Informele EU raad stedenbeleid omarmt integrale aanpak

Den Haag – Om het doel van duurzame steden te bereiken, moet er gekozen worden voor een integrale aanpak van grootstedelijke vraagstukken. Daarnaast moeten de Europese structuurfondsen beschikbaar komen voor lokale projecten die de integrale aanpak omhelzen. Dit is de belangrijkste boodschap in het Leipzig Charter die is aangenomen door de Europese ministers verantwoordelijk voor het stedenbeleid op 24 mei 2007. Ook besloten de ministers tot continuering van het European Urban Knowledge Network (EUKN), het kennisuitwisselingsnetwerk voor Europese steden.

Tijdens de informele ministersraad in Leipzig stond behandeling van het Charter centraal. Het Leipzig Charter is een aanzet tot een agenda voor een ‘Europees grotestedenbeleid’. Het Charter is een initiatief van het Duitse EU voorzitterschap.

Het Leipzig Charter bouwt voort op de stedelijke agenda’s van voorgaande EU voorzitterschappen, met name het ‘Lille Action Programme’ (Lille, 2000), het ‘Urban Acquis’ (Rotterdam, 2004) en het ‘Bristol Accord’ (Bristol, 2005).

Het Leipzig Charter is vooral een politiek document. Er zijn geen concrete actiepunten in opgenomen. Stedelijk beleid is vooral de zaak van nationale overheden. Toch moet het belang van het Leipzig Charter niet onderschat worden. Door aanname van het Charter committeren de ministers zich om in eigen land de discussie aan te gaan over hoe de stedelijke dimensie in nationaal, regionaal en lokaal beleid geïntegreerd kan worden. Daarnaast wordt het belang van steden op Europees niveau politiek benadrukt. De EU zal in de toekomst nadrukkelijker de gevolgen voor steden wegen in de totstandkoming van haar beleid.

De ministers bespraken in Leipzig ook de toekomst van het European Urban Knowledge Network (EUKN). In Leipzig is besloten om de succesvolle pilot fase van het project af te sluiten en het netwerk op meer permanente basis voort te zetten. Het netwerk is in 2005 gestart. EUKN helpt Europese stedelijke professionals met gerichte kennis op voor steden relevante beleidsterreinen. Oprichting van het EUKN was een initiatief van het Nederlandse EU voorzitterschap van 2004. Het Nicis Institute voert het secretariaat van het stedelijke kennisuitwisselingsnetwerk.

De positie van de EU met betrekking tot stedelijk beleid heeft zich over de afgelopen jaren ontwikkeld. Waar de rol van de EU initieel meer signalerend van aard was, worden haar aanbevelingen nu steeds concreter.

De centrale boodschap in het Leipzig Charter is de noodzaak van “integrated strategies and coordinated action”. Wat betekent dit? Inhoudelijk betekent dit dat, om het doel van duurzame steden te bereiken, verschillende beleidsagenda’s in balans uitgevoerd moeten worden: sociale, economische en milieudoelstellingen moeten gelijktijdig nagestreefd worden. Eerder onderstreepten het Urban Acquis en het Bristol Accord het belang van een integrale aanpak. De noodzaak tot een integrale aanpak stelt eisen aan de institutionele setting waarin het (Europese) grotestedenbeleid zich afspeelt. Alle bestuurlagen – lokaal, regionaal, nationaal en Europees – hebben belang bij gezonde steden en delen de verantwoordelijkheid voor het succes van steden.

• Europa moet een algemeen kader opstellen waarin het stedelijk beleid kan plaatsvinden;
• Europese structuurfondsen moeten beschikbaar zijn voor lokale projecten die de integrale aanpak omhelzen. Daarnaast kan Europa een grote rol spelen in het stimuleren en faciliteren van kennisuitwisseling tussen steden;
• Op nationaal niveau moeten de betrokken departementen beter samenwerken en kunnen financieringsstromen voor stedelijke ontwikkelingen het best gebundeld worden;
• Europese steden (en stadsregio’s) moeten integrale ontwikkelingsplannen opstellen. Het is aan de lokale overheden om de uitvoering van deze plannen te coördineren. Bij het opstellen van de plannen moeten zowel nationale, regionale als lokale overheden betrokken worden, net als belanghebbende burgers en private organisaties. Teruggrijpend op het Bristol Accord benadrukt het Leipzig Charter herhaaldelijk dat op lokaal niveau de vaardigheden (skills) ontwikkeld moeten worden, bij alle betrokken partijen, om hun rol met verve te kunnen vervullen;

Het Leipzig Charter noemt terreinen waarop het stedelijk beleid zich nu in elk geval zou moeten richten:

• Het aanpakken van achterstandswijken;
• Het verbeteren van de publieke ruimte;
• Het moderniseren van infrastructuur met een focus op energiezuinigheid;
• Beter onderwijs voor jonge kinderen en bijscholing voor werknemers;
• Beter en efficiënter openbaar vervoer in en tussen steden;

De volgende twee EU voorzitters – Portugal (tweede helft van 2007) en Slovenië (eerste helft van 2008) – hebben aangegeven stedelijk beleid hoog op de agenda te houden en concrete voorstellen te doen voor implementatie van de aanbevelingen in het Leipzig Charter.

Op 4 juli 2007 organiseert het Nicis Institute een bijeenkomst over de implicaties van het Leipzig Charter voor de Nederlandse steden. Vertegenwoordigers van de betrokken ministeries, de steden en het EUKN zullen met de deelnemers in kaart brengen welke kansen het Charter biedt voor Nederlandse lokale overheden. Bent u geïnteresseerd in deelname aan deze bijeenkomst, neemt u dan contact op met het Nicis Institute.

Download het Leipzig Charter via de website van het Nicis Institute

Achtergrondinformatie (verzorgd door de redactie van Infrasite)
Jacques Barrot

Leipzig, 24th may 2007