijkse VA71b profiel een iets lagere geluidemissie worden bereikt. In Nederland leidt een dikker lijf echter juist tot meer geluidemissie, vanwege de relatief hoge stijfheid van de hier gebruikte onderlegplaatjes, zo bleek uit TWINS-studies.

Bij ingegoten spoorstaven zijn er meer mogelijkheden om het profiel te wijzigen. Een voorbeeld is de SA42 spoorstaaf. Deze is in 1999 ingebouwd op een deel van de betonbaan tussen Best en Boxtel, omwille van zijn geluidsreducerende eigenschappen. Door een installatiefout raakte deze spoorstaaf enigszins beschadigd, waardoor de resultaten tegenvielen. Mede daarom is de SA42 direct na de geluidproeven weer verwijderd.

In bogen kan een asymmetrisch dwarsprofiel van de kop bijdragen aan de vermindering van booggeluid, doordat het contactvlak hierdoor enigszins wordt verplaatst. Helaas slijt dit speciale profiel weer vrij snel weg.

Eerste versie van artikel geschreven door: Edwin Verheijen