De investeringen van de netbeheerders zijn onvoldoende om hun netten te versterken en zo te kunnen voldoen aan de verwachte vraag naar energie de komende jaren. Dat brengt de energietransitie mogelijk in gevaar, zo waarschuwt de Autoriteit Consument & Markt (ACM). De netbeheerders pleiten voor slimmere inrichting van de toekomstige energiesystemen.

Sinds dit jaar toetst de ACM de investeringsplannen die de beheerders van elektriciteits- en gasnetwerken elke twee jaar moeten maken. Dit jaar was het de eerste keer dat ze die plannen moesten voorleggen. Uit de toets blijkt dat het huidige tekort aan transportcapaciteit op meerdere plaatsen in de elektriciteitsnetten de komende vijf tot tien jaar nog aan zal houden. Door de energietransitie zal de vraag naar energie en de behoefte aan meer transportcapaciteit alleen maar toenemen.

Zorgelijk

Met hun geplande investeringen kunnen de netbeheerders daar niet in voorzien, zegt Manon Leijten, bestuurslid van de ACM. “We constateren dat de huidige investeringsplannen van de netbeheerders het tekort aan transportcapaciteit de komende jaren niet oplossen. Dat is zorgelijk, want het kan de voortgang van de energietransitie vertragen. Nadere inspanningen van alle partijen zijn dus nodig om de transitie te laten slagen.” Die zorgen heeft de ACM inmiddels ook gedeeld met het ministerie van Economische Zaken.

De ACM vreest dat de capaciteitstekorten alleen maar groter zullen worden de komende jaren, omdat zoals de toezichthouder omschrijft ‘de timing van de voorgenomen investeringen in elektriciteitsnet achterblijft bij de voorspelde vraag’. Tijdelijke oplossingen zoals congestiemanagement – een manier om vraag en aanbod te sturen door gebruik te maken van prijsmechanismes en marktwerking – hebben nadelen, zegt de ACM. Een mogelijk gevolg is dat producenten van duurzame energie onvoldoende capaciteit toegewezen krijgen. Hoewel er volgens de ACM geen snelle oplossing is, moet er wel met alle betrokken partijen gewerkt worden aan een oplossing voor de lange termijn.

Investering van 40 miljard euro

De netbeheerders laten weten dat de investeringen voor de periode 2020 tot en met 2029 naar recordhoogte zijn gestegen. Het gaat om ruim 40 miljard euro voor onderhoud en het verzwaren van het elektriciteitsnet. Ook de netbeheerders zien dat hun netten onder druk staan. Dat heeft volgens brancheorganisatie Netbeheer Nederland onder meer te maken met de snelgroeiende vraag vanuit zonneparken en datacenters. Wat de beheerders eveneens parten speelt is een groot tekort aan technici, lange vergunningstrajecten en het feit dat de werkzaamheden soms belemmerd worden omdat er maar een beperkt deel van het netwerk uitgeschakeld mag worden.

De netbeheerders werken volgens de brancheorganisatie al aan oplossingen door netten beter te benutten, stroompieken te verkleinen en gasnetten te vergroenen. Daarnaast pleiten ze voor meer regie op volumes en locaties, betere afstemming tussen partijen en het verkorten van ruimtelijke procedures.

Plannen moeten beter

Op 1 januari 2022 moeten de netbeheerders hun nieuwe investeringsplannen bij de ACM indienen voor de periode daarna. De toezichthouder heeft hen laten weten dat de nieuwe plannen vollediger moeten zijn. Ondanks wat aanpassingen die de netbeheerders op verzoek van de ACM gedaan hadden, waren de plannen op sommige onderdelen nog niet genoeg uitgewerkt.