De regering vaart "zeer scherp aan de wind". De windrichting hoeft maar enigszins te veranderen en dan voldoet Nederland niet meer aan de Europese begrotingsregels. De buffers die in 2008 nog bestonden zijn in belangrijke mate verbruikt waardoor er weinig ruimte meer is om nieuwe schokken op te vangen. De Afdeling advisering van de Raad van State constateert, als onafhankelijke begrotingsautoriteit, dat de regering weliswaar aan de Europese begrotingsregels voldoet, maar dat zij ruimere marges zou moeten aanhouden en nu verdere hervormingen moet voorbereiden zodat die de komende jaren tijdig kunnen worden doorgevoerd. Ook het streven om terug te keren naar het trendmatig begrotingsbeleid dwingt daartoe.

Adviseur en onafhankelijke begrotingsautoriteit

Dit schrijft de Afdeling advisering in haar advies over de ontwerp-Miljoenennota 2015. Jaarlijks geeft zij als onafhankelijk adviseur van de regering haar oordeel over de plannen van de regering voor de rijksbegroting van het komende jaar. Dit jaar treedt de Afdeling advisering daarnaast voor het eerst op als onafhankelijke begrotingsautoriteit op grond van de Wet houdbare overheidsfinanciën. Dit betekent dat de Afdeling advisering niet alleen adviseert over de Miljoenennota, maar ook beoordeelt of bij de begroting is voldaan aan de Europese begrotingsregels waaraan Nederland moet voldoen.

Noodzaak en urgentie

De Afdeling advisering onderschrijft het streven van de regering om in te zetten op versterking van het groeivermogen van de economie. En hoewel de afgelopen tijd op verschillende terreinen hervormingen zijn doorgevoerd die daaraan moeten bijdragen, mist de Afdeling advisering de vertaling van de noodzaak en urgentie die in de Miljoenennota worden uitgesproken in verdere concrete maatregelen en hervormingen waarvan de voorbereiding in gang zou moeten worden gezet. "Zij wijst er op dat structuurveranderingen nodig zijn om het aanpassingsvermogen en de weerbaarheid van de Nederlandse economie te versterken."

Geleidelijkheid vergt tijdigheid

De Afdeling advisering begrijpt in haar advies over de ontwerp-Miljoenennota 2015 dat hervormingen niet op stel en sprong kunnen worden doorgevoerd, maar meent wel dat de voorbereiding ervan nu al daadwerkelijk en voortvarend ter hand dient te worden genomen. Geleidelijkheid vergt tijdigheid. Zij wijst in het bijzonder op de noodzaak arbeidsmarktarrangementen aan te passen. Ook is de arbeidsovereenkomst steeds minder adequaat als aanknopingspunt voor sociale bescherming. Het gevolg is dat steeds minder mensen een arbeidsovereenkomst krijgen. Verder wijst zij op de behoefte aan een brede belastingherziening, mede om de lasten op arbeid terug te dringen. Ook de uitgavenontwikkeling, vooral de collectieve zorguitgaven na 2015, vraagt nog steeds bijzondere aandacht, zeker gegeven de wens van de regering om de financiële buffers te herstellen.

Aanbevelingen Europese Unie

De Afdeling advisering onderkent dat de fragiele (internationale) economische situatie een lastig dilemma oplevert bij de keuze van de juiste mix van enerzijds uitgaven- en lastenontwikkeling en anderzijds verdere tekortreductie. Ook daarom is van belang om structuurvraagstukken die bepalend zijn voor de ontwikkeling van de economie en van de overheidsfinanciën (zoals die met betrekking tot de zorg, wonen, arbeidsmarkt en belastingpolitiek), nu al met de nodige voortvarendheid voor te bereiden en vervolgens concreet aan te pakken. Ook de aanbevelingen van de Raad van de Europese Unie strekken daartoe. Gegeven dat de regering in de ontwerp-Miljoenennota 2015 stelt dat deze aanbevelingen een goede prikkel zijn voor andere landen, zou zij de aanbevelingen ook zelf als welkome prikkel moeten zien.

Lees hier de volledige tekst van het advies en de reactie van de minister van Financiën daarop.