Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties staat voor een sterke democratie, een slagvaardig openbaar bestuur en een innovatieve overheid waar inwoners uit het hele Koninkrijk op kunnen vertrouwen. Nu en in de toekomst. Als één overheid zorgen we samen met medeoverheden dat mensen in hun dagelijks leven ervaren dat het beter gaat. Dat zij prettig kunnen wonen in betaalbare, veilige en energiezuinige woningen in een buurt waar iedereen meetelt en meedoet. Op het gebied van wonen, klimaatverandering en energietransitie, weerbaarheid van openbaar bestuur, aanpak cyberdreigingen, het Caribisch deel van het Koninkrijk en digitale overheid doen minister Ollongren en staatssecretaris Knops van BZK diverse investeringen.

Wonen en leefomgeving

Veel mensen hebben moeite met het vinden van een betaalbare woning. De komende jaren zijn er jaarlijks zo’n 75.000 woningen extra nodig. Het kabinet is met gemeenten, provincies en andere partijen afspraken aan het maken over het versnellen van de bouwproductie. Onder andere voor bouwprojecten wordt het door een wetswijziging makkelijker om bij wijze van experiment af te wijken van knellende regels. Ook kunnen procedures rond bouwvergunningen verkort worden. Dit levert tijdswinst op. Oude bedrijventerreinen, maar bijvoorbeeld ook oude havengebieden liggen vaak op aantrekkelijke locaties die ook geschikt zijn voor woningbouw. Het kabinet trekt 38 miljoen uit om woningbouw in dergelijke gebieden te stimuleren. We pakken knelpunten bij hypotheekverstrekking voor starters en ouderen aan.

Naar huurwoningen in het middensegment is veel vraag. Het kabinet maakt afspraken over meer aanbod. Voor woningcorporaties wordt het gemakkelijker om middenhuurwoningen te realiseren.

Woningcorporaties spelen een belangrijke rol bij het realiseren van betaalbare woningen. Het kabinet helpt hen daarbij. De verhuurderbijdrage die zij moeten afdragen wordt met 100 miljoen verlaagd. Verder kunnen corporaties een korting krijgen op de heffing als ze duurzame investeringen doen. Daarvoor is ook 100 miljoen beschikbaar. Het Nationaal Energiebespaarfonds dat aan woningeigenaren voor energiebesparing leningen met een lage rente verstrekt, wordt verder verbeterd. Er komt meer geld in het fonds en er wordt bekeken hoe aan VvE’s leningen met een langere looptijd verstrekt kunnen worden. Dit stimuleert grotere investeringen in energiebesparing.

Het kabinet zet in op een aardgasvrij Nederland. Tegen het eind van de kabinetsperiode moeten jaarlijks 30.000 tot 50.000 woningen aardgasvrij worden gemaakt. Het kabinet draagt voor ongeveer 20 gemeenten bij aan pilots waarmee een hele wijk aardsgasvrij wordt gemaakt. De pilots moeten kennis opleveren voor het aardgasvrij maken van alle wijken in Nederland. Verder komen er pilots voor aardgasvrije schoolgebouwen waarbij ook het binnenklimaat wordt aangepakt.

Met de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) zoeken we evenwicht tussen ruimtelijke prioriteiten rond woningbouw, landbouw, energieopwekking, mobiliteit, natuur en water, duurzame landbouw en bescherming van open ruimten zoals het Groene Hart, de Waddenzee en de Veluwe. Bovendien verankeren we in de NOVI het ruimtelijk perspectief op vitaal en leefbaar houden van krimpregio’s inclusief het Groninger aardbevingsgebied. De nieuwe omgevingswet maakt de regels eenvoudiger, biedt ruimte aan ontwikkeling en beschermt de leefomgeving. Gezamenlijk wordt goed gekeken waar de woningen, vanuit meerdere belangen, gebouwd kunnen worden.

Democratie en bestuur

Het verkiezingsproces wordt makkelijker, transparanter en toegankelijker. Iedereen kan voortaan controleren hoe de verkiezingsuitslag is berekend. We werken aan een stembiljet dat makkelijker in gebruik moet zijn. Vanaf 2019 moeten alle stemlokalen toegankelijk zijn voor kiezers met een lichamelijke beperking. En we voeren gesprekken met relevante organisaties om te kijken of hulp in het stemhokje is toe te staan aan kiezers met een verstandelijke beperking.

We willen mensen betere mogelijkheden geven om mee te doen in de lokale democratie. De lokale politiek maakt steeds vaker belangrijke keuzes op het gebied van wonen, zorg, energie en leefomgeving. Het bouwen van aardgasvrije woningen is de eerste nationale proeftuin waarbij inwoners kunnen mee besluiten over hoe dit vorm krijgt in hun wijk. Nog in 2018 starten 10 experimenten waarbij inwoners de exploitatie en het beheer van vastgoed overnemen. We geven meer ruimte voor lokale keuzes en maatwerk in de Gemeentewet en mogelijk ook in aanvullende wet- en regelgeving.

De Staatscommissie Parlementair Stelsel buigt zich over de vraag of het parlementaire stelsel nog beantwoordt aan de eisen van de tijd. Eind 2018 komt zij met haar rapport. In 2019 gaat het kabinet aan de slag met de uitkomsten van dit onderzoek.

Lokale politieke ambtsdragers vervullen een sleutelrol in de lokale democratie. Dat moeten ze integer kunnen doen, en zonder angst voor agressie. Om de weerbaarheid van het lokale bestuur te vergroten wordt extra ingezet op bewustwording, opleiding en oefenen van politieke ambtsdragers in het omgaan met agressie en geweld. BZK investeert 1,1 miljoen euro in innovatieve initiatieven van 14 gemeenten die bijdragen aan onder meer deze aanpak.

Versterking van de regio

Er gaat volgend jaar 600 miljoen extra naar het Gemeente- en Provinciefonds. Dit wordt besteed aan een aantal maatschappelijke opgaven, die zich niet beperken tot de grenzen van een gemeente of regio. Door de handen ineen te slaan als Rijk, gemeenten, provincies en waterschappen, en als één overheid te werken voor mensen in Nederland, bereiken we meer. Samen pakken we problemen aan die mensen dagelijks ervaren, zoals eenzaamheid en problematische schulden.

Er wordt geïnvesteerd in een aantal nieuwe City Deals, waarin steden de ruimte krijgen om te experimenteren en te vernieuwen. Zo geven we een impuls aan de economische groei, leefbaarheid en innovatie in de steden. Dit is aanvullend op de in 2018 gesloten (en in 2019 uitgevoerde) regiodeals die de regionale economische structuur en leefbaarheid van de BES-eilanden, Zeeland, Rotterdam-Zuid en Brainport Eindhoven en rondom ESTEC versterken.

We stimuleren samenwerking over de landsgrenzen heen om economische groei en sociale en fysieke leefbaarheid te versterken, vooral in grensregio’s. We zorgen dat alle overheden aan beide kanten van de grens beter gebruik maken van de mogelijkheden die internationale organisaties bieden om de samenwerking te verbeteren.

AIVD

Er gaat structureel 12 miljoen extra, beginnend met 8 miljoen in 2019, naar de AIVD voor de aanpak van digitale dreigingen, spionage en sabotage. Dit maakt deel uit van het bedrag van in totaal 95 miljoen euro dat bij het regeerakkoord structureel is gereserveerd voor cybersecurity. Met de inwerkingtreding van de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017 zijn de bevoegdheden van de AIVD gemoderniseerd en zijn de waarborgen versterkt. Een nieuw element vormt de introductie van de Geïntegreerde Aanwijzing, waardoor de betrokkenheid van partnerts in het veiligheidsdomein is geborgd over de volle breedte van het takenpakket van de dienst(en).

Digitale en innovatieve overheid

We investeren in een samenleving waarin iedereen mee kan blijven doen en waarin de menselijke waardigheid voorop staat. Ook zorgen we ervoor dat burgers en ondernemer beter door de overheid worden bediend. Hiervoor lanceerde BZK vlak voor de zomer de Agenda Digitale Overheid: NL DIGIbeter.

We experimenteren samen met alle overheden, de markt, wetenschap en startups om tot innovatieve oplossingen te komen voor maatschappelijke vraagstukken in de digitale samenleving. Daarvoor stellen we budget beschikbaar aan overheden en bedrijven. We zetten specifiek in op de verbetering van MijnOverheid, en een machtigingsvoorziening, zodat mensen en bedrijven daar al hun zaken kunnen (laten) regelen. Mensen kunnen daar ook meer regie op hun eigen gegevens gaan voeren en berichten gaan sturen naar de overheid.

Koninkrijksrelaties

In het regeerakkoord staat dat BZK een sterkere coördinerende krijgt op het terrein van Koninkrijksrelaties. Daarvoor is voorlichting gevraagd aan de Raad van State. Deze voorlichting wordt dit jaar verwacht. Daarna komt het kabinet met een standpunt. Verder wordt een groot interdepartementaal beleidsonderzoek uitgevoerd naar de doelmatigheid van rijksuitgaven voor Caribisch Nederland. Voor de sociaaleconomische ontwikkeling van Bonaire, Sint Eustatius en Saba is een gecoördineerd handelen van de Rijksoverheid en goed functionerend lokaal bestuur essentieel.

Ook staat 2019 in het teken van de verdere wederopbouw van Sint Maarten. Vanuit het wederopbouwfonds is de eerste bijdrage beschikbaar gesteld. Met steun van de Wereldbank kan Sint Maarten daarmee projecten uitvoeren. Zo kan het vliegveld weer operationeel worden en kan een nieuw ziekenhuis worden gebouwd. Ook worden huizen opgeknapt en orkaanbestendig gemaakt. Zo is Sint Maarten beter voorbereid op toekomstige orkanen.

Ook voor Saba en Sint Eustatius zijn middelen voor wederopbouw beschikbaar gesteld. Op deze eilanden wordt nog dagelijks gewerkt aan het herstel van woningen, gebouwen en wegen. Samen met de bijdrage vanuit de regio envelop kan ook de haven van Saba worden versterkt.

Nederland heeft in 2018 bestuurlijk ingegrepen op Sint Eustatius vanwege de ‘grove taakverwaarlozing’ van het lokale bestuur. Via de regeringscommissaris draagt Nederland de bestuurlijke verantwoordelijkheid voor het eiland. De regeringscommissaris en het kabinet spannen zich in om in 2019 de grootste problemen op het eiland aan te pakken. De bestuurlijke ingreep dient zo kort mogelijk, maar zo lang als nodig te zijn.

De komende jaren wordt bestrijding van de georganiseerde, ondermijnende criminaliteit verder doorgezet. De aanpak krijgt succesvol vorm door een extra inzet van het Recherche Samenwerkingsteam, het Openbaar Ministerie en het Gemeenschappelijk Hof van Justitie. Gelijktijdig wordt er ook aan de ‘voorkant’ gewerkt: de Integriteitskamer op Sint Maarten en het versterken van het grenstoezicht op Sint Maarten zijn hier voorbeelden van. Een integere en versterkte uitvoering van het grenstoezicht is een belangrijke schakel in de aanpak van criminaliteit en instroom van illegale arbeidsmigranten. Nederland is hierin ondersteunend; rechtshandhaving is een autonome bevoegdheid van de landen.

Rijksvastgoed

Het rijksvastgoed wordt ingezet om de doelen van het Regionaal Ontwikkelprogramma te realiseren, zodat er optimaal financieel én maatschappelijke rendement gerealiseerd wordt. Er zijn zeven projecten in verschillende regio’s geselecteerd rondom de thema’s duurzaamheid, woningbouwproductie en sociaaleconomische kansen. Het is de bedoeling dat deze projecten ook elders van start gaan. Dat is goed voor de regio, voor de gebruikers en voor de waarde van het rijksvastgoed. Andere grote projecten zijn de nieuwbouw voor het European Medicines Agency en de renovatie van het Binnenhof.

Ter invulling van het Klimaatakkoord investeren we de komende jaren bij onderhoud en renovatie in de duurzaamheid van het rijksvastgoed. In het project EnergieRijk Den Haag verduurzamen we samen met de gemeente, provincie en marktpartijen de overheidsgebouwen in het centrumgebied van Den Haag.