Sandite is een mengsel van gel met zand en metaaldeeltjes, dat op de spoorstaaf gespoten wordt om gladheid als gevolg van platgereden blaadjes te voorkomen.

In de herfst kunnen treinen in bosrijke gebieden last hebben van bladeren die op de rails stukgereden worden. Het overblijvende organische materiaal vormt een film op de spoorstaaf en zorgt voor verminderde adhesie van wiel en spoorstaaf, waardoor de wielen van treinen gaan slippen bij het optrekken of afremmen. Dit zorgt weer voor vertragingen. Ook vindt er door het slippen onregelmatige slijtage aan de wielen van de treinen plaats, waardoor er zogenaamde ‘vierkante wielen’ onstaan, en kunnen slijtplekken op de spoorstaven ontstaan. Vierkante wielen stoten op de spoorstaaf die daardoor extra wordt belast en schade kan oplopen. Vierkante wielen produceren meer geluid en kunnen zelfs ín de trein hoorbaar zijn.

Sandite wordt vanaf een trein op de rails gespoten, waardoor de adhesie toeneemt. Sinds de herfst van 2006 wordt sandite ook vanaf reizigerstreinen op de rails gespoten. In 2006 zijn voor het eerst Sandite-installaties ingebouwd in zes NS-treinen. De installaties werden bediend door NS-personeel. In 2007 is de bediening automatisch geworden door gebruik te maken van een computer, GPS en draadloze verbinding. Te behandelen gebieden worden via een beveiligde draadloze verbinding in de computer geladen, die vervolgens op de juiste plek en tijd de sandite smeert en tenslotte de behandelde gebieden terug rapporteert.

Installatie om Sandite te spuiten (foto: Arjan Rijnaard) Gladde sporen film onder microscoop (foto: ADREM) 

Gladheidbestrijding

ProRail laat door Meteoconsult gladheidswaarschuwingen geven. Door middel van het combineren van parameters als temperatuur, windsnelheid, condensvorming en neerslag kan een voorspelling worden gegeven van gladheid die ontstaat.

Op 17 plaatsen in het land is een systeem in de spoorbaan geïnstalleerd, Gotcha, dat beschadigde wielen van passerende treinen signaleert. Dankzij de signalering kunnen wielen worden gerepareerd voordat ze verdere schade aan trein en rails toebrengen.

Begroeiing langs het spoor wordt tijdig gesnoeid. Ook worden extra hekken geplaatst (tijdelijke en definitieve) om te voorkomen dat bladeren op het spoor waaien. Greppels worden schoongemaakt en windgaten worden gecreëerd om herfstbladeren op te kunnen vangen. De bladeren worden enkele malen tijdens de herfstperiode opgeruimd.

Wanneer machinisten merken dat sporen glad zijn, wordt de Treindienstleider daarvan op de hoogte gebracht. Om te voorkomen dat remmende treinen door de gladde sporen voorbij een perron glijden en de direct hier achterliggende overweg oprijden zonder dat de overwegbomen zijn gesloten, stelt de treindienstleider de doorschakeling in. Hierdoor zorgt de treindienstleider er voor dat de overweg is gesloten en geen aanrijding met het wegverkeer kan plaatsvinden.

Ook in de herfst kan het sneeuwen en vriezen en wordt wisselverwarming ingeschakeld.