Met de afkorting NZH werden een aantal verschillende vervoerbedrijven aangeduid.

De eerste NZH was de Noord-Zuid Hollandsche Stoom Tramweg Maatschappij NZHSTM

Deze exploiteerde van 1881-1885 een stoomtram van de Haarlem (maar net eindigend in de Haarlemmerhout op Heemsteeds grondgebied) naar Leiden. De primitief aangelegde tramlijn ging al na korte tijd door extreem oplopende onderhoudslasten en tegenvallende inkomsten failliet.

In 1885 nam de tweede NZH de boel over. Dat was de Noord-Zuid Hollandsche Stoomtramweg Haarlem-Leiden, aangeduid als NZHSTM H-L. Deze wist de stoomtram door de Bollenstreek nieuw leven in te blazen en tot een succes te brengen. Na enige tijd werd de HIJSM meerderheidsaandeelhouder van dit bedrijf.

In 1909 besloot de HIJSM de in haar bezit zijnde tramlijnen in en om Leiden te elektrificeren. Als overkoepelend bedrijf werd de NZHSTM H-L aangewezen, die daarop haar naam wijzigde in Noord-Zuid Hollandsche Tramweg Maatschappij NZHTM. Ook de door de NZH verworven paardetramlijnen in Leiden en Haarlem werden door de HIJSM bij de nieuwe NZH ondergebracht en onder de draad gebracht.

Nadat de HIJSM ook en meerderheidsbelang in de trambedrijven van de ENET en ESM rondom Haarlem verworven had, alsmede in de MET, die tramlijnen tussen Leiden en Den Haag en tussen Haarlem en Alkmaar exploiteerde, besloot de HIJSM ingaande 1923 al haar tramlijnen in exploitatie te geven bij de NZHTM. De overige maatschappijen werden slapende ondernemingen. In dat jaar kregen alle trams het zo karakteristieke uiterlijk van blauw/zilvergrijs, dat al enige jaren standaard was op de smalspoortrams van de ENET in Haarlem. Daarmee ontstond het nog steeds bekende begrip Blauwe Tram, dat overigens initieel als zodanig alleen maar bekend was in Leiden en Den Haag als onderscheid van de Gele Tram van de HTM. In Amsterdam immers waren alle trams blauw, net als een deel van de trams in haarlem.

In 1932 werd ook het trambedrijf van de NHT/TNHT in Waterland bij de NZH ondergebracht en door haar geelektrificeerd met uitzondering van het traject Purmerend-Akmaar dat door bussen werd vervangen.

Zelf werd de HIJSM in 1938 door de Staat der Nederlanden genaast, waarbij al haar belangen overgingen in de NV Nederlansche Spoorwegen.

In 1946 besloot de NS tot een reorganisatie van het NZH bedrijf, mede als gevolg van de voorgenomen verbussing ervan. Om statutaire redenen werd het oude bedrijf ESM nieuw leven ingeblazen en nam deze alle bezittingen, rechten en plichten van de onder de oude NZH ressorterende ondernemingen over. Tegelijk werd een naamswijziging doorgeoerd, waarbij de Noord-Zuid Hollandse Vervoer Maatschappij NZHVM ontstond. De NZHVM liquideerde in de periode 1948-1961 haar trambedrijf en werd vanaf 1961 een 100% busbedrijf.

Als busbedrijf expandeerde de NZH sterk. Zo nam zij de exploitatie over van de NACO in Noord-Holland en de voormalige Maarse en Kroon (dat intussen was opgegaan in Centraal Nederland) over. Ook de ENHABO ging op in de NZH.

Uiteindelijk werd de NZHVM als exploiterende onderneming op non-actief gesteld en werd in 1999 een nieuw busbedrijf gevormd uit de bij de VSN ondergebrachte bedrijven NZH, Midnet, ZWN en Oostnet, namelijk Connexxion. Maar de NZH blijkt anno 2007 nog steeds als geregistreerde onderneming te bestaan!

Tramlijnen

zie ook: Blauwe Tram

Normaalspoornet:

Haarlem-Leiden 1881-1949 (elektrisch vanaf 1932)

Stadslijn Haarlem (elektrisch 1200 V= 1912-1948, overname paardentram 1878-1912)

Haarlem-Overveen (elektrisch 1200 V= 1914-1933)

Stadslijn Leiden (elektrisch 1200 V= 1911-1960, overname paardentram 1879-1911)

(Leiden-)Oegstgeest-Katwijk (elektrisch 1200 V= 1911-1960, overname stoomtram 1881-1911)

(Leiden-)Reinsburg-Noordwijk (elektrish 1200 V= 1912-1960, overname stoomtram 1885-1912)

Leiden-Den Haag (elektrisch 1200 V= 1923/24-1961, overname stoomtram 1067 mm )

Den Haag-Scheveningen (elektrisch 1200 V= 1924-1957, overname 1879-1924)

Smalspoor 1067 mm:

Haarlem-Alkmaar 1909-1924 (overname stoomtramlijn 1896-1923, nimmer geelektrificeerd)

Smalspoor 1000 mm:

Ceintuurlijn Haarlem (elektrisch 600 V = 1923-1928, overname elektrische tram 1899-1923)

Station-Aerdenhout (elektrisch 600 V=, 1928-1934, voortzetting deel Ceintuurlijn)

Haarlem-Bloemendaal (elektrisch 600 V=, 1923-1934, overname elektrische tram 1900-1923)

Haarlem-Overveen (elektrisch 600 V = 1923-1934, overname elektrische tram 1914-1923)

Haarlem-Zandvoort (elektrisch 600 V = 1923-1957, overname elektrische tram 1899-1923)

Amsterdam-Haarlem (elektrisch 600 V = 1923-1957, overname elektrische tram 1903-1923)

(Amsterdam Noord-)Het Schouw-Purmerend (elektrisch 600 V = 1932-1949, overname stoomtram 1893-1932)

Amsterdam Noord-Kwadijk-Edam (elektrisch 600 V = 1932-1956, overname stoomtram 1883-1932)

Edam-Volendam (elektrisch 600 V = 1932-1956, overname stoomtram)