ICT-toepassingen bij infrastructuur vereisen meer overheidsregie

Foto: Ivo Ketelaar

ICT is overal. Zowel dienstverlening voor mobiliteit en elektriciteit als de infrastructuur zelf maken steeds meer gebruik van slimme toepassingen. Deze digitalisering kent vele zegeningen maar zorgt ook voor dilemma’s rond publieke waarden zoals toegankelijkheid, privacy, efficiëntie, keuzevrijheid en beheersbaarheid. Uit het signalenrapport ‘Mobiliteit en elektriciteit in het digitale tijdperk’ blijkt dat de overheid nu expliciet de regie moet nemen om nieuwe ICT-toepassingen van infrastructuur te beïnvloeden. Alleen dan kunnen we een nieuw evenwicht tussen publieke waarden bereiken.

De Nederlandse infrastructuur en de daaraan verbonden dienstverlening worden dankzij ICT-toepassingen in hoog tempo ‘slimmer’. Dat vergemakkelijkt ons leven, vergroot onze keuzevrijheid en maakt onze leefomgeving veiliger en duurzamer.

Maar er is ook een keerzijde. Zo kunnen smart mobility en smart grid ertoe leiden dat groepen zoals laag opgeleiden en ouderen worden uitgesloten van dienstverlening als het hen ontbreekt aan de noodzakelijke vaardigheden of draagkracht om nieuwe infrastructuurdiensten te benutten. Ook het uitsluiten van bepaalde buurten of groepen van dienstverlening ligt op de loer, iets wat nu al voorkomt bij bijvoorbeeld verzekeringen. Naast toegankelijkheid, kunnen publieke waarden zoals de voorzieningszekerheid van vitale (energie)voorzieningen en het recht op privacy en zelfbeschikking ook op de tocht komen te staan.

Digitalisering vereist actief handelen van Rijksoverheid
Nu expliciet de regie nemen en handelen met een vooruitziende blik, vanuit een langetermijnvisie is dus de voornaamste opdracht voor de Rijksoverheid. We willen niet dat technologie de samenleving overkomt. Technologie is ook zeker niet neutraal.

De overheid moet daarom actief in gesprek gaan met de samenleving over wat de kernwaarden binnen de verschillende domeinen zijn, en deze vervolgens als uitgangspunt kiezen voor beleid hoe om te gaan met nieuwe ontwikkelingen. Belangrijke vraag is daarbij ook welke van de huidige spelregels nog goed functioneren en welke tekort schieten of dreigen dat te doen. Ook dat vraagt om actie.

Nieuwe spelregels voor slimme systemen
Waar de overheid vroeger kon volstaan met een investeringsstrategie voor de belangrijkste infrastructuur en nationale regels over het gebruik daarvan, lijkt nu een reguleringsstrategie van groot belang. Er zijn nieuwe spelregels nodig om de kernwaarden in onze samenleving te beschermen, bijvoorbeeld rondom toegankelijkheid van systemen, netwerken en diensten voor de brede bevolking en de leveringszekerheid van bijvoorbeeld vervoersdiensten en elektriciteit.

Democratische controle zal op een andere manier moeten worden ingevuld, door bijvoorbeeld een toezichthouder. Zeker wanneer slimme systemen steeds vaker autonoom handelen en beslissingen nemen die reële gevolgen voor mens en omgeving hebben.

Experimenteren verdient daarnaast ook aandacht
Meer overheidsregie met duidelijke kaders wil niet zeggen dat de overheid eenzijdig grote veranderplannen moet gaan uitrollen of instrumenten moet voorschrijven. Zonder de innovatie te willen sturen, kan de overheid wel ruim baan geven aan de improviserende, innoverende en proberende samenleving.

Het PBL pleit daarbij voor een proces van kleine stappen en voortdurende bijsturing op basis van evaluatie. Juist experimenten – die later eventueel nog kunnen worden teruggedraaid – verdienen intensieve aandacht van de Rijksoverheid om zo de innovaties te steunen en richting te geven die vanuit publieke belangen gunstig uitpakken. Ze maken ook tijdig ingrijpen mogelijk als nieuwe ontwikkelingen onze publieke waarden onder druk zetten.

Over het signalenrapport
In een signalenrapport zet het Planbureau voor de Leefomgeving de schijnwerpers op bepaalde ontwikkelingen op het gebied van de leefomgeving die meer aandacht van het overheidsbeleid vragen. Daarbij doet het PBL ook aanbevelingen hoe dit op te pakken.

Meer informatie
Naar de publicatiepagina Mobiliteit en elektriciteit in het digitale tijdperk, Publieke waarden onder spanning

U las zojuist één van de gratis premium artikelen

Onbeperkt lezen? Profiteer nu van de introductieaanbieding voor € 10,- per maand.

Bekijk de aanbieding

Auteur: Redactie Infrasite

Bron: Planbureau voor de Leefomgeving (PBL)

ICT-toepassingen bij infrastructuur vereisen meer overheidsregie | Infrasite

ICT-toepassingen bij infrastructuur vereisen meer overheidsregie

Foto: Ivo Ketelaar

ICT is overal. Zowel dienstverlening voor mobiliteit en elektriciteit als de infrastructuur zelf maken steeds meer gebruik van slimme toepassingen. Deze digitalisering kent vele zegeningen maar zorgt ook voor dilemma’s rond publieke waarden zoals toegankelijkheid, privacy, efficiëntie, keuzevrijheid en beheersbaarheid. Uit het signalenrapport ‘Mobiliteit en elektriciteit in het digitale tijdperk’ blijkt dat de overheid nu expliciet de regie moet nemen om nieuwe ICT-toepassingen van infrastructuur te beïnvloeden. Alleen dan kunnen we een nieuw evenwicht tussen publieke waarden bereiken.

De Nederlandse infrastructuur en de daaraan verbonden dienstverlening worden dankzij ICT-toepassingen in hoog tempo ‘slimmer’. Dat vergemakkelijkt ons leven, vergroot onze keuzevrijheid en maakt onze leefomgeving veiliger en duurzamer.

Maar er is ook een keerzijde. Zo kunnen smart mobility en smart grid ertoe leiden dat groepen zoals laag opgeleiden en ouderen worden uitgesloten van dienstverlening als het hen ontbreekt aan de noodzakelijke vaardigheden of draagkracht om nieuwe infrastructuurdiensten te benutten. Ook het uitsluiten van bepaalde buurten of groepen van dienstverlening ligt op de loer, iets wat nu al voorkomt bij bijvoorbeeld verzekeringen. Naast toegankelijkheid, kunnen publieke waarden zoals de voorzieningszekerheid van vitale (energie)voorzieningen en het recht op privacy en zelfbeschikking ook op de tocht komen te staan.

Digitalisering vereist actief handelen van Rijksoverheid
Nu expliciet de regie nemen en handelen met een vooruitziende blik, vanuit een langetermijnvisie is dus de voornaamste opdracht voor de Rijksoverheid. We willen niet dat technologie de samenleving overkomt. Technologie is ook zeker niet neutraal.

De overheid moet daarom actief in gesprek gaan met de samenleving over wat de kernwaarden binnen de verschillende domeinen zijn, en deze vervolgens als uitgangspunt kiezen voor beleid hoe om te gaan met nieuwe ontwikkelingen. Belangrijke vraag is daarbij ook welke van de huidige spelregels nog goed functioneren en welke tekort schieten of dreigen dat te doen. Ook dat vraagt om actie.

Nieuwe spelregels voor slimme systemen
Waar de overheid vroeger kon volstaan met een investeringsstrategie voor de belangrijkste infrastructuur en nationale regels over het gebruik daarvan, lijkt nu een reguleringsstrategie van groot belang. Er zijn nieuwe spelregels nodig om de kernwaarden in onze samenleving te beschermen, bijvoorbeeld rondom toegankelijkheid van systemen, netwerken en diensten voor de brede bevolking en de leveringszekerheid van bijvoorbeeld vervoersdiensten en elektriciteit.

Democratische controle zal op een andere manier moeten worden ingevuld, door bijvoorbeeld een toezichthouder. Zeker wanneer slimme systemen steeds vaker autonoom handelen en beslissingen nemen die reële gevolgen voor mens en omgeving hebben.

Experimenteren verdient daarnaast ook aandacht
Meer overheidsregie met duidelijke kaders wil niet zeggen dat de overheid eenzijdig grote veranderplannen moet gaan uitrollen of instrumenten moet voorschrijven. Zonder de innovatie te willen sturen, kan de overheid wel ruim baan geven aan de improviserende, innoverende en proberende samenleving.

Het PBL pleit daarbij voor een proces van kleine stappen en voortdurende bijsturing op basis van evaluatie. Juist experimenten – die later eventueel nog kunnen worden teruggedraaid – verdienen intensieve aandacht van de Rijksoverheid om zo de innovaties te steunen en richting te geven die vanuit publieke belangen gunstig uitpakken. Ze maken ook tijdig ingrijpen mogelijk als nieuwe ontwikkelingen onze publieke waarden onder druk zetten.

Over het signalenrapport
In een signalenrapport zet het Planbureau voor de Leefomgeving de schijnwerpers op bepaalde ontwikkelingen op het gebied van de leefomgeving die meer aandacht van het overheidsbeleid vragen. Daarbij doet het PBL ook aanbevelingen hoe dit op te pakken.

Meer informatie
Naar de publicatiepagina Mobiliteit en elektriciteit in het digitale tijdperk, Publieke waarden onder spanning

U las zojuist één van de gratis premium artikelen

Onbeperkt lezen? Profiteer nu van de introductieaanbieding voor € 10,- per maand.

Bekijk de aanbieding

Auteur: Redactie Infrasite

Bron: Planbureau voor de Leefomgeving (PBL)