Lokaal opslaan en gebruiken van duurzaam opgewekte energie in een woonwijk is haalbaar, maar rendabel is het gebruik van een thuis- of buurtbatterij voor de opslag van energie nog niet. Dat is de voornaamste uitkomst van GridFlex, een proefproject van ruim drie jaar in de nieuwe woonwijk Veldegge in Heeten (Overijssel). Beproefd werden zowel nieuwe zeezoutbatterijen als nieuwe tariefmodellen.

De pilot startte in 2017 met deelname van alle 49 huishoudens in de wijk. Het doel was om te kijken of een hele wijk zelfvoorzienend zou kunnen worden bij het opwekken en verbruiken van elektriciteit. De huizen werden uitgerust met zonnepanelen om stroom op te wekken en experimentele zeezoutbatterijen om de opgewekte elektriciteit op te kunnen slaan. Om die stroom weer op een slimme manier en op een gunstig moment te gebruiken werden daarnaast een energiemanagementsysteem, twee energietariefsystemen en een speciale app ingezet.

Twee tariefsystemen

Tijdens de proef werden twee tariefsystemen getest. Bij het ene prijsmechanisme waren de transportkosten van de elektriciteit voor de deelnemers afhankelijk van de elektriciteitsvraag op het net. Als de vraag veranderde, stegen of daalden de kosten.

Uitgangspunt van het andere tariefsysteem was zo veel mogelijk stimuleren van de deelnemers om de energie van hun zonnepanelen te delen met hun buurgenoten. Zo zou er een zelfvoorzienend netwerk moeten ontstaan. Het verschil in aankoop- en verkoopprijs van de energie werd toegerekend aan de opwekker (50 procent) en de afnemer (50 procent). Deze berekenmethode was voor beide partijen gunstiger dan het terugleveren of afnemen van energie van het energienet. Belangrijke randvoorwaarde bij beide tariefsystemen was dat de totale kosten voor de gebruikers nooit hoger zouden zijn dan de reguliere kosten.

Beide systemen hadden voor- en nadelen volgens Victor Reijnders, onderzoeker aan de Universiteit Twente. “Het eerste systeem werkte het beste bij het afvlakken van pieken. Het tweede bleek het meest efficiënt om de lokaal opgewekte energie binnen de wijk te houden. Voor de toekomst lijkt het dus slim om te zoeken naar een combinatie van beide.”

Salderingsregeling

De aansturing van de zeezoutbatterijen bleek lastig. De deelnemende partijen aan de proef concluderen dat batterijen een goede oplossing kunnen bieden om elektriciteitspieken te verminderen. De winst die dat oplevert is op dit moment alleen nog niet genoeg om de aanschafwaarde terug te verdienen. Ze denken dat de situatie kan veranderen als de salderingsregeling wordt afgeschaft (die wordt vanaf 1 januari 2023 geleidelijk afgebouwd) en mogelijk ook als er een ander tarievenstelsel komt.

Innovatiemanager Michiel van Dam van Enexis Netbeheer noemt het jammer dat het niet lukt om de wijk energieneutraal te krijgen, maar voor de netbeheerder leverde de proef niettemin waardevolle uitkomsten op. “Het systeem bleek wel een mooie manier om de enorme pieken in het energieverbruik af te vlakken. En dat is precies waar wij als netbeheerder graag meer inzicht in willen krijgen. Als inwoners van een wijk gezamenlijk kunnen zorgen voor een beter gespreide belasting op het energienet, dan is een kostbare verzwaring van het elektriciteitsnet op verschillende plaatsen waarschijnlijk minder hard nodig.”

Aan de proef nam een groot aantal partijen deel, waaronder de wijkbewoners van Veldegge, Energie Coöperatie Endona uit Heeten, Enexis Netbeheer en Universiteit Twente. Om de proef mogelijk te maken kregen de deelnemers van de overheid een ontheffing van de Elektriciteitswet.