Den Haag – Een analyse van de Zuiderzeelijn laat zien dat voor alle onderzochte varianten de kosten
hoog zijn en de baten laag. Als alternatief om de economische structuur van het Noorden
te versterken zijn ook een reeks geheel andere projecten naar voren gebracht. Het
grootste deel van deze projecten bereikt het gestelde doel niet of nauwelijks, in ieder
geval niet in de ingediende vorm.

Dit concludeert het CPB in de op 14 april 2006 uitgebrachte second opinions op twee
onderzoeken van Ecorys. De projectorganisatie Zuiderzeelijn van het Ministerie van
Verkeer en Waterstaat had om die second opinions gevraagd. De eerste is een second
opinion op de Kosten-batenanalyse openbaar vervoer-alternatieven Zuiderzeelijn. Dat is
een analyse van verschillende spoorprojecten en van het plan voor een Super Bus. De
tweede is een second opinion op de Beoordeling programma Transitiealternatief
Zuiderzeelijn. Dat is een beoordeling op hoofdlijnen van andersoortige projecten, zoals
op het gebied van toerisme, landbouw, sensortechnologie, energievoorziening enzovoorts.

De Zuiderzeelijn heeft nauwelijks baten voor reizigers
De kosten-batenanalyse van Ecorys ziet er technisch gezien goed uit: de geëigende
methodieken zijn correct toegepast. De uitkomsten van de analyse zijn negatief. Voor
alle onderzochte varianten geldt dat de geraamde kosten ongeveer de helft hoger zijn dan
in 2000. Het gaat nu om bedragen die variëren van 4 mld euro voor de Super Bus tot 9
mld euro voor de magneet zweefbaan. De baten voor reizigers zijn laag. Dat is niet
verwonderlijk omdat dagelijks slechts 29 000 mensen vanuit de drie noordelijke provincies
naar de Randstad reizen of andersom. Zij kunnen al kiezen uit vijf routes, de A7, de A6,
de A28, de Veluwelijn en, over niet al te lange tijd, de Hanzelijn. Toevoeging van een
zesde route, hoe snel die nieuwe verbinding ook is, kan weinig effect sorteren. Een
nieuwe lijn vereist wel de inzet van extra materieel en personeel. Voor sommige varianten
zijn daarom de directe baten zelfs negatief.

De nu ingediende alternatieve projecten scoren niet echt goed
Ecorys heeft ook een twintigtal alternatieve projecten beoordeeld. Dat heeft het bureau in
het algemeen op een goede en evenwichtige wijze gedaan. De projecten in de clusters
MKB/Algemeen en Arbeidspotentieel lijken aan te sluiten bij eerder gesignaleerde
knelpunten voor het Noorden, maar ze zijn nog onvoldoende uitgewerkt. Bij de clusters
Vestigingslocatie en Woon- en leefklimaat is geen sprake van het oplossen van een
wezenlijk knelpunt. Over de twee clusters die Ecorys overwegend positief beoordeelt,
Energie en Agribusiness, is het CPB minder positief. Bij de beoordeling van het cluster
Energie hecht Ecorys te weinig gewicht aan het feit dat in Europees verband al een
systeem van CO2-emissierechten is ingevoerd. Daardoor is voor de energie sector als
geheel een emissieplafond van kracht. Gerichte pogingen om de CO2-uitstoot op
één locatie verder te beperken zal niet werken. Door het systeem van de
emissierechten zal de uitstoot elders toenemen. Bij het cluster Agribusiness kan men zich
afvragen of met projecten gericht op instandhouding van de akkerbouw niet teveel wordt
gemikt op sterke punten uit het verleden.

Publicaties zijn te bestellen bij:
Bibliotheek Centraal Planbureau
Postbus 80510
2508 GM Den Haag
Telefax: 070-3383350
E-mail: bibliotheek@cpb.nl
Prijs: 9,- euro

U kunt de publicatie “Kosten-batenanalyse openbaar vervoer-alternatieven Zuiderzeelijn” en de publicatie “Beoordeling programma Transitiealternatief Zuiderzeelijn” als PDF-bestand (gratis) downloaden via www.cpb.nl