Interview met Marieke Martens, TNO, naar aanleiding van de TNO workshop “MOBILITEIT EN GEDRAG” TUSSENTIJDSE RESULTATEN tijdens Dag van Verkeer en Mobiliteit 2013 op 28 november in Houten.

1. Binnen het programma Mobiliteit en Gedrag wil TNO de achterliggende determinanten van reisgedrag van mobilisten beter begrijpen. De samenhang probeert TNO te vatten in FOUNTAIN. Wat is het doel van FOUNTAIN?

Het doel van ons gedragsmodel FOUNTAIN is om inzicht te geven in hoe mensen in woon-werkverkeer hun mobiliteitsgedrag kiezen (hoe laat ga ik weg, pak ik de trein of de auto, ga ik thuiswerken ed) en hoe dit te beïnvloeden is door maatregelen of interventies. Zo maakt het veel uit wat iemand zijn huidige gewoontes zijn, maar ook welke kosten iemand aan het reizen heeft, wat zijn gezinssituatie is, hoe de situatie op zijn werk is, zijn sociale netwerk etc. Daarnaast werkt iets voor de ene persoon wel en voor de andere persoon niet, waardoor je je maatregel ook bij de juiste groep mensen in moet zetten. Er is al veel bekend over gedrag en gedragsbeïnvloeding, maar dit is nog niet eerder in een model samen gebracht waarin je ook daadwerkelijk kunt gaan rekenen aan gedrag en wat ook echt gebaseerd is op alle data en kennis uit mobiliteitsprojecten die al zijn uitgevoerd. Laten we deze kennis vooral ook inzetten voor nieuwe maatregelen die we gaan kiezen.

2.
Kunt u een voorbeeld geven van een mogelijke toepassing van FOUNTAIN?

Een goed voorbeeld is dat een stadsregio wil overgaan tot maatregelen die stimuleren dat er minder mensen in de spits de weg opgaan, maar zelf nog niet goed weet hoe men deze doelgroep het beste kan beïnvloeden. Door samen met zo’n stadsregio aan tafel te gaan zitten en met het model te gaan werken, kunnen wij de stadsregio beter inzicht geven in hoe men te werk moet gaan en binnen welke kaders ze kunnen werken. Wij vertellen dan niet met behulp van FOUNTAIN hoe men het moet doen, maar helpen de stadsregio in interactieve sessies om te ontdekken wat de grootste kans op succes heeft en aan welke randvoorwaarden men bijvoorbeeld zou moeten voldoen om de effecten ook op langere termijn te behouden. Zo is bijvoorbeeld belangrijk of je direct probeert om reizigers te beïnvloeden of dat je dit via de werkgevers probeert te doen.

3.
Levert FOUNTAIN ook mogelijkheden tot sturing van reisgedrag op?

Ja dat is precies het idee. Als we weten wat mensen hun gedrag bepaalt kunnen we dus ook beter kiezen via welke lijn we dit gedrag gaan beïnvloeden en welke randvoorwaarden we eerst moeten scheppen alvorens we dit gedrag kunnen gaan sturen.

4.
FOUNTAIN is een zogenoemd Agent Based Model waarin aspecten als attitudes, gewoontegedrag, sociale beïnvloeding en modaliteitskeuzes (fiets, auto, OV en thuiswerken) bijeen worden gebracht. Kunnen de gegevens uit FOUNTAIN gebruikt worden voor Multimodale Reisinformatie?

Het verschaffen van multimodale reisinformatie kan een van de maatregelen zijn die je kunt treffen om gedrag te beïnvloeden. Het is echter niet zo dat als je mensen maar informatie geeft over de trein, dat iedereen dan massaal overstapt. Voor de een zal dit aantrekkelijk zijn en voor een ander minder. Wat wel interessant is, is als je anoniem het reisgedrag van mensen kunt loggen, zodat je ook een voorspelling kunt maken van hoe druk het op bepaalde trajecten en binnen modaliteiten is of wordt. Zo zou je ook binnen het OV willen doen aan spreiding buiten de spits, iets dat de OV partijen nu vaak proberen te doen door kortingskaarten te laten gelden buiten de spits. De vraag is of dit wel de meest effectieve strategie is aangezien kosten slechts een van de aspecten is die gedrag bepalen. Dergelijke aspecten zijn dus een onderdeel van FOUNTAIN.

5.
Hoe ziet u de toekomst van FOUNTAIN?

Het project is wat wij noemen een continue project, waarin we aansluiting zoeken bij zogenoemde stakeholders, mensen die we zouden kunnen helpen met ons model. We maken het model niet voor onszelf maar juist om in te zetten voor andere partijen. We zijn dus continue op zoek naar data (hoe meer data we opnemen in ons model hoe beter ons model is) en ook naar partijen met wie we FOUNTAIN kunnen blijven ontwikkelen. Het model zal nooit af zijn omdat er zaken in de maatschappij veranderen, attitudes en sociale normen en waarden veranderen. Door dit continue mee te nemen in FOUNTAIN houden we het model up-to-date.