Het ministerie van Infrastructuur en Milieu zet ook in 2013 in op de verbetering van de bereikbaarheid en levert daarmee een bijdrage aan het herstel van de economie. Het ministerie investeert € 9,9 miljard in knelpunten op het gebied van infrastructuur, verkeersveiligheid, waterveiligheid, milieu en leefomgeving. Om de bezuiniging uit het Begrotingsakkoord te realiseren kiest minister Schultz van Haegen ervoor volgend jaar een pas op de plaats te maken met de verdere uitwerking van een aantal plannen voor wegen en vaarwegen.

Minister Schultz: “Ongeacht de forse bezuinigingen moeten we Nederland in beweging houden, ruimte blijven maken en dit op een duurzame manier doen. Dat is de uitdaging waarvoor we met deze begroting zijn gesteld. De ambitie om de ruggengraat van de economie te versterken blijft onverminderd groot. We moeten daarom slim kiezen.”

Bereikbaarheid

Wegen en verkeersveiligheid

Goede bereikbaarheid is van belang voor de economie en de leefbaarheid. Om de bereikbaarheid van de main-, brain- en greenports op peil te houden, investeert Infrastructuur en Milieu (IenM) in 2013 circa € 2,8 miljard in het hoofdwegennet (aanleg, beheer en onderhoud). Wegen die eind 2012 en in 2013 worden opengesteld zijn de A12 Bunnik-Veenendaal, de A2 Den Bosch-Eindhoven, de A28 Utrecht-Amersfoort, de A10/A5 Coentunnel-Westrandweg en de eerste delen van het project Schiphol-Amsterdam-Almere (A1 Watergraafsmeer-Diemen en A10 Amstel-Watergraafsmeer).

Naast investeringen in nieuwe infrastructuur stimuleert IenM ook de betere benutting van de bestaande wegen, spoor- en vaarwegen. Met bijvoorbeeld een betere spreiding van het verkeer overdag en meer containervervoer over water vermindert de filedruk op de weg. Het Programma Beter Benutten richt zich onder andere op het stimuleren van werken en studeren op flexibele tijden zodat er buiten de spits kan worden gereisd en andere vormen van vervoer zoals e-bikes en e-scooters. Daarnaast voorziet het programma in de ontwikkeling van intelligente transportsystemen om het verkeer vlotter te laten doorstromen en in de ontwikkeling van realtime reisinformatie voor de reiziger.

Nederland is een van de meest verkeersveilige landen ter wereld. Toch is het aantal verkeersdoden in 2011 voor het eerst in 10 jaar weer licht gestegen. Daarnaast is het aantal verkeersgewonden toegenomen, vooral onder ouderen en fietsers. Het ministerie ondersteunt daarom initiatieven op lokaal en provinciaal niveau voor verbetering van de verkeersveiligheid op het onderliggende wegennet, waar de meeste slachtoffers vallen.

Spoor en openbaar vervoer

In 2013 wordt gestart met de uitvoering van de Lange Termijn Spooragenda. Hierin worden keuzes gemaakt over de programmering van spoorprojecten en -programma’s en de samenhang daartussen. Daarnaast staan de ordening van spoorsector en de aansturing van ProRail (beheer) en NS (vervoer) centraal.

Komende winter zullen NS en ProRail eerder een aangepaste dienstregeling gebruiken om te voorkomen dat de treindienst ontregeld raakt. Ook start ProRail met een Zwitserse aanpak van wissels op de emplacementen Amsterdam, Schiphol en Utrecht. Deze wissels zijn cruciaal voor de treindienst. Daarnaast zet ProRail komende winter meer storingsploegen in om eventuele storingen sneller te verhelpen. Dit staat in het winterweerprogramma dat het kabinet met ProRail en NS heeft opgesteld.

Om de betrouwbaarheid en kwaliteit van het spoorvervoer op lange termijn te vergroten is € 4,4 miljard beschikbaar voor het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer (PHS). Hierdoor kunnen reizigers vanaf 2020 iedere 10 minuten een trein pakken tussen de grote steden in de Randstad, Brabant en Gelderland.

Schultz wil nog dit jaar het programma van eisen en het beleidsvoornemen voor het vervoer over het hoofdrailnet (HRN) bespreken met de Tweede Kamer. Dan kan per 1 januari 2015 een nieuwe concessie ingaan. De uitkomsten van het gesprek met de Kamer over het programma van eisen vormen input voor het opstellen van die vervoerconcessie.

De veiligheid op het spoor staat ook in 2013 centraal. De proef met het Europese beveiligingssysteem ERTMS tussen Amsterdam en Utrecht wordt voortgezet. Daarnaast wordt de verdere invoering van dit systeem in Nederland uitgewerkt. Ook spant het kabinet zich met de spoorsector in voor het verder terugdringen van het aantal rood-sein-passages op het spoor. In totaal investeert het kabinet in 2013 circa € 2,2 miljard in spoor, naast de BDU en bijdrage aan regionale investeringen in het openbaar vervoer.

Maritieme zaken

Zodra in 2013 de ‘doorsteek’ naar de Yangtzehaven klaar is, zal de Tweede Maasvlakte toegankelijk zijn voor zeeschepen. Ook wordt verder gewerkt aan de infrastructuur op de haventerminal en de aansluiting van de Tweede Maasvlakte op het spoor- en wegennet. Rotterdam is de grootste haven van Europa en de vijfde haven van de wereld. Die positie wil het kabinet behouden en versterken.

Volgend jaar wordt de verdieping van de vaarweg Harlingen – Kornwerderzand (‘Boontjes’) opgeleverd en wordt gestart met de verbreding van het Wilhelminakanaal bij Tilburg, de verruiming van de Wilhelminasluis in de Zaan en de ombouw van de sluis bij Zwartsluis. Het kabinet trekt in 2013 ca € 0,9 mrd uit voor de vaarwegen.

Luchtvaart

Om de positie van de luchtvaartsector en de mainport Schiphol verder te versterken wordt het ingezette beleid uit de Luchtvaartnota verder uitgerold. Schiphol krijgt de ruimte om tot 2020 te groeien tot 510.000 vliegbewegingen. Lelystad en Eindhoven nemen samen 70.000 vluchten over die niet aan de mainport gebonden zijn.

In 2013 wordt de ontwikkeling van Lelystad Airport uitgewerkt en neemt het kabinet het luchthavenbesluit voor Eindhoven. Ook wordt er een besluit genomen over een nieuw normen- en handhavingsstelsel en over hinderbeperkende maatregelen rond Schiphol. De baanverlenging op vliegveld Eelde is in 2013 afgerond waardoor ook verre bestemmingen binnen en buiten Europa non-stop vanaf Eelde bereikt kunnen worden. In 2013 worden verdere stappen gezet in de lopende aanbesteding van luchthaven Twente.

Voor de luchtvaartterreinen van de BES-eilanden (Bonaire, Sint Eustatius, Saba) zullen in 2013 nieuwe aanwijzingen worden vastgesteld in lijn met de Luchtvaartwet BES.

Water

Het op orde krijgen en houden van de waterveiligheid en zoetwatervoorziening is en blijft een enorme opgave. Dit wordt bevestigd in het Deltaprogramma 2013 dat vandaag door staatssecretaris Atsma naar de Tweede Kamer is gestuurd.

In 2013 wordt doorgewerkt aan het verbeteren van de waterveiligheid. Uit het Hoogwaterbeschermingsprogramma 2 zullen in 2013 zes projecten, waaronder de Lekdijk en de zwakke schakels Noord-Holland worden gerealiseerd. In het kader van Ruimte voor de Rivier zal naar verwachting voor drie projecten de spade de grond in gaan: de uiterwaardvergravingen langs de Rijn, de dijkverleggingen bij Zutphen en de hoogwatergeul Veessen-Wapenveld.

In de loop van 2013 stelt het Rijk een eerste groslijst van afgekeurde dijkvakken op en wil het ministerie beginnen met de voorbereidingen van projecten die met voorrang moeten worden aangepakt.

Naast deze concrete maatregelen, is er meer nodig om te zorgen dat Nederland ook in de toekomst droge voeten houdt. Het aantal mensen achter de dijken is afgelopen decennia flink toegenomen, de economie is gegroeid en het geïnvesteerd vermogen fors gestegen. Dit is aanleiding om voor bepaalde plekken zoals het rivierengebied, delen van Rijnmond-Drechtsteden en Almere een hoger beschermingsniveau te onderzoeken. Hierbij wordt niet alleen gekeken naar extra preventieve maatregelen zoals dijkversterkingen, maar ook naar ruimtelijke oplossingen en een verdere verbetering van de rampenbeheersing of een combinatie van die drie. Dat gebeurt de komende twee jaar.

De uitvoering van het in 2011 getekende Bestuursakkoord Water is voor de financiering, efficiency en effectiviteit van het waterbeleid in 2013 van essentieel belang. In 2013 worden de plannen voor de opknapbeurt van de Afsluitdijk verder uitgewerkt en wordt begonnen met de uitvoering van maatregelen om de waterkwaliteit in Natura 2000-gebieden te verbeteren.

Ruimte

Het ministerie gaat in 2013 door met de uitwerking van zijn nieuwe visie op ruimtelijk beleid. De acties die horen bij de dertien nationale belangen zijn opgenomen in de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte, zoals uitwerking per gebied (o.a. Zuidas) en thema (o.a. Wind op land, Ondergrond) worden doorgezet.

In de gebiedsagenda’s wordt de inhoudelijke samenhang tussen nationale ruimtelijke projecten, verstedelijking, infrastructuur en (openbaar) vervoer in kaart gebracht. In 2013 wordt de ontwerp-Rijksstructuurvisie Amsterdam-Almere-Markermeer (RAAM) vastgesteld. De Rijksstructuurvisie Wind op Land zal de ruimtelijke kaders aangeven voor de ontwikkeling van grootschalige windenergie op land en ligt begin 2013 ter visie. Ook stelt het Rijk een structuurvisie op voor duurzaam en efficiënt gebruik van de ondergrond met behoud van natuurlijke functies van de bodem (o.a. drinkwatervoorziening).

De Omgevingswet, die het complex aan ruimtelijke wet- en regelgeving aanpakt en de besluitvorming sneller en doelmatiger moet maken, wordt verder voorbereid. IenM biedt het voorstel voor de 1e tranche van de Omgevingswet in 2013 aan de Tweede Kamer aan.

Leefomgeving en Milieu

In 2013 werkt het ministerie verder aan de modernisering en vereenvoudiging van de geluidwetgeving rond wegen en spoorlijnen, rekening houdend met de volksgezondheid, leefbaarheid en bereikbaarheid. In het kader van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) zal het Rijk samen met gemeenten en provincies voor de sectoren transport, industrie en landbouw gerichte maatregelen nemen om pieken in luchtvervuiling verder terug te dringen. Ook wordt de aanschaf van de schoonst mogelijke voertuigen met een aankoopsubsidie bevorderd. Dit geldt zowel voor vrachtauto’s (€ 32 miljoen voor trucks en bussen die aan de Euro VI-norm voldoen) als voor het binnenstedelijk taxi- en distributievervoer (€ 20 miljoen voor elektrische of zeer schone taxi’s en bestelwagens).

Afval is een prima grondstof, bouwstof en brandstof. In 2013 zal het aantal grondstoffenrotondes worden uitgebreid. Vanaf 1 januari 2013 worden de kosten voor inzameling en hergebruik van kunststof verpakkingsmateriaal gedragen door producenten, importeurs en verkopers van verpakte producten, zoals het Rijk met deze partijen in 2012 heeft afgesproken. Dit komt in de plaats van de verpakkingenbelasting die per 1 januari 2013 komt te vervallen.

De uitvoering en handhaving van milieutaken moet in 2013 professioneler en eenduidiger. Het landelijk netwerk van 28 regionale uitvoeringsdiensten (RUD’s) gaat daar vorm en inhoud aan geven. De vergunningverlening, handhaving en toezicht op risicovolle bedrijven komt geheel te liggen bij zes (van de 28) hiertoe gespecialiseerde RUD’s.

Begrotingsakkoord

Naast de Rijksbrede taakstelling, die voor IenM neerkomt op € 98 miljoen en een inkooptaakstelling van € 38 miljoen per jaar, geldt specifiek voor het Infrastructuurfonds een structurele korting van € 200 miljoen. In 2013 is de totale bezuinigingsopgave op het Infrafonds ruim € 500 miljoen. Om dit op te vangen heeft minister Schultz van Haegen ervoor gekozen uitgaven voor voorbereidende werkzaamheden voor aantal projecten te faseren. Bij het spoor, regionale en lokale investeringen is het mogelijk om de gevolgen voor vastgelegde mijlpalen of politiek bestuurlijke afspraken zo veel mogelijk te beperken. Bij wegen en vaarwegen worden een deel van de geplande uitgaven voor planuitwerking en aanlegprogramma’s uitgesteld.

Beheer en onderhoud

In lijn met de aankondiging in de begroting van 2012 wordt in 2013 bezuinigd op beheer en onderhoud. Om te zorgen dat de wegen en vaarwegen ook in de toekomst beschikbaar, betrouwbaar en veilig blijven, voert Rijkswaterstaat het beheer en onderhoud efficiënter en versoberd uit. Alleen bij wegwerkzaamheden die grote hinder veroorzaken, worden weggebruikers naast het internet voortaan ook met bouwborden en (kleine) advertenties in regionale en lokale bladen geïnformeerd. Voor overige werkzaamheden kunnen weggebruikers terecht op vanAnaarBeter.nl. Daarnaast kunnen zij via de nieuwe vanAnaarBeter-app controleren of ze te maken krijgen met hinder door werkzaamheden.

Begroting IenM nieuwe stijl

De begroting is dit jaar gewijzigd door invoering van een nieuwe begrotingsstructuur, verdere doorvoering van het ‘verantwoord begroten’ en maatregelen om meer transparantie te bieden.

In de artikelen wordt, zoals in andere jaren, de relevante financiële en beleidsinformatie vermeld die samenhangt met de voorgenomen uitgaven. Om de begroting inzichtelijker en transparanter te maken worden per beleidsartikel rollen en verantwoordelijkheden beschreven, inclusief bijbehorende indicatoren. Ook worden de in te zetten financiële instrumenten over een langere periode weergegeven (tot en met 2028).

IenM in kaart

Zie voor een uitwerking van het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) ‘IenM in kaart’: www.rijksoverheid.nl/ienminkaart/