Wat is de toestand van het water en in welke mate zijn de waterdoelen bereikt? Het antwoord op deze (en andere) vragen staat in de watersysteemrapportage Gelderland 2003. Provincie Gelderland en Gelderse waterschappen stelden de rapportage op. De watersysteemrapportage verschijnt eens in de vier jaar.

De provincie gebruikt de informatie om haar waterbeleid bij te sturen. Dit beleid krijgt vorm in het nieuwe waterhuishoudingsplan (WHP3), dat nu in voorbereiding is. Over de issues en onderwerpen van WHP3 vindt dit najaar discussie plaats. De watersysteemrapportage geeft voeding aan deze discussie.

Effecten
In de rapportage worden de effecten beschreven van het provinciale beleid op de verschillende waterthema’s. Het gaat om de thema’s ‘waterbeheer 21e eeuw’, ‘hoogwaterbescherming en regionale wateroverlast’, ‘oppervlaktewaterkwaliteit’,’verdrogingsbestrijding’,’stedelijk waterbeheer’ en ‘drink- en industriewatervoorziening’.

Stroomgebieden
Nieuw in de rapportage is de presentatie van informatie per stroomgebied. Hiermee wordt ingespeeld op toekomstige verplichtingen binnen het kader van de Europese Kaderrichtlijn Water. Waterschappen, provincies en Rijk moeten namelijk vanaf 2004 om de zes jaar een bijdrage leveren aan een stroomgebiedsrapportage. Presentatie van informatie per stroomgebied biedt de mogelijkheid om de toestand van het watersysteem meer in samenhang te beschouwen, nader te analyseren en te komen tot gebiedsspecifieke aandachtspunten voor beleid en beheer. Dat levert de lezer in één oogopslag voor elk stroomgebied een totaaloverzicht van de toestand van het watersysteem op.

De belangrijkste punten uit de rapportage:

– Waterbeheer 21e eeuw/hoogwaterbescherming en regionale wateroverlast.
– Stroomgebiedsvisies en de introductie van de watertoets bij ruimtelijke besluiten zijn voorbeelden van activiteiten die in het kader van het waterbeheer 21e eeuw zijn uitgevoerd.
– Voor de hoogwaterbescherming is het project “Ruimte voor de Rivier” opgezet. Dat voorziet in een duurzame en integrale aanpak om de rivieren meer de ruimte te geven.
– Maatregelen om regionale wateroverlast te voorkomen bestaan uit het verbreden van bestaande waterlopen, inrichting van waterretentie-gebieden en veiligstellen van waterbergingsgebieden

Oppervlaktewaterkwaliteit
Net als in de rest van Nederland hebben de Gelderse oppervlaktewateren vaak te hoge gehalten aan stikstof en fosfaat, zware metalen, bestrijdingsmiddelen en PAK’s. Op de meeste plaatsen wordt de MTR-norm (maximaal toelaatbaar risico) niet gehaald.In het landelijk gebied is verdere verbetering van de waterkwaliteit steeds moeilijker te realiseren. Daar is al veel gesaneerd, maar resterende verspreid liggende verontreinigingsbronnen zijn moeilijk aan te pakken.
In het stedelijk gebied wordt de waterkwaliteit soms nadelig beínvloed door zuurstoftekort. De oorzaak ligt onder andere in de aanwezigheid van riooloverstorten en vervuilde waterbodems. Samenwerking tussen gemeente en waterschap kan een oplossing bieden. De samenwerking kan uitmonden in het opstellen van een integraal waterplan en/of de overdracht van het waterbeheer aan het waterschap.

Verdrogingsbestrijding
In Gelderland is ca. 74000 hectare gebied verdroogd: 14% van het totale grondgebied. In 1996 werd een plan van aanpak gemaakt dat de basis vormde voor 137 anti-verdrogingsprojecten. 90 projecten zijn nu afgerond. Geconstateerd wordt dat na een voortvarende start de uitvoering van nieuwe projecten stagneert. De doelstelling voor 2000 – 10 tot 15% herstel van de gewenste watersituatie – is niet gehaald. Extra aandacht is nodig om de doelstellingen voor 2005 (25% herstel) en 2010 (40% herstel) te realiseren.

Stedelijk waterbeheer
Geconstateerd wordt ook dat steeds meer gemeenten waterplannen maken. Deze plannen zijn gericht op onder andere het beperken van afvoer van relatief schoon regenwater op het riool, aanpak van wateroverlast en verhogen van de “belevingswaarde “, zoals het weer zichtbaar maken van schoon en stromend water).

Drink- en industriewatervoorziening
In de periode 1994-2001 werd minder water voor de drink- en industriewatervoorziening aan de grond onttrokken. De afname bedroeg bijna 20%. Waterbedrijf Vitens onttrok in 2001 circa 137 miljoen m3 grondwater, circa 19 miljoen m3 minder dan in 1994. Daarmee werd de taakstelling uit het WHP voor drinkwater gerealiseerd. Uitzondering was de regio Veluwe. Daar moet jaarlijks nog 5 miljoen m3 minder onttrokken worden.
De hoeveelheid onttrokken grondwater door de industrie daalde sinds 1994 met circa 24 miljoen m3 tot circa 53 miljoen m3 per jaar. Vooral het verbruik van grondwater als koelwater nam sterk af. Het gaat om een aanzienlijke en ook opvallende besparing, omdat in de meeste branches van de industrie de productie groeide. De taakstelling uit het WHP werd hiermee gerealiseerd.

De rapportage is nog niet in gedrukte vorm beschikbaar. Wel kunt u alvast een
exemplaar van Watersysteemrapportage bestellen.