Deltares voorspelt hoge waterstanden in Jakarta

Delft – Door nauwkeurige en tijdige voorspellingen van Deltares is voorkomen dat Jakarta op dinsdag 3 juni en woensdag 4 juni 2008 voor een groot deel weer onder water is komen te staan. Met man en macht heeft de overheid in Jakarta tijdig zandzakken gelegd en pompen ingezet. Deze overstroming is niet de eerste die Deltares heeft zien aankomen. Tot drie keer toe, op 29 oktober, 26 november en 23 december van vorig jaar, zijn door Deltares de exacte overstromingsdagen voorspeld. In het bijzonder bij de derde overstroming hebben de hoogwatervoorspellingen hun waarde bewezen, doordat er in allerijl provisorische keringen van zandzakken en bamboe stokken aangelegd zijn. Dit heeft de schade ten gevolge van de overstroming enorm beperkt. Ook deze keer hebben de genomen maatregelen ervoor gezorgd dat de schade beperkt is gebleven.

De voorspelde overstromingen zijn gebaseerd op een uitgebreide analyse van de waterstanden bij Jakarta. Er is een aantal fenomenen geïdentificeerd die er samen voor hebben gezorgd dat de waterstanden voor de kust van Jakarta op 4 juni uitzonderlijk hoog waren. In de eerste plaats is er een 18.6 jaarlijkse cyclus in de hoogte van het springtij. Deze cyclus wordt veroorzaakt door het cyclische karakter van de baan van de maan om de aarde, waardoor de maan niet altijd op eenzelfde afstand van de aarde is. Dit jaar bereikt deze cyclus een top, wat in hogere springtijden resulteert. Ten tweede viel deze top in de 18.6 jarige cyclus op 4 juni aanstaande samen met een halfjaarlijkse piek in springtij waterstanden. De combinatie van deze twee fenomenen zorgde ervoor dat het getij op 4 juni (en in mindere mate de dagen eromheen) uitzonderlijk hoog was. Een derde fenomeen dat een rol speelt in de waterstanden bij Jakarta, de ‘Sea Surface Anomaly’, behoort strikt genomen niet tot het getij. Deze anomalieën zijn afwijkingen in de waterstand met een seizoenskarakter veroorzaakt door grootschalige seizoensvariaties in de meteorologische (moesson) patronen boven de Stille Oceaan en de Indische Oceaan. Juni is in Jakarta de maand met gemiddeld genomen de hoogste anomalie. Omdat deze anomalieën variëren van jaar tot jaar en afhankelijk zijn van het weer (bijvoorbeeld de aanwezigheid van hogedrukgebieden) zijn de waterstandvariaties die ze tot gevolg hebben lastig te voorspellen. Echter met behulp van een door Deltares ontwikkeld stromingsmodel dat gekoppeld is aan een meteorologisch model dat een aantal dagen vooruit voorspelt, is er een betere schatting gegeven van de verwachtte waterstand op 4 juni. Met behulp van dit operationele model, voorzien van dagelijks ververste meteorologische vooruitzichten, worden op het moment bij Deltares dagelijks waterstandvoorspellingen gemaakt voor Jakarta.

Naast uitzonderlijk hoge waterstanden is het langzaam wegzakken van Jakarta in de delta van de Ciliwungrivier een ander en op langere termijn zeer belangrijk fenomeen dat bijdraagt aan de te verwachten overstromingen. De inklinking van Jakarta wordt veroorzaakt door het op grote schaal onttrekken van diep grondwater in de stad. Een analyse van historische gegevens laat zien dat de stad in van 1982 tot 1995 met ruim een meter is gezakt, ofwel acht centimeter per jaar. Een stijgende zeewaterstand en een verzakkende stad betekenen dat de problemen voor Jakarta voorlopig alleen maar erger worden.